DOI Artikel:
Letkiewicz, Ewa: Krzyż pektoralny z grobu Zygmunta Augusta
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27412#0194
192
EWA LETKIEWICZ
550 tys., osiem szkatuł z klejnotami ocenianych na 300 tys. skudów dziedzi-
czył po przodkach4.
Klejnoty jagiellońskie, które uszczuplone trafiły ostatecznie do skarbca
koronnego, uległy w późniejszym czasie niemal całkowitemu rozproszeniu.
Duża ich część przepadła za Wazów. Wiele kosztowności zabrał Jan III So-
bieski i Sasi4.
Tym cenniejsze więc były te nielicznie ocalałe pamiątki po polskich kró-
lach, wydobyte z ich grobów podczas eksploracji Wawelu przez Tadeusza
Czackiego w 1791 roku. Był to między innymi krzyż pektoralny po Zygmun-
cia Auguście. W sprawozdaniu wysłanym biskupowi Adamowi Naruszewiczo-
wi zamieścił Czacki opisy znalezionych klejnotów. O krzyżu z grobu Zyg-
munta Augusta napisał:
Znalazłem na szyi Zygmunta Augusta złoty, prostej roboty łańcuch, na którym wisi
krzyż, z iedney strony rubinami i szmaragdami nasadzony, z drugiej, zawiera proste
rysowanie złotnicze Najświętszej Panny trzymającey syna* 6.
Klejnoty zebrane przez Czackiego nabyła w 1813 roku Izabela Czarto-
ryska i przechowywała je w Świątyni Sybilli w Puławach w tzw. szkatule
królewskiej. Znajdował się tu i krzyż pektoralny z grobu Zygmunta Augusta,
w inwentarzu zbiorów puławskich tak opisany:
Krzyż złoty, na którym kamieni czerwonych sześć, białych dwa, zielonych dwa, pereł
pięć - Zygmunta Augusta7.
Krzyż ten wraz z innymi klejnotami zrabowali w 1939 roku Niemcy z pa-
łacu książąt Czartoryskich w Sieniawie, gdzie szkatuła królewska razem z in-
nymi pamiątkami i dziełami sztuki była ukryta8.
W 1994 roku, z polecenia Pełnomocnika Rządu ds. Polskiego Dziedzictwa
Kulturalnego za Granicą, weryfikowano spisy strat wojennych, uzupełniając
je dokumentacją fotograficzną. Zrobiono po raz pierwszy odbitki fotograficz-
ne z negatywów kustosza Muzeum Książąt Czartoryskich, Stefana Saturnina
Komornickiego, które zawierały pełną dokumentację szkatuły i zawartych
w niej przedmiotów, wykonane prawdopodobnie w 1939 roku, przed wywie-
zieniem zbiorów do Sieniawy (fot. 1).
4 C y n a r s k i, dz. cyt., s. 76-77.
6 J. L i 1 i e j k o, Regalia polskie, Warszawa 1987, s. 136.
6 A. G r a b o w s k i, Kraków i jego okolice, Kraków 1830, s. 356.
7 Z. Żygulski (jun), Dzieje zbiorów puławskich (Świątynia Sybilli i Dom Gotycki),
Kraków 1962, s. 35-36, 68, 248.
SE. Czepielowa, Z. Żygulski (jun), Losy Szkatuły Królewskiej z. puław-
skiej Świątyni Sybilli, „Cenne, Bezcenne, Utracone” 4(1998), s. 15-16.
EWA LETKIEWICZ
550 tys., osiem szkatuł z klejnotami ocenianych na 300 tys. skudów dziedzi-
czył po przodkach4.
Klejnoty jagiellońskie, które uszczuplone trafiły ostatecznie do skarbca
koronnego, uległy w późniejszym czasie niemal całkowitemu rozproszeniu.
Duża ich część przepadła za Wazów. Wiele kosztowności zabrał Jan III So-
bieski i Sasi4.
Tym cenniejsze więc były te nielicznie ocalałe pamiątki po polskich kró-
lach, wydobyte z ich grobów podczas eksploracji Wawelu przez Tadeusza
Czackiego w 1791 roku. Był to między innymi krzyż pektoralny po Zygmun-
cia Auguście. W sprawozdaniu wysłanym biskupowi Adamowi Naruszewiczo-
wi zamieścił Czacki opisy znalezionych klejnotów. O krzyżu z grobu Zyg-
munta Augusta napisał:
Znalazłem na szyi Zygmunta Augusta złoty, prostej roboty łańcuch, na którym wisi
krzyż, z iedney strony rubinami i szmaragdami nasadzony, z drugiej, zawiera proste
rysowanie złotnicze Najświętszej Panny trzymającey syna* 6.
Klejnoty zebrane przez Czackiego nabyła w 1813 roku Izabela Czarto-
ryska i przechowywała je w Świątyni Sybilli w Puławach w tzw. szkatule
królewskiej. Znajdował się tu i krzyż pektoralny z grobu Zygmunta Augusta,
w inwentarzu zbiorów puławskich tak opisany:
Krzyż złoty, na którym kamieni czerwonych sześć, białych dwa, zielonych dwa, pereł
pięć - Zygmunta Augusta7.
Krzyż ten wraz z innymi klejnotami zrabowali w 1939 roku Niemcy z pa-
łacu książąt Czartoryskich w Sieniawie, gdzie szkatuła królewska razem z in-
nymi pamiątkami i dziełami sztuki była ukryta8.
W 1994 roku, z polecenia Pełnomocnika Rządu ds. Polskiego Dziedzictwa
Kulturalnego za Granicą, weryfikowano spisy strat wojennych, uzupełniając
je dokumentacją fotograficzną. Zrobiono po raz pierwszy odbitki fotograficz-
ne z negatywów kustosza Muzeum Książąt Czartoryskich, Stefana Saturnina
Komornickiego, które zawierały pełną dokumentację szkatuły i zawartych
w niej przedmiotów, wykonane prawdopodobnie w 1939 roku, przed wywie-
zieniem zbiorów do Sieniawy (fot. 1).
4 C y n a r s k i, dz. cyt., s. 76-77.
6 J. L i 1 i e j k o, Regalia polskie, Warszawa 1987, s. 136.
6 A. G r a b o w s k i, Kraków i jego okolice, Kraków 1830, s. 356.
7 Z. Żygulski (jun), Dzieje zbiorów puławskich (Świątynia Sybilli i Dom Gotycki),
Kraków 1962, s. 35-36, 68, 248.
SE. Czepielowa, Z. Żygulski (jun), Losy Szkatuły Królewskiej z. puław-
skiej Świątyni Sybilli, „Cenne, Bezcenne, Utracone” 4(1998), s. 15-16.