DOI Heft:
I. Z zagadnień sztuki dawnej
DOI Artikel:Świechowski, Zygmunt: Znaczenie Włoch dla polskiej architektury i rzeżby romańskiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13221#0067
ZNACZENIE WŁOCH DLA POLSKIEJ ARCHITEKTURY I RZEŹBY
61
17. Fidcnze, katedra, relief z fasady zachodniej
dodanie bocznych scen, widzielibyśmy odblask re-
liefu Bcnedctta Anielami z 1178 г., zapewne po-
chodzącego z potitik katedry parmeńskiej73, który
stanowi punkt wyjściowy do naśladownictw na
terenie Włoch aż po początek XIII w.74 Przy bliż-
szym porównaniu, a zwłaszcza przy zestawieniu
z innymi Ukrzyżowaniami z XII w., przekonujemy
się, że zbieżności nie są przypadkowe. Sposób,
w jaki Nikodem przejmuje ciężar ciała Chrystusa,
motyw stojącej za nim Matki Boskiej przyciskają-
cej dłoń Zbawiciela do ust (wg opisu Luchsa
korygującego nieścisłość rysunku), nawiązuje do
kompozycji parmeńskiej, podobnie jak motyw
dwu aniołów mylnie wyobrażonych z trąbami
przez rysownika, w rzeczywistości trzymających
— jak pisze ostrożny Luchs — dwa kolhenartige
72 H. Luchs, op. cit., s. 48—49.
73 Stosownie do wyników badań G. de Franco-
vicha, Benedetto Antelami, architetto с seultore e 1'arte del sito
tempo, Milano — Firenze 1952.
74 Jak już dostrzegł A. K. Porter, parmeńskie Zdjęcie
z Krzyża posiada bezpośrednie naśladownictwo w antepen-
dium z Bardone, datowanym na czas ok. 1200. Naślado-
wnictwo to, prymitywne w zestawieniu z finezją rzeźby
Benedetta Antelami, jest szczególnie ważne jako zjawisko
równolegle do tympanonu wrocławskiego; por. A. K. Por-
ter, op. cit., 2, i. 93.
po bokach zewnętrznych kolumn, o głębszych niż
obecnie ościeżach, z mniej zaakcentowanymi u-
skokami i z ornamentacją zapełniającą szczelnie trzo-
ny wszystkich kolumn oraz archiwolt występują-
cych w większej niż obecnie liczbie. Dopiero taki
portal może być brany pod uwagę przy rozważa-
niach ikonograficznych i porównawczych genety-
cznych.
W zestawieniu z innymi założeniami portalo-
wymi środkowej i wschodniej Europy portal wroc-
ławski odznacza się stosunkowo bogatą zawartością
treściową. W głównej rzeźbie cyklu, w scenie Zdję-
cia z Krzyża, tkwią istotne wskazówki co do
określonego kręgu artystycznego. Relief, tak jak
go znamy w obecnym bardzo uszkodzonym stanie,
wymaga dopełnienia rysunkiem z XVIII wieku
i opisem Luchsa z połowy XIX wieku72. W wielo-
figurowej grupie centralnej, rozwiniętej fryzowo
wbrew półkolistemu zarysowi tympanonu przez
18. Wrocław, portal przy kościele Marii Magdaleny, orna-
ment archiwolty
61
17. Fidcnze, katedra, relief z fasady zachodniej
dodanie bocznych scen, widzielibyśmy odblask re-
liefu Bcnedctta Anielami z 1178 г., zapewne po-
chodzącego z potitik katedry parmeńskiej73, który
stanowi punkt wyjściowy do naśladownictw na
terenie Włoch aż po początek XIII w.74 Przy bliż-
szym porównaniu, a zwłaszcza przy zestawieniu
z innymi Ukrzyżowaniami z XII w., przekonujemy
się, że zbieżności nie są przypadkowe. Sposób,
w jaki Nikodem przejmuje ciężar ciała Chrystusa,
motyw stojącej za nim Matki Boskiej przyciskają-
cej dłoń Zbawiciela do ust (wg opisu Luchsa
korygującego nieścisłość rysunku), nawiązuje do
kompozycji parmeńskiej, podobnie jak motyw
dwu aniołów mylnie wyobrażonych z trąbami
przez rysownika, w rzeczywistości trzymających
— jak pisze ostrożny Luchs — dwa kolhenartige
72 H. Luchs, op. cit., s. 48—49.
73 Stosownie do wyników badań G. de Franco-
vicha, Benedetto Antelami, architetto с seultore e 1'arte del sito
tempo, Milano — Firenze 1952.
74 Jak już dostrzegł A. K. Porter, parmeńskie Zdjęcie
z Krzyża posiada bezpośrednie naśladownictwo w antepen-
dium z Bardone, datowanym na czas ok. 1200. Naślado-
wnictwo to, prymitywne w zestawieniu z finezją rzeźby
Benedetta Antelami, jest szczególnie ważne jako zjawisko
równolegle do tympanonu wrocławskiego; por. A. K. Por-
ter, op. cit., 2, i. 93.
po bokach zewnętrznych kolumn, o głębszych niż
obecnie ościeżach, z mniej zaakcentowanymi u-
skokami i z ornamentacją zapełniającą szczelnie trzo-
ny wszystkich kolumn oraz archiwolt występują-
cych w większej niż obecnie liczbie. Dopiero taki
portal może być brany pod uwagę przy rozważa-
niach ikonograficznych i porównawczych genety-
cznych.
W zestawieniu z innymi założeniami portalo-
wymi środkowej i wschodniej Europy portal wroc-
ławski odznacza się stosunkowo bogatą zawartością
treściową. W głównej rzeźbie cyklu, w scenie Zdję-
cia z Krzyża, tkwią istotne wskazówki co do
określonego kręgu artystycznego. Relief, tak jak
go znamy w obecnym bardzo uszkodzonym stanie,
wymaga dopełnienia rysunkiem z XVIII wieku
i opisem Luchsa z połowy XIX wieku72. W wielo-
figurowej grupie centralnej, rozwiniętej fryzowo
wbrew półkolistemu zarysowi tympanonu przez
18. Wrocław, portal przy kościele Marii Magdaleny, orna-
ment archiwolty