DOI Heft:
I. Z zagadnień sztuki XIX i XX wieku
DOI Artikel:Starzyński, Juliusz: Pietà Delacroix i Marsz z̀ałobny Chopina
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13222#0016
12
JULIUSZ STARZYŃSKI
4. Eugène Delacroix, Pietà, szkic barwny, 1843. Paryż, Luwr
Uzupełnieniem przytoczonej notatki jest informacja, jaką z ust mistrza usłyszał Adolphe Moreau
i skrzętnie utrwalił we wstępie do swego katalogu dzieł Delacroix. Wynika z niej, jakoby urzekająca swym
wdziękiem postać Marii Magdaleny miała być malowana pod bezpośrednim wrażeniem muzyki i śpie-
wów kościelnych, dochodzących do miejsca, w którym pracował Delacroix: ,,Były to pieśni religijne,
śpiewane w czasie nabożeństw majowych. Według słów Mistrza wywarły one korzystny wpływ na
wykonanie dzieła i zainspirowały układ tak boleśnie słaniającej się postaci omdlałej Marii Magdaleny"8.
Wiadomość jest niezbyt ścisła, nie mogło bowiem być mowy o muzycznym inspirowaniu ,,pozy"
Marii Magdaleny w obrazie, skoro ta była już tak samo ujęta we wcześniejszym szkicu z 1843 r. Jest
jednak bardzo prawdopodobne i zgodne z praktyką Delacroix także w innych wypadkach, że postać
ta była istotnie malowana przy muzyće. Tak czy inaczej, przekaz ów trafnie mówi o istnieniu w malar-
stwie Delacroix tendencji, którą on sam, rozwijając uwagi zawarte w artykule Peisse'a, nazywał tenden-
cją muzyczną. Oto jakimi słowy charakteryzował te przypadki: ,,[...] jeżeli do kompozycji już intere-
sującej przez sam wybór tematu dodać układ linii wzmagający wrażenie, światłocień działający na wy-
obraźnię, kolor odpowiadający charakterom — problem został już rozwiązany [...]: to harmonia i wszystko,
co od niej pochodzi, w zastosowaniu do jednolitej pieśni"9. Tak więc od działania tendencji muzycznej
zależy harmonijne połączenie wszystkich elementów składowych kompozycji, innymi słowy — jedno-
litość dzieła sztuki.
W związku z tym warto zapytać, czy droga przemian kompozycji Pieta od szkicu do obrazu pro-
wadziła istotnie do osiągnięcia wyższego stopnia jednolitości? Pomimo uprzednio zgłoszonych zastrze-
żeń co do niektórych elementów, jak się zdaje, dodanych w końcowej fazie pracy, trzeba na to pytanie
odpowiedzieć pozytywnie.
Synteza, stanowiąca istotę tego, co zostało nazwane tendencją muzyczną w malarstwie Delacroix,
wyrażała się ostatecznie poprzez syntezę barwną.W jej uzyskiwaniu walnie dopomagali poprzez swe dzieła
Moreau, op. cit., s. XIV.
Delacroix, Journal, t. 2, s. 55—56.
JULIUSZ STARZYŃSKI
4. Eugène Delacroix, Pietà, szkic barwny, 1843. Paryż, Luwr
Uzupełnieniem przytoczonej notatki jest informacja, jaką z ust mistrza usłyszał Adolphe Moreau
i skrzętnie utrwalił we wstępie do swego katalogu dzieł Delacroix. Wynika z niej, jakoby urzekająca swym
wdziękiem postać Marii Magdaleny miała być malowana pod bezpośrednim wrażeniem muzyki i śpie-
wów kościelnych, dochodzących do miejsca, w którym pracował Delacroix: ,,Były to pieśni religijne,
śpiewane w czasie nabożeństw majowych. Według słów Mistrza wywarły one korzystny wpływ na
wykonanie dzieła i zainspirowały układ tak boleśnie słaniającej się postaci omdlałej Marii Magdaleny"8.
Wiadomość jest niezbyt ścisła, nie mogło bowiem być mowy o muzycznym inspirowaniu ,,pozy"
Marii Magdaleny w obrazie, skoro ta była już tak samo ujęta we wcześniejszym szkicu z 1843 r. Jest
jednak bardzo prawdopodobne i zgodne z praktyką Delacroix także w innych wypadkach, że postać
ta była istotnie malowana przy muzyće. Tak czy inaczej, przekaz ów trafnie mówi o istnieniu w malar-
stwie Delacroix tendencji, którą on sam, rozwijając uwagi zawarte w artykule Peisse'a, nazywał tenden-
cją muzyczną. Oto jakimi słowy charakteryzował te przypadki: ,,[...] jeżeli do kompozycji już intere-
sującej przez sam wybór tematu dodać układ linii wzmagający wrażenie, światłocień działający na wy-
obraźnię, kolor odpowiadający charakterom — problem został już rozwiązany [...]: to harmonia i wszystko,
co od niej pochodzi, w zastosowaniu do jednolitej pieśni"9. Tak więc od działania tendencji muzycznej
zależy harmonijne połączenie wszystkich elementów składowych kompozycji, innymi słowy — jedno-
litość dzieła sztuki.
W związku z tym warto zapytać, czy droga przemian kompozycji Pieta od szkicu do obrazu pro-
wadziła istotnie do osiągnięcia wyższego stopnia jednolitości? Pomimo uprzednio zgłoszonych zastrze-
żeń co do niektórych elementów, jak się zdaje, dodanych w końcowej fazie pracy, trzeba na to pytanie
odpowiedzieć pozytywnie.
Synteza, stanowiąca istotę tego, co zostało nazwane tendencją muzyczną w malarstwie Delacroix,
wyrażała się ostatecznie poprzez syntezę barwną.W jej uzyskiwaniu walnie dopomagali poprzez swe dzieła
Moreau, op. cit., s. XIV.
Delacroix, Journal, t. 2, s. 55—56.