DOI Artikel:
Frejlich, Andrzej: Hagiografia bizantyńska jako źródło do dziejów ikony - zagadnienia wybrane
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27412#0027
HAGIOGRAFIA BIZANTYŃSKA JAKO ŹRÓDŁO DO DZIEJÓW IKONY
25
poetyckie, portrety poszczególnych świętych. Praca jest przede wszystkim
próbą syntezy portretu głównych kategorii bizantyjskich świętych i z tego
powodu nie wchodzi w bardziej dogłębne analizy przedstawień poszczegól-
nych świętych, jest jednak modelowym wręcz przykładem wykorzystania
źródeł tekstowych w pracach historyka sztuki.
ANASTAZY PERSKI - NAWRÓCENIE
Rola wizerunków świętych jako czynnika stymulującego akt nawrócenia
na chrześcijaństwo uwidacznia się w wielu tekstach hagiograficznych. Pokrót-
ce przeanalizuję tu jeden z nich, wprawdzie dość ekskluzywny, ale zawierają-
cy kilka istotnych aspektów oddziaływania wizerunków. Pochodzą one z
żywota św. Anastazego-Megundata, zwanego także Anastazym Perskim. Jako
konwertyta z zoroastryzmu na chrześcijaństwo został zgładzony na polecenie
szacha Chosroesa II 22 stycznia 628 roku. Jego żywot, napisany po grecku
w chalcedońskim środowisku monastycznym Palestyny wkrótce po śmierci
świętego, jest jednym z niewielu zachowanych żywotów perskich męczennic
ków okresu panowania tego władcy1 .
Jak pisze biograf, jego dążenie do poniesienia śmierci męczeńskiej ma
swoje źródło w wydarzeniach jeszcze sprzed nawrócenia i przyjęcia chrztu.
Po dezercji z armii perskiej Magundat schronił się u perskiego złotnika -
chrześcijanina w Hierapolis. W tym mieście zetknął się z chrześcijaństwem
i znalazł się w chrześcijańskich kościołach, w których oglądał wizerunki
świętych męczenników. Pouczono go o treści i znaczeniu tych przedstawień,
co rozbudziło jego zainteresowania w tym kierunku. Później na chrzcie w Je-
rozolimie przyjął imię Anastazy. Wstąpił do klasztoru w pobliżu tego mia-
sta". Pilnie studiował żywoty świętych męczenników, pragnąc tak jak oni
ponieść śmierć za wiarę.
10 B. F 1 u s i n, Saint Anastase le Perse et l‘histoire de la Palestine au d’ebut du VIP
siècle, I: Les textes: II: Commentaire, Paris 1992.
11 Na temat pobytu w klasztorze, w którym Anastazy spędził siedem lat (620-627) zob.
F 1 u s i n, Saint Anastase, II. s. 185-188; J. P a t r i c h, Sabas, Leader of Palestinien Mo-
nasticism. A Comparative Study in Eastern Monasticism, Forth to Seventh Centuries, Washing-
ton D.C. 1995, s. 327-328, Dumbarton Oaks Studies 32.
25
poetyckie, portrety poszczególnych świętych. Praca jest przede wszystkim
próbą syntezy portretu głównych kategorii bizantyjskich świętych i z tego
powodu nie wchodzi w bardziej dogłębne analizy przedstawień poszczegól-
nych świętych, jest jednak modelowym wręcz przykładem wykorzystania
źródeł tekstowych w pracach historyka sztuki.
ANASTAZY PERSKI - NAWRÓCENIE
Rola wizerunków świętych jako czynnika stymulującego akt nawrócenia
na chrześcijaństwo uwidacznia się w wielu tekstach hagiograficznych. Pokrót-
ce przeanalizuję tu jeden z nich, wprawdzie dość ekskluzywny, ale zawierają-
cy kilka istotnych aspektów oddziaływania wizerunków. Pochodzą one z
żywota św. Anastazego-Megundata, zwanego także Anastazym Perskim. Jako
konwertyta z zoroastryzmu na chrześcijaństwo został zgładzony na polecenie
szacha Chosroesa II 22 stycznia 628 roku. Jego żywot, napisany po grecku
w chalcedońskim środowisku monastycznym Palestyny wkrótce po śmierci
świętego, jest jednym z niewielu zachowanych żywotów perskich męczennic
ków okresu panowania tego władcy1 .
Jak pisze biograf, jego dążenie do poniesienia śmierci męczeńskiej ma
swoje źródło w wydarzeniach jeszcze sprzed nawrócenia i przyjęcia chrztu.
Po dezercji z armii perskiej Magundat schronił się u perskiego złotnika -
chrześcijanina w Hierapolis. W tym mieście zetknął się z chrześcijaństwem
i znalazł się w chrześcijańskich kościołach, w których oglądał wizerunki
świętych męczenników. Pouczono go o treści i znaczeniu tych przedstawień,
co rozbudziło jego zainteresowania w tym kierunku. Później na chrzcie w Je-
rozolimie przyjął imię Anastazy. Wstąpił do klasztoru w pobliżu tego mia-
sta". Pilnie studiował żywoty świętych męczenników, pragnąc tak jak oni
ponieść śmierć za wiarę.
10 B. F 1 u s i n, Saint Anastase le Perse et l‘histoire de la Palestine au d’ebut du VIP
siècle, I: Les textes: II: Commentaire, Paris 1992.
11 Na temat pobytu w klasztorze, w którym Anastazy spędził siedem lat (620-627) zob.
F 1 u s i n, Saint Anastase, II. s. 185-188; J. P a t r i c h, Sabas, Leader of Palestinien Mo-
nasticism. A Comparative Study in Eastern Monasticism, Forth to Seventh Centuries, Washing-
ton D.C. 1995, s. 327-328, Dumbarton Oaks Studies 32.