DOI article:
Letkiewicz, Ewa: Krzyż pektoralny z grobu Zygmunta Augusta
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.27412#0197
KRZYŻ PEKTORALNY Z GROBU ZYGMUNTA AUGUSTA
195
które ten odziedziczył po zmarłym w 1560 roku biskupie krakowskim An-
drzeju Zebrzydowskim.
Stanisław Fogelweder był podobno jedynym z dworzan, który nie brał
udziału w powszechnym rabunku mienia królewskiego, za co Anna Jagiellon-
ka z wdzięczności mianowała go w 1573 roku swoim sekretarzem i poleciła
następnie Walezemu na tajnego sekretarza13.
Niestety, nie udało się odnaleźć portretów Fogelwedewa, które potwierdza-
łyby tożsamość z krzyżem znalezionym w grobie Zygmunta, natomiast krzyż
o analogicznej budowie rozszerzających się na zewnątrz ramion został odma-
lowany na portrecie biskupa Andrzeja Zebrzydowskiego w krużgankach klasz-
toru Franciszkanów w Krakowie14.
Z opisów krzyża wiemy, że jego rewers oprócz prostego grawerunku Matki
Boskiej z Dzieciątkiem zdobiła tarcza z herbem Poraj i data 1548. Skoro
Fogelweder odziedziczył krzyż w 1560 roku po śmierci biskupa, data 1548
mogła by mieć związek z biskupem Zebrzydowskim (młodziutki wówczas
Fogelweder, przebywający od 1538 roku w Strasburgu, gdzie otrzymał średnie
wykształcenie, udał się na dalsze studia do Paryża, a następnie do Padwy,
gdzie poświęcił się studiom humanistycznym i medycynie13), gdyby nie
herb Poraj, wskazujący na pierwotnie innego niż Zebrzydowski właściciela,
gdyż ten pieczętował się herbem Radwan.
Być może dalsze badania pozwolą wyjaśnić do kogo, przed doktorem
Stanisławem Fogelwederem i biskupem Andrzejem Zebrzydowskim, należał
krzyż znaleziony na piersi Zygmunta Augusta.
THE PECTORAL CROSS FROM THE GRAVE OF ZYGMUNT AUGUST
S u m m a r y
In 1791 Tadeusz Czacki drew out of the opened grave of Zygmunt August a gold cross
with a cliain, ornamented with rubies, emeralds and pearls on its face, and on its reverse with
an engraving of Our Lady holding the Infant, the coat of arms ‘Poraj’ and the date 1548.
13 K. Pieradzka, Fogelweder Stanisław, w: Polski słownik biograficzny, t. VII.
Kraków 1948, s. 45.
14 Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. IV: Miasto Kraków, cz. II: Kościoły i klasztory
śródmieścia, 1, red. A. Bochnak, J. Samek, Warszawa 1971. 123, fot. 399.
15 P i e r a d z k a, dz. cyt., s. 45.
195
które ten odziedziczył po zmarłym w 1560 roku biskupie krakowskim An-
drzeju Zebrzydowskim.
Stanisław Fogelweder był podobno jedynym z dworzan, który nie brał
udziału w powszechnym rabunku mienia królewskiego, za co Anna Jagiellon-
ka z wdzięczności mianowała go w 1573 roku swoim sekretarzem i poleciła
następnie Walezemu na tajnego sekretarza13.
Niestety, nie udało się odnaleźć portretów Fogelwedewa, które potwierdza-
łyby tożsamość z krzyżem znalezionym w grobie Zygmunta, natomiast krzyż
o analogicznej budowie rozszerzających się na zewnątrz ramion został odma-
lowany na portrecie biskupa Andrzeja Zebrzydowskiego w krużgankach klasz-
toru Franciszkanów w Krakowie14.
Z opisów krzyża wiemy, że jego rewers oprócz prostego grawerunku Matki
Boskiej z Dzieciątkiem zdobiła tarcza z herbem Poraj i data 1548. Skoro
Fogelweder odziedziczył krzyż w 1560 roku po śmierci biskupa, data 1548
mogła by mieć związek z biskupem Zebrzydowskim (młodziutki wówczas
Fogelweder, przebywający od 1538 roku w Strasburgu, gdzie otrzymał średnie
wykształcenie, udał się na dalsze studia do Paryża, a następnie do Padwy,
gdzie poświęcił się studiom humanistycznym i medycynie13), gdyby nie
herb Poraj, wskazujący na pierwotnie innego niż Zebrzydowski właściciela,
gdyż ten pieczętował się herbem Radwan.
Być może dalsze badania pozwolą wyjaśnić do kogo, przed doktorem
Stanisławem Fogelwederem i biskupem Andrzejem Zebrzydowskim, należał
krzyż znaleziony na piersi Zygmunta Augusta.
THE PECTORAL CROSS FROM THE GRAVE OF ZYGMUNT AUGUST
S u m m a r y
In 1791 Tadeusz Czacki drew out of the opened grave of Zygmunt August a gold cross
with a cliain, ornamented with rubies, emeralds and pearls on its face, and on its reverse with
an engraving of Our Lady holding the Infant, the coat of arms ‘Poraj’ and the date 1548.
13 K. Pieradzka, Fogelweder Stanisław, w: Polski słownik biograficzny, t. VII.
Kraków 1948, s. 45.
14 Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. IV: Miasto Kraków, cz. II: Kościoły i klasztory
śródmieścia, 1, red. A. Bochnak, J. Samek, Warszawa 1971. 123, fot. 399.
15 P i e r a d z k a, dz. cyt., s. 45.