Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Overview
Facsimile
0.5
1 cm
facsimile
Scroll
OCR fulltext
ŹRÓDŁA I POCZĄTEK DZIAŁALNOŚCI MARCINA TEOFILOWICZA

143

O ile w Polsce zaczynały się dopiero tworzyć ośrodki tego typu — czego przykładem działalność
Jana Zamoyskiego, Rzeczypospolitej Babińskiej czy Jana Dymitra Solikowskiego, naśladowana przez
innych dopiero w XVII stuleciu — to we Włoszech organizowała je niemal każda znaczniejsza osobistość.
Miały tam one charakter swobodny, połączony z rozrywkami towarzyskimi i zabawami na wzór tych,
jakich opis podaje Dekaincroii czy Dworzanin.

Obok uniwersytetów powstawały więc i humanistyczne zrzeszenia rzemieślników czy artystów,
służące rozwojowi ich specjalnych za-
interesowań oraz daleko przekraczają-
cych granice statutów cechowych. Do-
starczyły one wiele okazji do niezmier-
nie ważnych z punktu widzenia za-
równo nauki, jak sztuki kontaktów
pomiędzy teoretykami i praktykami.
Jedno z takich zrzeszeń, Accadcmia dcl
Discgno Vasariego z r. 1562, poświę-
cone było w równej mierze kontak-
tom naukowym i artystycznym, przy
czym na czoło wybijały się w jego
pracy zagadnienia nauk matematycz-
nych (przyrodniczych) i sztuk plastycz-
nych65, od których wziął zapewne na-
zwę i wspomniany poprzednio polski
pictor mathematico.

Cechy malarzy, zakładane głównie
pod imieniem Św. Łukasza w Perugii
(1286), Wenecji (1290), Florencji i Gan-
dawie (1339), Sienie (1355) czy Padwie
(1441), z biegiem czasu traciły na swoim
średniowiecznym znaczeniu. W renesan-
sowej pełni życia artystycznego, w okre-
sie coraz silniejszych bezpośrednich po-
wiązań zleceniodawcy z wykonawcą
serwitoriat i mecenat coraz częściej za-
stępowały te zrzeszenia. W życiu pu-
blicznym miast i republik cechy stano-
wiły jednak nadal bastiony prawa mu-
nicypalnego, trudne do zdobycia przez
nowe nurty i prądy kwitnącego indy-
widualizmu renesansowej kultury.

W obliczu opozycji cechów stan
malarski ■— mimo emancypacji po-
szczególnych utalentowanych jednostek
i ochrony ich przez mecenaty — nie 31. Marcin Teofilowicz, Judyta

mógł skutecznie podźwignąć się przez

cały niemal wiek XVI. Faktycznego stenu rzeczy w stosunkach społecznych malarstwa nic zmieniło
nawet podniesienie rzymskiego cechu Św. Łukasza w r. 1577 do tytułu Akademii'5 6.

Brzemienna w nowatorskie koncepcje była również rodząca się fachowa literatura.
Po kilku mniejszego znaczenia publikacjach donioślejsze i bezpośrednie znaczenie dla roz-

65 A. Kłosowska, MacchiavelH jako humanista na tle włoskiego Odrodzenia, Łódź 1954, s. 64—69.

66 A. Drcsdner, Die Entstehung der Kunstkritik im Zusammenhang der Geschichte des europaischen Knnstlebens, Miin-
clicn 1915, s. 94. Na ilość akademii, których było we Włoszech około 50, zwrócił ostatnio uwagę Б. Р. Виннер
Борьба течениий в итальянском искусстве XVI века (1520— 1590), .Москва 1956, стр. 12).
 
Annotationen