DOI Heft:
II. Z dziedziny stosunków artystycznych polsko-francuskich i polsko-włoskich
DOI Artikel:Karpowicz, Mariusz: Rodowód artystyczny Michelangelo Palloniego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13222#0205
RODOWÓD ARTYSTYCZNY MICHELANGELO PALLONIEGO
201
stu lat. Natomiast w r. 1670 mógł widzieć na gorąco powstawanie dzieł, których struktura, nawiązują-
ca do Berrettiniego, była niewątpliwie drugim ogniwem w genezie organizacji kompozycji wymie-
nionych dzieł naszego Florentczyka. Myślę o dekoracji zakrystii kościoła S. Agnese oraz sklepienia nawy
kościoła S. Maria in Trivio. Pierwsze z tych malowideł wykonane zostało przez Cirro Ferriego i przed-
stawia Św. Agnieszkę ukazującą się swym rodzicom. Podobnie jak u Cortony, widzimy scenę na schodach
23. A. Villanuova, Stworzenie świata, sztych wg Rafaela. Warszawa,
Gabinet Rycin U. W.
w bardzo silnym skrócie, z grupą świętej w obłokach u góry. Szczególnie tło architektoniczne i posta-
cie ludzkie na schodach zbliżają się chyba najbardziej do dzieł Palloniego.
Druga z dekoracji — S. Maria in Trivio — wykonana została przez nieprzeciętnego, choć mało
stosunkowo znanego artystę, malarza i architekta Antonio Gherardi (1644—1702)49. Antonio, uczeń
Francesca Moli, szereg lat przebywający w Wenecji, był „najbardziej weneckim malarzem w Rzymie",
jak mówi o nim Wittkower50. Zaskakujący samodzielnością i dojrzałością jako malarz, równie intere-
sujący okazał się jako architekt. Jego dwie kaplice, Avila przy S. Maria in Trastevcrc (przed 1685)
i S. Cecilia przy S. Carlo ai Catinari (1691), są eksperymentalną architekturą; zasady malarstwa kwa-
draturowego starał się artysta przenieść w trzeci wymiar (np. pomysł kopuły w kopule, tę drugą trzy-
mają stiukowi aniołowie, przez wszystkie prześwity wpada światło), stosując jednocześnie berninowski
luminizm.
Temu właśnie niecodziennemu artyście najwięcej zawdzięcza struktura malowideł Palloniego,
o których mówimy. Przyjrzyjmy się wielkiemu obrazowi, Wejście Marii do świątyni, umieszczonemu
jako jedno z trzech płócien na sklepieniu świątyni5' (reszta sklepienia pokryta jest freskiem). Identycz-
na jest perspektywa : silne skróty postaci i architektury od dołu, identyczna zasada ograniczenia prze-
strzeni architekturą, której przede wszystkim gzymsy oglądamy, identycznie traktowana jest postać ludz-
49 Podstawowym artykułem materiałowym jest A. Mczzetti, La Pittura di Antonio Gherardi, „Bolletino d'Artc",
XXXIV, 1948, s. 157—179.'
50 Wittkower, op. cit., s. 218, i o Gherardim jako architekcie na s. 246.
51 Mezzetti, op. cit., s. 164 п., repr. na s. 168.
26 - Rocznik Historii Szluki IV
201
stu lat. Natomiast w r. 1670 mógł widzieć na gorąco powstawanie dzieł, których struktura, nawiązują-
ca do Berrettiniego, była niewątpliwie drugim ogniwem w genezie organizacji kompozycji wymie-
nionych dzieł naszego Florentczyka. Myślę o dekoracji zakrystii kościoła S. Agnese oraz sklepienia nawy
kościoła S. Maria in Trivio. Pierwsze z tych malowideł wykonane zostało przez Cirro Ferriego i przed-
stawia Św. Agnieszkę ukazującą się swym rodzicom. Podobnie jak u Cortony, widzimy scenę na schodach
23. A. Villanuova, Stworzenie świata, sztych wg Rafaela. Warszawa,
Gabinet Rycin U. W.
w bardzo silnym skrócie, z grupą świętej w obłokach u góry. Szczególnie tło architektoniczne i posta-
cie ludzkie na schodach zbliżają się chyba najbardziej do dzieł Palloniego.
Druga z dekoracji — S. Maria in Trivio — wykonana została przez nieprzeciętnego, choć mało
stosunkowo znanego artystę, malarza i architekta Antonio Gherardi (1644—1702)49. Antonio, uczeń
Francesca Moli, szereg lat przebywający w Wenecji, był „najbardziej weneckim malarzem w Rzymie",
jak mówi o nim Wittkower50. Zaskakujący samodzielnością i dojrzałością jako malarz, równie intere-
sujący okazał się jako architekt. Jego dwie kaplice, Avila przy S. Maria in Trastevcrc (przed 1685)
i S. Cecilia przy S. Carlo ai Catinari (1691), są eksperymentalną architekturą; zasady malarstwa kwa-
draturowego starał się artysta przenieść w trzeci wymiar (np. pomysł kopuły w kopule, tę drugą trzy-
mają stiukowi aniołowie, przez wszystkie prześwity wpada światło), stosując jednocześnie berninowski
luminizm.
Temu właśnie niecodziennemu artyście najwięcej zawdzięcza struktura malowideł Palloniego,
o których mówimy. Przyjrzyjmy się wielkiemu obrazowi, Wejście Marii do świątyni, umieszczonemu
jako jedno z trzech płócien na sklepieniu świątyni5' (reszta sklepienia pokryta jest freskiem). Identycz-
na jest perspektywa : silne skróty postaci i architektury od dołu, identyczna zasada ograniczenia prze-
strzeni architekturą, której przede wszystkim gzymsy oglądamy, identycznie traktowana jest postać ludz-
49 Podstawowym artykułem materiałowym jest A. Mczzetti, La Pittura di Antonio Gherardi, „Bolletino d'Artc",
XXXIV, 1948, s. 157—179.'
50 Wittkower, op. cit., s. 218, i o Gherardim jako architekcie na s. 246.
51 Mezzetti, op. cit., s. 164 п., repr. na s. 168.
26 - Rocznik Historii Szluki IV