DOI Artikel:
Bulas, Ryszarda: Przejście przez Morze Czerwone w synagodze w Dura Europos (połowa III w.) jako Akedah narodu żydowskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27405#0014
10
RYSZARDA BULAS
sytuacji scena 2 i 4 istnieje jedynie w domyśie. Kompozycja bardzo się kompłi-
kuje pozostawiając wieie niekonsekwencji. Pewien dynamizm, który sugeruje
Buisson, nie występuje faktycznie w scenach w Dura^. Jedynym akcentem ru-
chu jest zamaszyście kroczący Mojżesz w scenie pierwszej. Wszystkie eiementy
sceny są "zastygłe", "biokowate", bez komunikacji między sobą. Trafne zdanie na
ten temat napisała Perkins: "Całościowy efekt kompozycji Exodusu to serie
ciężkich wertykałnych bloków j...]"^.
Inspiracją dła mojej tezy, że scena z Dura składa się z trzech inscenizowa-
nych obrazów, były rozważania Perkins na temat styłu kompozycji małarstwa
Durene w ogółe. Jako jedną z cech tego styłu, mającego jej zdaniem swe korze-
nie w sztuce Mezopotamii, jest dążność do tworzenia inscenizacji
w cełu wyrażenia narracj i*\
Zaproponowany wyżej sposób odczytania kompozycji sceny Przę/Jcm przez
Morze Czerwone dotyczy stanu małowidła zachowanego do naszych czasów. Wia-
domo bowiem, że sanagoga była przemałowywana'^. Przede wszystkim zwraca
uwagę postać Mojżesza ze sceny drugiej, różniąca się od pozostałych wysokością,
kubaturą, starannością wykonania oraz podobieństwem twarzy. Obok niego
mamy napis "Mojżesz", jakby małarz sądził, że widz może mieć trudności z iden-
tyfikacją postaci. Można wysunąć hipotezę, że postać została domałowana póź-
niej i służyła zmienionej koncepcji przedstawienia. Poza tym wspomniane pasy
mające symboiizować dwanaście dróg, którymi szłi Izraełici wykonane są dość
niezręcznie, z braku miejsca za dwoma postaciami Mojżesza, jak gdyby w ostat-
niej chwiłi. Z faktem tym wiąże się skomplikowana konstrukcja sceny drugiej
(w tłe trzeciej) oraz fakt, iż grupa Izraełitów gra podwójną rołę^. Ponadto
całościowe wrażenie, jakie kompozycja przedstawienia wywiera na patrzącym,
zaprzecza tezie o wielości scen w przedstawieniu. Skomponowane jest ono bo-
wiem z dwóch części przedziełonych pasem morza. Sugeruje to, że artysta zamie-
rzał ukazać dwie historie z Morzem Czerwonym jako spoiwem bądź granicą
między nimi.
W kontekście powyższych przesłanek sądzę, że zamiarem artysty było ukaza-
nie pierwotnie jedynie dwóch scen: wyjścia z Egiptu i cudu w Mara. Przyjmując
Perkins (jw. s. 58) pisze na temat ruchu w malarstwie Dura: "W stylu Durene wartka akcja nie
istnieje, są tylko nikle sugestie nagłych ruchów".
^ Tamże s. 60, 116. Perkins nazywa kompozycję sceny Przcjśc/a z Dura "nakrapianą", gdyż blokowaty
układ wszystkich elementów sceny pozostawia takie wrażenie. Kompozycja tego rodzaju wyklucza jakikol-
wiek ruch z powodu braku plastycznej łączności między komponentami sceny.
Tamże s. 118.
^Mesnil du B u i s s o n, jw. s. 7-9.
Mesnił du Buisson (tamże s. 30) przyznaje, że wyjście Izraełitów na brzeg miesza się z cudem w
Mara.
RYSZARDA BULAS
sytuacji scena 2 i 4 istnieje jedynie w domyśie. Kompozycja bardzo się kompłi-
kuje pozostawiając wieie niekonsekwencji. Pewien dynamizm, który sugeruje
Buisson, nie występuje faktycznie w scenach w Dura^. Jedynym akcentem ru-
chu jest zamaszyście kroczący Mojżesz w scenie pierwszej. Wszystkie eiementy
sceny są "zastygłe", "biokowate", bez komunikacji między sobą. Trafne zdanie na
ten temat napisała Perkins: "Całościowy efekt kompozycji Exodusu to serie
ciężkich wertykałnych bloków j...]"^.
Inspiracją dła mojej tezy, że scena z Dura składa się z trzech inscenizowa-
nych obrazów, były rozważania Perkins na temat styłu kompozycji małarstwa
Durene w ogółe. Jako jedną z cech tego styłu, mającego jej zdaniem swe korze-
nie w sztuce Mezopotamii, jest dążność do tworzenia inscenizacji
w cełu wyrażenia narracj i*\
Zaproponowany wyżej sposób odczytania kompozycji sceny Przę/Jcm przez
Morze Czerwone dotyczy stanu małowidła zachowanego do naszych czasów. Wia-
domo bowiem, że sanagoga była przemałowywana'^. Przede wszystkim zwraca
uwagę postać Mojżesza ze sceny drugiej, różniąca się od pozostałych wysokością,
kubaturą, starannością wykonania oraz podobieństwem twarzy. Obok niego
mamy napis "Mojżesz", jakby małarz sądził, że widz może mieć trudności z iden-
tyfikacją postaci. Można wysunąć hipotezę, że postać została domałowana póź-
niej i służyła zmienionej koncepcji przedstawienia. Poza tym wspomniane pasy
mające symboiizować dwanaście dróg, którymi szłi Izraełici wykonane są dość
niezręcznie, z braku miejsca za dwoma postaciami Mojżesza, jak gdyby w ostat-
niej chwiłi. Z faktem tym wiąże się skomplikowana konstrukcja sceny drugiej
(w tłe trzeciej) oraz fakt, iż grupa Izraełitów gra podwójną rołę^. Ponadto
całościowe wrażenie, jakie kompozycja przedstawienia wywiera na patrzącym,
zaprzecza tezie o wielości scen w przedstawieniu. Skomponowane jest ono bo-
wiem z dwóch części przedziełonych pasem morza. Sugeruje to, że artysta zamie-
rzał ukazać dwie historie z Morzem Czerwonym jako spoiwem bądź granicą
między nimi.
W kontekście powyższych przesłanek sądzę, że zamiarem artysty było ukaza-
nie pierwotnie jedynie dwóch scen: wyjścia z Egiptu i cudu w Mara. Przyjmując
Perkins (jw. s. 58) pisze na temat ruchu w malarstwie Dura: "W stylu Durene wartka akcja nie
istnieje, są tylko nikle sugestie nagłych ruchów".
^ Tamże s. 60, 116. Perkins nazywa kompozycję sceny Przcjśc/a z Dura "nakrapianą", gdyż blokowaty
układ wszystkich elementów sceny pozostawia takie wrażenie. Kompozycja tego rodzaju wyklucza jakikol-
wiek ruch z powodu braku plastycznej łączności między komponentami sceny.
Tamże s. 118.
^Mesnil du B u i s s o n, jw. s. 7-9.
Mesnił du Buisson (tamże s. 30) przyznaje, że wyjście Izraełitów na brzeg miesza się z cudem w
Mara.