Rocznik Historii Sztuki (4.1964)

SPRAWOZDANIE Z POSIEDZEŃ NAUKOWYCH KOMITETU NAUK O SZTUCE

POLSKIEJ AKADEMII NAUK ZA R. 1962

W OKRESIE SPRAWOZDAWCZYM ODBYŁY SIĘ 2 PLENARNE POSIEDZENIA NAUKOWE KOMITETU
NAUK O SZTUCE PAN, OBYDWA POD PRZEWODNICTWEM PROF. DR JULIUSZA STARZYŃSKIEGO

Posiedzenie w dn. 2 2 stycznia 1962 r.

Pierwszą część posiedzenia poświęcono pamięci zmarłego 4 listopada 1961 r. ks. prof. dr Szczę-
snego Dettloffa, profesora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, członka Komitetu Nauk

0 Sztuce PAN.

Sylwetę Zmarłego jako uczonego i pedagoga omówił prof. dr Ksawery Piwocki. Jego przemó-
wienie przytaczamy w pełnym brzmieniu:

Chcąc ustalić pozycję prof. Dettloffa w dziejach naszej dyscypliny w Polsce — musimy choćby
najpobieżniej rzucić okiem na sytuację, jaka wytworzyła się, gdy rozpoczynał On swoją naukową
karierę. Jakkolwiek historia sztuki w Polsce stosunkowo bardzo wcześnie wstąpiła na Uniwersytecie
Jagiellońskim na szczeble akademickiego dostojeństwa, jednakże jeszcze długo — bo aż niemal po czasy
wybuchu pierwszej wojny światowej — uprawiali ją tutaj, a także w innych środowiskach, we Lwowie

1 Warszawie, uczeni kształceni w innych działach humanistyki i nauki. Łuszczkicwicz był malarzem,
Mycielski, Wojciechowski byli historykami, Muczkowski prawnikiem, liczni badacze od Odrzywol-
skiego aż po Szyszkę-Bohusza architektami, Tomkowicz wreszcie i Bołoz-Antoniewicz — z wykształ-
cenia filologami, germanistami. Jeden Sokołowski posiadał fachowe studia uniwersyteckie z historii
sztuki, ale odbywał je u Thausinga w Wiedniu jeszcze w czasie, gdy metody jej dopiero się kształtowały.
Ciążyła nad nim jeszcze idealistyczna i dogmatyczna estetyka niemiecka 1 pol. wieku i wczesna historyka,
spleciona wpwczas tak silnie z przodującą wtedy metodyką filologiczną, a filologiczną krytykę źródeł,
także plastycznych, próbowano przeszczepić bezpośrednio do zagadnień naszej dyscypliny. Przecież
dopiero koniec lat osiemdziesiątych i ostatnie dziesięciolecie ubiegłego wieku przyniosły ostateczną
krystalizację odrębnych metod badawczych historii sztuki w oparciu o subtelną analizę w szkole bazy-
lcjskiej od czasów Wolfflina. Równocześnie ukształtowały się nowe historyczne, nic dogmatyczne po-
stawy wartościowania i nowe cele badawcze w szkole wiedeńskiej Riegla, Wickhoffi i Dvofaka. Dopiero
wówczas po raz pierwszy zarysowały się wyraźniej granice między historią sztuki, historią kultury
i estetyką, wprowadzono metody analizy stylowej, ale także — co najważniejsze — nauczono się inter-
pretować wymowę formy dzieła, a więc bezpośredniego źródła historii sztuki jako specyficznego wy-
razu indywidualnych czy grupowych dążeń i zapatrywań, określonych czasem i miejscem powstania.
Nowa kadra historyków sztuki, kształcona na różnych uniwersytetach zagranicznych, że wymienię
jedynie tych, którzy w okresie międzywojennym zajęli uniwersyteckie katedry: Mole, Morelowski,
Tatarkiewicz, Podlacha, wspólnie z krakowskimi uczniami Sokołowskiego — reformują i odświeżają
warsztat naukowy naszej dyscypliny i równocześnie w warunkach uzyskanej niepodległości tworzą nowe
ośrodki badań. Spośród uczniów Dvoraka prof. Dettloff najsilniej może oddziałał w praktyce naukowej
i pedagogicznej na kształtowanie się nowego typu badań w naszym kraju.

W pierwszym okresie poświęcił Swe siły organizowaniu nowego środowiska badawczego na terenie
Swej ojczystej dzielnicy — tak zaniedbanej pod tym względem w dobie wilhelmińskiego ucisku —
które dzięki Jego umiejętnościom i niespożytej energii zajęło i zajmuje tak poczesne miejsce w polskiej