DOI Heft:
I. Z zagadnień sztuki XIX i XX wieku
DOI Artikel:Grabska-Wallis, Elżbieta: U podstaw teorii kubizmu: G. Apollinaire i współcześni mu krytycy sztuki
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13222#0069
U PODSTAW TEORII KUBIZMU
65
29 czerwca r. 1913 (datowany 15
czerwca), a wLacerba —15 wrześ-
nia tegoż roku, manifest ten na
prośbę Marinetticgo miał już Apol-
linaire w zasadzie gotowy z koń-
cem grudnia 1912 r. Marinetti
komentuje ten fakt w liście do
Sofficiego z 1 stycznia 1913 г.:
„Ecce la sorpresa che ti avevamo
preparato. Il manifesto e impor-
tantissimo: solido ponte ori-
ginale predisposto all'in-
contro delie 2 avanguardie.
Trovcrai forsę alcuni nomi non
dcgni delia rose; ma eon Apolli-
naire caddi finalmente d'accordo
per considerazioni pratiche che
ti spieghero a voce [...]"1S6.
W kilka lat potem w ocenie
malarstwa futurystycznego Apolli-
naire wysuwa te same zarzuty, od
których zaczął krytykę jego z po-
czątkiem 1912 r. Zarzuca mu
,,l'esthétique plus verbale que
plastique des états d'âmes", a w
wersji bardziej ogólnej, sumującej
jego niechęć do teorii futurystycz-
nych jako takich pisze: ,,l'idée de
vitesse en est venue à se confondre
avec l'idée de progrès sans qu'à
mon sens il y ait rien de commun
entre elles. Beau siècle de pro-
grès qui laissera quelques princi-
pes, mais aucune oeuvre"157. 14. Pablo Picasso, Frontispice do zbioru G. Apollinaire'a, Alcools, 1913
Negatywny stosunek Apollinaire'a do reahzacji futurystycznych kształtowało szereg czynników:
najbardziej bezpośrednim był po prostu moment, w którym doszło do konfrontacji kubizmu z demago-
gicznymi wystąpieniami futurystów. Apollinaire był jednak zbyt krytyczny i wszechstronny, by pod
megalomańską agresywnością tych wystąpień nie dojrzeć całej doniosłości futurystycznego programu
i artystycznych możliwości w nim zawartych. Może dlatego właśnie zarzucał plastyce futurystów, iż
nie wykształciła własnych, oryginalnych środków, zapożyczając je od kubizmu, iż pozostawała nadal
w niewoli symboliczno-naturalistyczuych konwencji158. Możemy zaobserwować, że w latach 1912—
1918 oceny futurystyczne Apollinaire'a zmieniają się wielokrotnie, a bezpośrednie i artystyczne kon-
takty jego z tym kierunkiem przybierają rozmaite formy; w całokształcie jednak program futuryzmu
przenika do jego poglądów i poezji nieustannie. Futuryzm ogłasza bowiem pełnym głosem wiek XX;
Apollinaire zaś we współczesność włącza się z pełną świadomością, że kształtuje ona sztukę w płaszczyźnie
tego, co jest w niej nowe i dynamiczne, co konfrontowane z czasem minionym jest wieczną inspiracją
156 Podaję wg Archivi dcl Juturismo, s. 257.
157 Rubryka La Vie anecdotique, „Mercure de France", 16 octobre 1916, 16 octobre 1917 (przedruk [w:] Apolli-
naire, Anecdotiquc, Paris 1955, s. 222, 242).
1d8 Nawet w najbardziej pozytywnej recenzji z wystawy rzeźby futurystycznej Boccioniego spotykamy zdanie: „Mais
ses recherches dc la forme paraissent toujours interprétées, que dis-je, modelées d'après nature" (L'Intransigeant", 21 juin 1913;
cyt. wg Apollinaire, Chroniques..., s. 333).
0 - Rocznik Historii Sztuki IV
65
29 czerwca r. 1913 (datowany 15
czerwca), a wLacerba —15 wrześ-
nia tegoż roku, manifest ten na
prośbę Marinetticgo miał już Apol-
linaire w zasadzie gotowy z koń-
cem grudnia 1912 r. Marinetti
komentuje ten fakt w liście do
Sofficiego z 1 stycznia 1913 г.:
„Ecce la sorpresa che ti avevamo
preparato. Il manifesto e impor-
tantissimo: solido ponte ori-
ginale predisposto all'in-
contro delie 2 avanguardie.
Trovcrai forsę alcuni nomi non
dcgni delia rose; ma eon Apolli-
naire caddi finalmente d'accordo
per considerazioni pratiche che
ti spieghero a voce [...]"1S6.
W kilka lat potem w ocenie
malarstwa futurystycznego Apolli-
naire wysuwa te same zarzuty, od
których zaczął krytykę jego z po-
czątkiem 1912 r. Zarzuca mu
,,l'esthétique plus verbale que
plastique des états d'âmes", a w
wersji bardziej ogólnej, sumującej
jego niechęć do teorii futurystycz-
nych jako takich pisze: ,,l'idée de
vitesse en est venue à se confondre
avec l'idée de progrès sans qu'à
mon sens il y ait rien de commun
entre elles. Beau siècle de pro-
grès qui laissera quelques princi-
pes, mais aucune oeuvre"157. 14. Pablo Picasso, Frontispice do zbioru G. Apollinaire'a, Alcools, 1913
Negatywny stosunek Apollinaire'a do reahzacji futurystycznych kształtowało szereg czynników:
najbardziej bezpośrednim był po prostu moment, w którym doszło do konfrontacji kubizmu z demago-
gicznymi wystąpieniami futurystów. Apollinaire był jednak zbyt krytyczny i wszechstronny, by pod
megalomańską agresywnością tych wystąpień nie dojrzeć całej doniosłości futurystycznego programu
i artystycznych możliwości w nim zawartych. Może dlatego właśnie zarzucał plastyce futurystów, iż
nie wykształciła własnych, oryginalnych środków, zapożyczając je od kubizmu, iż pozostawała nadal
w niewoli symboliczno-naturalistyczuych konwencji158. Możemy zaobserwować, że w latach 1912—
1918 oceny futurystyczne Apollinaire'a zmieniają się wielokrotnie, a bezpośrednie i artystyczne kon-
takty jego z tym kierunkiem przybierają rozmaite formy; w całokształcie jednak program futuryzmu
przenika do jego poglądów i poezji nieustannie. Futuryzm ogłasza bowiem pełnym głosem wiek XX;
Apollinaire zaś we współczesność włącza się z pełną świadomością, że kształtuje ona sztukę w płaszczyźnie
tego, co jest w niej nowe i dynamiczne, co konfrontowane z czasem minionym jest wieczną inspiracją
156 Podaję wg Archivi dcl Juturismo, s. 257.
157 Rubryka La Vie anecdotique, „Mercure de France", 16 octobre 1916, 16 octobre 1917 (przedruk [w:] Apolli-
naire, Anecdotiquc, Paris 1955, s. 222, 242).
1d8 Nawet w najbardziej pozytywnej recenzji z wystawy rzeźby futurystycznej Boccioniego spotykamy zdanie: „Mais
ses recherches dc la forme paraissent toujours interprétées, que dis-je, modelées d'après nature" (L'Intransigeant", 21 juin 1913;
cyt. wg Apollinaire, Chroniques..., s. 333).
0 - Rocznik Historii Sztuki IV