DOI issue:
II. Z dziedziny stosunków artystycznych polsko-francuskich i polsko-włoskich
DOI article:Szymanski, Stanisław: Źródła i początek działalności Marcina Teofilowicza
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.13222#0136
132
STANISŁAW SZYMAŃSKI
deski dębowej najlepiej da się wytłumaczyć dla rejonów
przymorskich, aż po Toruń, gdzie umiejętność obróbki
i preparowania materiału związana była mocno z rozwija-
jącą się w tym czasie budową okrętów i łodzi. O ile drew-
nem podstawowym na Pomorzu był dąb, o tyle w Wielko-
polsce raczej lipa; modrzew używany był tu rzadziej. Płót-
na jako podobrazia stosowano w całej Polsce dość po-
wszechnie, częściej jednak na południu, choć i tu drewno spo-
tyka się niejednokrotnie. Do bardzo rzadkich, niemal wy-
jątkowych podobrazi należy kamień. Zachował się jedynie
jeden jego przykład— poza autoportretem Marcina Teofiło-
wicza — na terenie niezbyt odległym od źródeł surowca,
w Bieczu.
Jeśli chodzi o spoiwo, to zdecydowaną przewagę nad
niezbyt jeszcze w Polsce rozpowszechnionym olejem ma
znana od dawna tempera. Technika olejna walczyła dopie-
ro o swoje prawa — i to zarówno na północy, jak i na po-
łudniu Polski. Olej łatwiej przyjmował się tam, gdzie uży-
wano płótna, choć niemniej chętnie malowano olejem na
desce. Dzięki swoim właściwościom olej stawał się matc-
19. Marcin Tcofilowicz, Matka Boska Różańcowa
riałem częściej wykorzystywanym jako spo-
iwo, zwłaszcza przy malowaniu portretów.
Drobnymi wprawdzie, ale dość inte-
resującymi przyczynkami do charaktery-
styki malarstwa omawianego dziesięciole-
cia są wymiary obrazów. Ich przecięt-
na, wynosząca około 125 cm wysokości
i 108 cm szerokości, zbliżona jest raczej
do renesansowej niż barokowej zarówno
w proporcjach, jak i wielkości bezwzględnej.
Poziom wykonawstwa poszczególnych
reliktów jest bardzo różny: obok „słabe-
go" warsztatowo tryptyku z Olszowej
(ryc. 4) widać dużej klasy mistrzostwo
twórcy Sądu Ostatecznego z Gdańska lub
szeregu alegorii z tamtejszego ratusza
(ryc. 5). Na szczególną uwagę zasługują
zagadnienia stylistyczne i formalne, boga-
te, różnorodne i krzyżujące się w sposób
interesujący, choć najczęściej przypadkowy
(widoczne np. na Ukrzyżowaniu z Ra-
ciążka, ryc. 6). 20. Marcin Tcofilowicz, Matka Boska Różańcowa, fragment ryc. 19.
STANISŁAW SZYMAŃSKI
deski dębowej najlepiej da się wytłumaczyć dla rejonów
przymorskich, aż po Toruń, gdzie umiejętność obróbki
i preparowania materiału związana była mocno z rozwija-
jącą się w tym czasie budową okrętów i łodzi. O ile drew-
nem podstawowym na Pomorzu był dąb, o tyle w Wielko-
polsce raczej lipa; modrzew używany był tu rzadziej. Płót-
na jako podobrazia stosowano w całej Polsce dość po-
wszechnie, częściej jednak na południu, choć i tu drewno spo-
tyka się niejednokrotnie. Do bardzo rzadkich, niemal wy-
jątkowych podobrazi należy kamień. Zachował się jedynie
jeden jego przykład— poza autoportretem Marcina Teofiło-
wicza — na terenie niezbyt odległym od źródeł surowca,
w Bieczu.
Jeśli chodzi o spoiwo, to zdecydowaną przewagę nad
niezbyt jeszcze w Polsce rozpowszechnionym olejem ma
znana od dawna tempera. Technika olejna walczyła dopie-
ro o swoje prawa — i to zarówno na północy, jak i na po-
łudniu Polski. Olej łatwiej przyjmował się tam, gdzie uży-
wano płótna, choć niemniej chętnie malowano olejem na
desce. Dzięki swoim właściwościom olej stawał się matc-
19. Marcin Tcofilowicz, Matka Boska Różańcowa
riałem częściej wykorzystywanym jako spo-
iwo, zwłaszcza przy malowaniu portretów.
Drobnymi wprawdzie, ale dość inte-
resującymi przyczynkami do charaktery-
styki malarstwa omawianego dziesięciole-
cia są wymiary obrazów. Ich przecięt-
na, wynosząca około 125 cm wysokości
i 108 cm szerokości, zbliżona jest raczej
do renesansowej niż barokowej zarówno
w proporcjach, jak i wielkości bezwzględnej.
Poziom wykonawstwa poszczególnych
reliktów jest bardzo różny: obok „słabe-
go" warsztatowo tryptyku z Olszowej
(ryc. 4) widać dużej klasy mistrzostwo
twórcy Sądu Ostatecznego z Gdańska lub
szeregu alegorii z tamtejszego ratusza
(ryc. 5). Na szczególną uwagę zasługują
zagadnienia stylistyczne i formalne, boga-
te, różnorodne i krzyżujące się w sposób
interesujący, choć najczęściej przypadkowy
(widoczne np. na Ukrzyżowaniu z Ra-
ciążka, ryc. 6). 20. Marcin Tcofilowicz, Matka Boska Różańcowa, fragment ryc. 19.