Rocznik Historii Sztuki (4.1964)

186

MARIUSZ KARPOWICZ

3. Narracyjnośc

Wreszcie jeszcze jedno zjawisko występujące w twórczości Palloniego należy odnieść do wpły-
wu atmosfery artystycznej znad Arno. To narracyjnośc (barwność opowiadania). Tym terminem bę-
dziemy nazywali umiejętność przedstawienia pędzlem osób, szczegółów i rekwizytów często zaobser-

- ...... wowanych w życiu otaczającym malarza,

a nie tłumaczących się ani przeznaczeniem,
ani treścią malowidła. Służą one jedynie
dla ubarwienia i ukonkretnienia malowa-
nego opowiadania. (Oczywiście, jest to
pojęcie i zjawisko zupełnie odrębne od
,,rodzajowości".) Np. w Kazaniu św. Bru-
nona i Uczcie Baltazara w Pożajściu, w oby-
dwóch freskach bocznych wileńskiej ka-
plicy, w pierwszych dwóch scenach Hi-
storii Psyche w Wilanowie, w Łowiczu itp.
Zaobserwujemy takie zjawiska u wię-
kszości toskańskich kortonistów ; hołdował
mu i sam Volterrano, jego freski w Villa
Petraia, obrazy, jak np. wspomniany kil-
kakrotnie Sw. Ludwik, są tego najlepszym
dowodem (Burla jest obrazem o zacięciu
rodzajowym). Oczywiście, zjawisko to
jest w środowisku florenckim dużo wcze-
śniejsze, sięga swą genezą sztuki renesansu
i w. XV. Jako dowód, żc Palloni dobrze
pamiętał malarstwo XVI-wiecznc swego
miasta, niechaj nam posłuży fresk Bernar-
dina Poccetti (1548—1612, prawdziwe na-
zwisko Bernardo Barbatelli), Błog. Sostegno
przyjmuje króla Francji, w krużgankach
przy kościele SS. Anunziata14. Malarz
opowiedział całą scenę z dużą ilością re-
kwizytów, strojów, szczegółów sobie
współczesnych. Ponadto półokrągły kształt
8. II Ccrano, Błogosławieństwo krzyża, fragment. Mediolan, katedra malowidła, długa ciemna ściana namalo-

(wg Gregon) wana z prawej, a przede wszystkim wy-

tworny młodzieniec przy szpadzie (przy prawej krawędzi malowidła) bardzo silnie przypominają
Procesję św. Karola z Łowicza i stanowią dowód, że związków genetycznych dziel Palloniego typu
narracyjnego trzeba szukać w malarstwie florenckim końca XVI i pierwszej połowy XVII w. Podobne
do łowickiej grupy młodzieńca ze szpadą znaleźć możemy i w innych dziełach malarskich północ-
nych Włoch, np. G. B. Crcspiego (zw. Il Cerano) Błogosławieństwo krzyża z katedry w Mediolanie.
Braknie natomiast zjawiska narracyjności wśród rzymskich przedstawicieli kręgu wielkiego Kortończyka.

II. ŚRODOWISKO RZYMSKIE I DRUGI NAUCZYCIEL

Wiemy z nie datowanego listu Palloniego do florenckiego malarza Antonia Domenica Gabbia-
niego15, że obaj odbywali wspólnie studia w Scuola Fiorentina w Rzymie, którą dla młodych floren-
tczyków prowadził na rozkaz księcia Cosimo III Cirro Fcrri od około r. 16691(1.

14 M. Gregori, I rocordi figurativi di Alcssandro Manzoni, „Paragonc", I, 1950, 9, s. 12, tabl. 4.

15 J. S t ar z y ń s ki, Barokowe malowidła ścienne w kaplicy Św. Karola Boromeusza w Łowiczu i twórca ich Michelangclo
Palloni, „Studia do Dziejów Sztuki w Polsce", IV, 1931, s. 78.

16 U. Thieme, F. Becker, Allegemeines Lexikon der bildenden Kunstler, t. 11, Leipzig 1905, s. 480 (hasło Cirro Fer-
ri —J. Kurzwelly).