DOI issue:
I. Z zagadnień sztuki XIX i XX wieku
DOI article:Grabska-Wallis, Elżbieta: U podstaw teorii kubizmu: G. Apollinaire i współcześni mu krytycy sztuki
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.13222#0068
64
ELŻBIETA GRABSKA
1912 r. wyjeżdża z Picabią do Anglii, w paź-
dzierniku z Picabią i Marcelem Duchamp
do Etival 154 w Jurze, gdzie mieszka z rodzi-
cami żona Picabii, Gabriellc Buffet. Tu omó-
wione są projekty wystawy Section d'Or oraz
koncepcja zbioru poezji Apollinaire'a, Alcools
(wówczas jeszcze Eau de vie), który poeta chce
rozpocząć opracowywaną do końca Strefą.
W listopadzie przenosi się na jakiś czas do
Delaunayów. Należy przypuszczać, że to
Apollinaire zachęcił Roberta Delaunay do
opublikowania notatek malarskich, które po
raz pierwszy ukazują się poprzedzone krótkim
komentarzem poety w grudniowym nume-
rze ,,Soirées de Paris" i „Der Sturm" — pt.
Réalité — peinture pure. Z opracowanych przez
Pierre Francastcla materiałów, głównie ręko-
piśmienniczych, częściowo jednak publiko-
wanych w ówczesnych czasopismach, na
które składają się zarówno artykuły i no-
tatki Delaunaya, jak i eseje Apollinaire'a
i jego sprawozdania z Salonó w, wynikajedno-
znacznic, że kontakty między Delaunayem
i Apollinairc'em kształtowały się nie w płasz-
czyźnie „nadawczo-odbiorczej", ale na zasa-
dzie ściśle artystycznego porozumienia i zro-
yK. • \ •:•!.! tak pogłębionego, że insynuowane
przez Francastcla „plagiaty" ze strony poety
wydają się interpretacją bardzo jednostronną.
Oczywiście cały szereg ujęć słownych oraz
przede wszystkim zasada „jednoczesnego
\-/.дЛ-,л./ kontrastu", przejęta z rozprawy Chevreula
De la Loi du contraste simultané des couleurs
13. Louis Marcoussis, Apollinaire, 1914 (I wyd. — 1839; II wyd. — 1889) zasugero-
wane są bez wątpienia przez Delaunaya. O jego
koncepcjach i całej toczącej się między nim, futurystami, Lćgcrem i Apollinaire'cm dyskusji syg-
nalizuje nieco stronniczo P. Francastel, nam pozostaje podkreślić tylko rolę Apollinaire'a jako
propagatora nowego kierunku. Orfizm był dla niego bowiem już nie tylko odmianą kubizmu, ale zde-
cydowanie nową koncepcją, do której realizatorów zalicza takich artystów, jak Kandinsky, Marc, Маске,
Javlensky, Munter, Freundlich, a także futrystów włoskich155.
Odnosząc się w zasadzie niechętnie do malarskich realizacji futurystycznych, w środowisku Der
Sturm, gdzie wygłasza wraz z Delaunayem odczyt 18 stycznia 1913 г., Apollinaire po raz pierwszy
traktuje poszukiwania futurystyczne na serio, co więcej, włącza je do kategorii eksperymentu orfistycz-
nego, Ten fakt tłumaczy nie tylko doraźna sytuacja: to, że znalazł się na wyjątkowym zupełnie gruncie
Der Sturm, na którym krzyżowały się wszystkie niemal szlaki nowatorskich wędrówek, a więc na tere-
nie, który musiał poecie niezwykle odpowiadać. Ów gest w stosunku do futurystycznych mala-
rzy, którzy wkrótce poczują się raz jeszcze obrażeni na Apollinaire'a za jego orfistyczne sympatie
ma—jak się zdaje — ścisły związek z przygotowywanym obecnie wspólnie z futurystami, a głów-
nie z Marinettim Manifestem Syntezą. Wydany jako ulotka w języku francuskim i włoskim
154 Wspomnienia z tych podróży przekazuje Gabriellc Buffct-Picabia w zbiorze Dada Pointers and Pocts, New York
1951. The Documents of Modern Art, ed. R. Motherwell.
155 Apollinaire, Die moderne Malerei, „Der Sturm", 1913, nr 148—149.
ELŻBIETA GRABSKA
1912 r. wyjeżdża z Picabią do Anglii, w paź-
dzierniku z Picabią i Marcelem Duchamp
do Etival 154 w Jurze, gdzie mieszka z rodzi-
cami żona Picabii, Gabriellc Buffet. Tu omó-
wione są projekty wystawy Section d'Or oraz
koncepcja zbioru poezji Apollinaire'a, Alcools
(wówczas jeszcze Eau de vie), który poeta chce
rozpocząć opracowywaną do końca Strefą.
W listopadzie przenosi się na jakiś czas do
Delaunayów. Należy przypuszczać, że to
Apollinaire zachęcił Roberta Delaunay do
opublikowania notatek malarskich, które po
raz pierwszy ukazują się poprzedzone krótkim
komentarzem poety w grudniowym nume-
rze ,,Soirées de Paris" i „Der Sturm" — pt.
Réalité — peinture pure. Z opracowanych przez
Pierre Francastcla materiałów, głównie ręko-
piśmienniczych, częściowo jednak publiko-
wanych w ówczesnych czasopismach, na
które składają się zarówno artykuły i no-
tatki Delaunaya, jak i eseje Apollinaire'a
i jego sprawozdania z Salonó w, wynikajedno-
znacznic, że kontakty między Delaunayem
i Apollinairc'em kształtowały się nie w płasz-
czyźnie „nadawczo-odbiorczej", ale na zasa-
dzie ściśle artystycznego porozumienia i zro-
yK. • \ •:•!.! tak pogłębionego, że insynuowane
przez Francastcla „plagiaty" ze strony poety
wydają się interpretacją bardzo jednostronną.
Oczywiście cały szereg ujęć słownych oraz
przede wszystkim zasada „jednoczesnego
\-/.дЛ-,л./ kontrastu", przejęta z rozprawy Chevreula
De la Loi du contraste simultané des couleurs
13. Louis Marcoussis, Apollinaire, 1914 (I wyd. — 1839; II wyd. — 1889) zasugero-
wane są bez wątpienia przez Delaunaya. O jego
koncepcjach i całej toczącej się między nim, futurystami, Lćgcrem i Apollinaire'cm dyskusji syg-
nalizuje nieco stronniczo P. Francastel, nam pozostaje podkreślić tylko rolę Apollinaire'a jako
propagatora nowego kierunku. Orfizm był dla niego bowiem już nie tylko odmianą kubizmu, ale zde-
cydowanie nową koncepcją, do której realizatorów zalicza takich artystów, jak Kandinsky, Marc, Маске,
Javlensky, Munter, Freundlich, a także futrystów włoskich155.
Odnosząc się w zasadzie niechętnie do malarskich realizacji futurystycznych, w środowisku Der
Sturm, gdzie wygłasza wraz z Delaunayem odczyt 18 stycznia 1913 г., Apollinaire po raz pierwszy
traktuje poszukiwania futurystyczne na serio, co więcej, włącza je do kategorii eksperymentu orfistycz-
nego, Ten fakt tłumaczy nie tylko doraźna sytuacja: to, że znalazł się na wyjątkowym zupełnie gruncie
Der Sturm, na którym krzyżowały się wszystkie niemal szlaki nowatorskich wędrówek, a więc na tere-
nie, który musiał poecie niezwykle odpowiadać. Ów gest w stosunku do futurystycznych mala-
rzy, którzy wkrótce poczują się raz jeszcze obrażeni na Apollinaire'a za jego orfistyczne sympatie
ma—jak się zdaje — ścisły związek z przygotowywanym obecnie wspólnie z futurystami, a głów-
nie z Marinettim Manifestem Syntezą. Wydany jako ulotka w języku francuskim i włoskim
154 Wspomnienia z tych podróży przekazuje Gabriellc Buffct-Picabia w zbiorze Dada Pointers and Pocts, New York
1951. The Documents of Modern Art, ed. R. Motherwell.
155 Apollinaire, Die moderne Malerei, „Der Sturm", 1913, nr 148—149.