DOI issue:
I. Z zagadnień sztuki dawnej
DOI article:Świechowski, Zygmunt: Znaczenie Włoch dla polskiej architektury i rzeżby romańskiej
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.13221#0069
ZNACZENIE WŁOCH DLA POLSKIEJ ARCHITEKTURY I RZEŹBY
63
rozumowanie nie tłumaczy
wszystkich rysów ikonografii por-
talu i powinno być podparte
dalszymi argumentami, jeśli mamy
uznać portal za dzieło warsztatu
włoskiego. Jeden z punktów
wyjściowych stanowi archiwolta
ze scenami Dzieciństwa Chrystusa.
Nie bez znaczenia jest fakt po-
pularności tego tematu na tere-
nie Włoch i fakt pojawienia
się go ok. połowy XII w. na
płaskim łuku archiwolty w Cal-
venzano78. Z Calvenzano łączy
portal wrocławski ciągłość nar-
racji oraz występowanie obok
scen powszechnie przedstawia-
21. Wrocław, portal przy kościele Маш Maedaleny, głowica lewei zewnętrzne! i i .. . i . . i
kolumny пУсЬ takze 1 rzadzieJ spotyka-
nego typu Zwiastowania paste-
rzom symbolizowanego przez po-
stać z laską. O ile chodzi jednak o pozycję archiwolty wrocławskiej w ciągu ewolucyjnym archiwolty
portalu średniowiecznego, to wypada stwierdzić, że zajmuje ona zgoła inną, bardziej zaawansowaną
chronologicznie i rozwojowo pozycję. W swoim czasie porównywano ją z archiwoltami figuralnymi
Poitou79 — analogia, za którą również w dawniejszej pracy poszedłem, nie znając wówczas jeszcze
z autopsji rzeźby Francji zachodniej. W rzeczywistości nic nie łączy tych dwu odmiennych typów
rozwiązania archiwolty. W Poitou reliefy są jakby nasadzone na wypukłą powierzchnię wałka archi-
wolty, podążając za jego okrągło-
ścią i podporządkowując się kom-
pozycyjnie układowi poszczegól-
nych jej segmentów. We Wroc-
ławiu natomiast reliefy figuralne
wprawdzie w miejscach bardziej
zagęszczonych rzeźbiarsko zacho-
wują jeszcze podstawowy kształt
wałka, co może wprowadzać
w błąd, ale zasadniczo tkwią w nie-
ckowatym zagłębieniu. W tym
szczególnie widać wyraźnie lekcję
północnofrancuskich i burgundz-
kich rozwiązań, które wpłynęły
na Antelamiego, gdy tworzył ar-
chiwoltę portyku katedry parmeń-
skiej. Oddziaływanie francuskiej
rzeźby nie ogranicza się tylko
do ukształtowania archiwolty.
Wyraźny jego refleks odnajduje-
my w bocznych scenach po obu
stronach Ukrzyżowania. Sceny te, 22. Piacenza, S. Savino, głowica w nawie głównej
78 A. K. Porter, op. cit., 1, s. 411 (The early Life of Christ). Datowanie archiwolty z Calvenzano wg R. Julien, op. cit.,
s. 91—92. U Portera nieprawdopodobna data ок. 1095. Oczywiście przedstawienie dzieciństwa Chrystusa na archiwolcie
nie jest wyłącznością rzeźby włoskiej. Ten sam temat występuje na archiwolcie okiennej w Benet (Francja zachodnia); por.
R. Crozet, L'Art roman en Poitou, Paris 1948, tabl. XLI, 1.
79 Por. D. Frey, op. cit., s. 442.
:й# С* **Ч
|'*л"-* 'Л
63
rozumowanie nie tłumaczy
wszystkich rysów ikonografii por-
talu i powinno być podparte
dalszymi argumentami, jeśli mamy
uznać portal za dzieło warsztatu
włoskiego. Jeden z punktów
wyjściowych stanowi archiwolta
ze scenami Dzieciństwa Chrystusa.
Nie bez znaczenia jest fakt po-
pularności tego tematu na tere-
nie Włoch i fakt pojawienia
się go ok. połowy XII w. na
płaskim łuku archiwolty w Cal-
venzano78. Z Calvenzano łączy
portal wrocławski ciągłość nar-
racji oraz występowanie obok
scen powszechnie przedstawia-
21. Wrocław, portal przy kościele Маш Maedaleny, głowica lewei zewnętrzne! i i .. . i . . i
kolumny пУсЬ takze 1 rzadzieJ spotyka-
nego typu Zwiastowania paste-
rzom symbolizowanego przez po-
stać z laską. O ile chodzi jednak o pozycję archiwolty wrocławskiej w ciągu ewolucyjnym archiwolty
portalu średniowiecznego, to wypada stwierdzić, że zajmuje ona zgoła inną, bardziej zaawansowaną
chronologicznie i rozwojowo pozycję. W swoim czasie porównywano ją z archiwoltami figuralnymi
Poitou79 — analogia, za którą również w dawniejszej pracy poszedłem, nie znając wówczas jeszcze
z autopsji rzeźby Francji zachodniej. W rzeczywistości nic nie łączy tych dwu odmiennych typów
rozwiązania archiwolty. W Poitou reliefy są jakby nasadzone na wypukłą powierzchnię wałka archi-
wolty, podążając za jego okrągło-
ścią i podporządkowując się kom-
pozycyjnie układowi poszczegól-
nych jej segmentów. We Wroc-
ławiu natomiast reliefy figuralne
wprawdzie w miejscach bardziej
zagęszczonych rzeźbiarsko zacho-
wują jeszcze podstawowy kształt
wałka, co może wprowadzać
w błąd, ale zasadniczo tkwią w nie-
ckowatym zagłębieniu. W tym
szczególnie widać wyraźnie lekcję
północnofrancuskich i burgundz-
kich rozwiązań, które wpłynęły
na Antelamiego, gdy tworzył ar-
chiwoltę portyku katedry parmeń-
skiej. Oddziaływanie francuskiej
rzeźby nie ogranicza się tylko
do ukształtowania archiwolty.
Wyraźny jego refleks odnajduje-
my w bocznych scenach po obu
stronach Ukrzyżowania. Sceny te, 22. Piacenza, S. Savino, głowica w nawie głównej
78 A. K. Porter, op. cit., 1, s. 411 (The early Life of Christ). Datowanie archiwolty z Calvenzano wg R. Julien, op. cit.,
s. 91—92. U Portera nieprawdopodobna data ок. 1095. Oczywiście przedstawienie dzieciństwa Chrystusa na archiwolcie
nie jest wyłącznością rzeźby włoskiej. Ten sam temat występuje na archiwolcie okiennej w Benet (Francja zachodnia); por.
R. Crozet, L'Art roman en Poitou, Paris 1948, tabl. XLI, 1.
79 Por. D. Frey, op. cit., s. 442.
:й# С* **Ч
|'*л"-* 'Л