DOI Artikel:
Letkiewicz, Ewa: Krzyż pektoralny z grobu Zygmunta Augusta
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27412#0193
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom L, zeszyt 4 - 2002
EWA LETKIEWICZ
KRZYŻ PEKTORALNY Z GROBU ZYGMUNTA AUGUSTA
21 czerwca 1572 roku schorowany król Zygmunt August opuścił Warsza-
wę, udając się do swej ulubionej rezydencji w Knyszynie. Z powodu kamicy
nerkowej i krwotoków król bardzo osłabł i stan jego zdrowia pogarszał się
z każdym dniem. Po przybyciu do Knyszyna doszły dolegliwości płucne,
wysoka gorączka i kaszel. Wyniszczony organizm nie mógł pokonać chorób
i król zmarł 7 lipca* 1.
Spadkobierczyniami swego ogromnego majątku uczynił trzy młodsze sios-
try: Zofię, Annę i Katarzynę, zastrzegając, że po ich śmierci dziedzictwo
Jagiellonów ma być włączone do skarbu Korony i Litwy.
Wśród przedmiotów wymienianych w testamencie znajduje się zapis doty-
czący klejnotów:
zwłaszcza klejnoty nasze wszelkie, tak które od przodków zostawione, jako i przez nas
nabyte mamy [...] w szaciech, w pierścieniach, w zaponach, noszeniach, krzyżykach, alc-
banciech, manelach, pendencikach, ze wszystkiem tak oprawione jako i wiązane będą,
zwłaszcza te, które przy nas bywają w skrzyniach i inne gdziekolwiek się najdą, tedy Ich
Królewny wszystkie trzy wyżej pomienione aby w równy dział między się podzieliwszy,
wzięły i otrzymały2.
Zbiór jego klejnotów gromadzonych z upodobaniem przez całe życie był
imponujący. Król zamawiał je zarówno u złotników w kraju, jak i skupywał
przez swych agentów za granicą3. W ocenie współczesnych, którzy te skarby
mieli możliwość oglądać, przewyższały owe bogactwa zgromadzone przez
papieża czy Wenecjan. Zdaniem nuncjusza papieskiego Bernarda Bongiovan-
niego klejnoty króla wypełniały szesnaście szkatuł, z których cztery otrzymał
po Bonie z Bari o wartości 200 tys. skudów, cztery były jego, kupione za
Dr Ewa LETKIEWICZ - adiunkt Wydziału Artystycznego UMCS; adres do korespondencji:
ul. Legionowa 7/7, 20-053 Lublin.
1 S. C y n a r s k i, Zygmunt August, Wrocław 1988, s. 202-203.
2 F. K o p e r a. Dzieje skarbca koronnego, Kraków 1904, s. 75-76.
3 M. Rosco-Bogdanowicz, Wspomnienia, t. II, Kraków 1959, s. 274.
Tom L, zeszyt 4 - 2002
EWA LETKIEWICZ
KRZYŻ PEKTORALNY Z GROBU ZYGMUNTA AUGUSTA
21 czerwca 1572 roku schorowany król Zygmunt August opuścił Warsza-
wę, udając się do swej ulubionej rezydencji w Knyszynie. Z powodu kamicy
nerkowej i krwotoków król bardzo osłabł i stan jego zdrowia pogarszał się
z każdym dniem. Po przybyciu do Knyszyna doszły dolegliwości płucne,
wysoka gorączka i kaszel. Wyniszczony organizm nie mógł pokonać chorób
i król zmarł 7 lipca* 1.
Spadkobierczyniami swego ogromnego majątku uczynił trzy młodsze sios-
try: Zofię, Annę i Katarzynę, zastrzegając, że po ich śmierci dziedzictwo
Jagiellonów ma być włączone do skarbu Korony i Litwy.
Wśród przedmiotów wymienianych w testamencie znajduje się zapis doty-
czący klejnotów:
zwłaszcza klejnoty nasze wszelkie, tak które od przodków zostawione, jako i przez nas
nabyte mamy [...] w szaciech, w pierścieniach, w zaponach, noszeniach, krzyżykach, alc-
banciech, manelach, pendencikach, ze wszystkiem tak oprawione jako i wiązane będą,
zwłaszcza te, które przy nas bywają w skrzyniach i inne gdziekolwiek się najdą, tedy Ich
Królewny wszystkie trzy wyżej pomienione aby w równy dział między się podzieliwszy,
wzięły i otrzymały2.
Zbiór jego klejnotów gromadzonych z upodobaniem przez całe życie był
imponujący. Król zamawiał je zarówno u złotników w kraju, jak i skupywał
przez swych agentów za granicą3. W ocenie współczesnych, którzy te skarby
mieli możliwość oglądać, przewyższały owe bogactwa zgromadzone przez
papieża czy Wenecjan. Zdaniem nuncjusza papieskiego Bernarda Bongiovan-
niego klejnoty króla wypełniały szesnaście szkatuł, z których cztery otrzymał
po Bonie z Bari o wartości 200 tys. skudów, cztery były jego, kupione za
Dr Ewa LETKIEWICZ - adiunkt Wydziału Artystycznego UMCS; adres do korespondencji:
ul. Legionowa 7/7, 20-053 Lublin.
1 S. C y n a r s k i, Zygmunt August, Wrocław 1988, s. 202-203.
2 F. K o p e r a. Dzieje skarbca koronnego, Kraków 1904, s. 75-76.
3 M. Rosco-Bogdanowicz, Wspomnienia, t. II, Kraków 1959, s. 274.