DOI Artikel:
Knapiński, Ryszard: Katedra Historii Sztuki Kościelnej - charakterystyka badań
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.27412#0020
18
RYSZARD KNAPINSKI
Nazwa - Katedra Historii Sztuki Kościelnej - obliguje do penetrowania
obszarów badawczych niedostatecznie opracowanych w rodzimej literaturze.
W toku studiów związanych z realizacją grantu zrodził się nowy temat dla
badań statutowych, wyznaczający perspektywę badawczą na wiele lat. Jest
nim ikonografia hagiologiczna. Przedmiotem jej badań nie jest jedynie ukaza-
nie prostej relacji przedstawień obrazowych z żywotami świętych (hagiogra-
fia), ale wskazanie głębszych kontekstów kształtujących tę ikonografię. Raz
były to wpływy określonych modeli dewocji, innym razem przeobrażenia mis-
tyki, ruch pielgrzymkowy, opowiadane i spisywane mirakula, a nade wszystko
orzeczenia soborowe. W niektórych wypadkach wpływ na ikonografię mogły
wywierać błędne teorie, nie wykluczając herezji48. Tytułem wprowadzenia
do tej problematyki można potraktować opublikowane wcześniej studia nad
ikonografią polskich, świętych49.
W realizacji tych badań bardzo ważne okazały się kontakty nawiązane
z prof. Klausem Herbersem, kierującym Mittelalterliches Seminar Uniwersyte-
tu w Tybindze (od 1999 w Erlangen, Universitat Nürnberg), a zwłaszcza
uczestnictwo w prowadzonym przez niego programie badawczym Neue For-
schungen zu hagiographischen Fragen, do udziału w którym zostałem zapro-
szony i gdzie miałem okazję prezentować specyfikę naszych badań podczas
kolokwium zorganizowanego w Theologische Akademie der Diózese Rotten-
burg-Stuttgart w miejscowości Stuttgart-Hochheinr"’0. Nawiązana współpraca
objęła także inne pola badawcze, takie jak np. pielgrzymki do św. Jakuba
48 Uczestnictwo w sesji: Pielgrzymki w kulturze Europy, zorganizowanej przez Poznańskie
Towarzystwo Przyjaciół Nauk - Wydział Nauk o Sztuce i Muzeum Początków Państwa Pol-
skiego. W ramach dyskusji „okrągłego stołu” wygłosiłem referat nt. Motywacje oddawania czci
relikwiom świętych. 13-15 października 1992 r. Uczestnictwo z udziałem w dyskusji podczas
konferencji naukowej Pielgrzymki w kulturze średniowiecznej Europy, zorganizowanej przez
Instytut Historii PAN, Pracownia Dziejów Społeczeństwa i Kultury Średniowiecznej w Spalę
w dniach 20-23 października 1993 r.
44 R. K n a p i ń s k i. Polscy święci w sztuce, w: Nasi święci. Polski słownik hagiogra-
ficzny, red. A. Witkowska OSU, Poznań 1995, s. 605-637 (wyd. Ił 1998, s. 648-680); tenże,
Ikonografia świętych polskich około roku 1400, w: Sztuka około 1400. Materiały Sesji Stowa-
rzyszenia Historyków Sztuki, Poznań, listopad 1995, Warszawa 1996, s. 189-208; Sesja nauko-
wa: Dominikanie w Europie Środkowo-Wschodniej w XIII-XV wieku - życie intelektualne i ak-
tywność duszpasterska; wykład z przeźroczami: Ikonografia św. Jacka. Kraków, Polska Pro-
wincja Dominikanów, 24-26 listopada 1994; tenże, Ikonografia patronek kościołów para-
fialnych archidiecezji warmińskiej, „Studia Warmińskie” 35(1998), s. 79-94.
50 Konferencja naukowa: Neue Forschungen zu hagiographischen Fragen, zorganizowana
przez Akademie der Diózese Rottenburg-Stuttgart, 15-17.06.1995 w Stuttgart-Hochheim;
wygłosiłem referat Icônes Sanctorum Poloniae.
RYSZARD KNAPINSKI
Nazwa - Katedra Historii Sztuki Kościelnej - obliguje do penetrowania
obszarów badawczych niedostatecznie opracowanych w rodzimej literaturze.
W toku studiów związanych z realizacją grantu zrodził się nowy temat dla
badań statutowych, wyznaczający perspektywę badawczą na wiele lat. Jest
nim ikonografia hagiologiczna. Przedmiotem jej badań nie jest jedynie ukaza-
nie prostej relacji przedstawień obrazowych z żywotami świętych (hagiogra-
fia), ale wskazanie głębszych kontekstów kształtujących tę ikonografię. Raz
były to wpływy określonych modeli dewocji, innym razem przeobrażenia mis-
tyki, ruch pielgrzymkowy, opowiadane i spisywane mirakula, a nade wszystko
orzeczenia soborowe. W niektórych wypadkach wpływ na ikonografię mogły
wywierać błędne teorie, nie wykluczając herezji48. Tytułem wprowadzenia
do tej problematyki można potraktować opublikowane wcześniej studia nad
ikonografią polskich, świętych49.
W realizacji tych badań bardzo ważne okazały się kontakty nawiązane
z prof. Klausem Herbersem, kierującym Mittelalterliches Seminar Uniwersyte-
tu w Tybindze (od 1999 w Erlangen, Universitat Nürnberg), a zwłaszcza
uczestnictwo w prowadzonym przez niego programie badawczym Neue For-
schungen zu hagiographischen Fragen, do udziału w którym zostałem zapro-
szony i gdzie miałem okazję prezentować specyfikę naszych badań podczas
kolokwium zorganizowanego w Theologische Akademie der Diózese Rotten-
burg-Stuttgart w miejscowości Stuttgart-Hochheinr"’0. Nawiązana współpraca
objęła także inne pola badawcze, takie jak np. pielgrzymki do św. Jakuba
48 Uczestnictwo w sesji: Pielgrzymki w kulturze Europy, zorganizowanej przez Poznańskie
Towarzystwo Przyjaciół Nauk - Wydział Nauk o Sztuce i Muzeum Początków Państwa Pol-
skiego. W ramach dyskusji „okrągłego stołu” wygłosiłem referat nt. Motywacje oddawania czci
relikwiom świętych. 13-15 października 1992 r. Uczestnictwo z udziałem w dyskusji podczas
konferencji naukowej Pielgrzymki w kulturze średniowiecznej Europy, zorganizowanej przez
Instytut Historii PAN, Pracownia Dziejów Społeczeństwa i Kultury Średniowiecznej w Spalę
w dniach 20-23 października 1993 r.
44 R. K n a p i ń s k i. Polscy święci w sztuce, w: Nasi święci. Polski słownik hagiogra-
ficzny, red. A. Witkowska OSU, Poznań 1995, s. 605-637 (wyd. Ił 1998, s. 648-680); tenże,
Ikonografia świętych polskich około roku 1400, w: Sztuka około 1400. Materiały Sesji Stowa-
rzyszenia Historyków Sztuki, Poznań, listopad 1995, Warszawa 1996, s. 189-208; Sesja nauko-
wa: Dominikanie w Europie Środkowo-Wschodniej w XIII-XV wieku - życie intelektualne i ak-
tywność duszpasterska; wykład z przeźroczami: Ikonografia św. Jacka. Kraków, Polska Pro-
wincja Dominikanów, 24-26 listopada 1994; tenże, Ikonografia patronek kościołów para-
fialnych archidiecezji warmińskiej, „Studia Warmińskie” 35(1998), s. 79-94.
50 Konferencja naukowa: Neue Forschungen zu hagiographischen Fragen, zorganizowana
przez Akademie der Diózese Rottenburg-Stuttgart, 15-17.06.1995 w Stuttgart-Hochheim;
wygłosiłem referat Icônes Sanctorum Poloniae.