DOI Heft:
I. Z zagadnień sztuki dawnej
DOI Artikel:Świechowski, Zygmunt: Znaczenie Włoch dla polskiej architektury i rzeżby romańskiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13221#0095
ZNACZENIE WŁOCH DLA POLSKIEJ ARCHITEKTURY I RZEŹBY
89
lońskich szczególnego znaczenia nabiera fakt,
że w okresie bezpośrednio poprzedzającym
budowę polskich klasztorów ma miejsce
właśnie w Bolonii generalna kapituła młode-
go zakonu (1221). W Bolonii mieści się
wówczas stały ośrodek propagandy idei do-
minikańskich na tamtejszym uniwersytecie,
gdzie prawie cały rok 1220 spędzili wybitni
polscy adepci — św. Jacek i bł. Czesław113.
Ceglana budowla dominikańska Św. Jakuba
jest jedynym oczywistym przykładem 'prze-
jęcia ogólnej koncepcji przestrzennej pocho-
dzenia włoskiego. We wszystkich innych
wypadkach bezpośredni czy pośredni udział
włoski ograniczał się do kamieniarki. Tak
było w ołbińskiej bazylice benedyktyńskiej,
gdzie dominował typ rozwiązania hirsaugij-
skiego, i w Tumie, gdzie zaważyła dwu-
chórowa koncepcja nadreńska. Jeżeli zesta-
wimy zespół rzeźby italianizującej z całym
znanym szczupłym zasobem architektonicznej
rzeźby romańskiej w Polsce, da to najlepszy
obraz jej znaczenia. Bez przesady można tu
powiedzieć o inwazji włoskich form rzeź-
biarsko-architektonicznych w Polsce wieku
XII.
77. Sandomierz, kościół Św. Jakuba, wnętrze nawy głównej
LA CONTRIBUTION DE L'ITALIE A L'ARCHITECTURE ET A LA SCULPTURE ROMANE
EN POLOGNE
S'appuyant sur un vaste répertoire des monuments d'architecture et de sculpture romanes en Pologne, l'auteur du
présent travail tente de caractériser l'influence de l'art roman italien en Pologne et d'en déterminer les voies et les moyens
de pénétration. En ce qui concerne la Pologne, le point de départ d'une telle étude est beaucoup moins favorable que celui
des recherches analogues menées dans les pays du sud, ouest et nord-ouest européen. Ce qui manque en premier lieu, dans
le cas da la Pologne, ce sont les documents historiques.
Il n'y a pas un seul nom d'architecte qui se soit conservé en Pologne, pas même tui prénom comme celui de Donat,
architecte de la cathédrale de Lund, prénom qui indiquerait la région nord de l'Italie comme pays d'origine de cet architecte.
On ne dispose non plus d'aucune instruction écrite, pas plus que d'avis ou jugement relatifs aux travaux de bâtiment, documents
qui puissent donner la clé à l'explication des principes ayant présidé aux travaux d'études et de projet, comme dans le cas de la
collégiale de Roldue, construite schemate langohardino, ou dans le cas de la cathédrale de Brème, construite d'après le modèle
de la cathédrale de Benevent.
En raison du manque de tels documents, les chercheurs polonais sont obligés de recourir aux résultats des analyses com-
paratives. Résumant tous ces résultats, l'auteur constate ce qui suit:
Ce n'est guère que dans le cas du portail de l'église Ste Marie-Madeleine de Wrocław que nous nous trouvons en pré-
sence d'une oeuvre réalisée indubitablement par un groupe de sculpteurs provenant de l'Italie du Nord. Les caractéristiques
du portail de Wrocław ne peuvent être comprises, dans leur ensemble synoptique, que sur le fond de la situation très
spécifique du milieu artistique de la Lombardie dans le dernier quart du XIIe siècle. En ce qui concerne toutes les autres
oeuvres sculpturales, leur analyse est plus complexe que celle des monuments situés sur les territoires à la portée de
113 Por. Z. Kozłowska, Założenie klasztoru OO. Dominikanów w Krakowie, „Rocznik Krakowski", 20, 1926, s. 1 i ruu,
89
lońskich szczególnego znaczenia nabiera fakt,
że w okresie bezpośrednio poprzedzającym
budowę polskich klasztorów ma miejsce
właśnie w Bolonii generalna kapituła młode-
go zakonu (1221). W Bolonii mieści się
wówczas stały ośrodek propagandy idei do-
minikańskich na tamtejszym uniwersytecie,
gdzie prawie cały rok 1220 spędzili wybitni
polscy adepci — św. Jacek i bł. Czesław113.
Ceglana budowla dominikańska Św. Jakuba
jest jedynym oczywistym przykładem 'prze-
jęcia ogólnej koncepcji przestrzennej pocho-
dzenia włoskiego. We wszystkich innych
wypadkach bezpośredni czy pośredni udział
włoski ograniczał się do kamieniarki. Tak
było w ołbińskiej bazylice benedyktyńskiej,
gdzie dominował typ rozwiązania hirsaugij-
skiego, i w Tumie, gdzie zaważyła dwu-
chórowa koncepcja nadreńska. Jeżeli zesta-
wimy zespół rzeźby italianizującej z całym
znanym szczupłym zasobem architektonicznej
rzeźby romańskiej w Polsce, da to najlepszy
obraz jej znaczenia. Bez przesady można tu
powiedzieć o inwazji włoskich form rzeź-
biarsko-architektonicznych w Polsce wieku
XII.
77. Sandomierz, kościół Św. Jakuba, wnętrze nawy głównej
LA CONTRIBUTION DE L'ITALIE A L'ARCHITECTURE ET A LA SCULPTURE ROMANE
EN POLOGNE
S'appuyant sur un vaste répertoire des monuments d'architecture et de sculpture romanes en Pologne, l'auteur du
présent travail tente de caractériser l'influence de l'art roman italien en Pologne et d'en déterminer les voies et les moyens
de pénétration. En ce qui concerne la Pologne, le point de départ d'une telle étude est beaucoup moins favorable que celui
des recherches analogues menées dans les pays du sud, ouest et nord-ouest européen. Ce qui manque en premier lieu, dans
le cas da la Pologne, ce sont les documents historiques.
Il n'y a pas un seul nom d'architecte qui se soit conservé en Pologne, pas même tui prénom comme celui de Donat,
architecte de la cathédrale de Lund, prénom qui indiquerait la région nord de l'Italie comme pays d'origine de cet architecte.
On ne dispose non plus d'aucune instruction écrite, pas plus que d'avis ou jugement relatifs aux travaux de bâtiment, documents
qui puissent donner la clé à l'explication des principes ayant présidé aux travaux d'études et de projet, comme dans le cas de la
collégiale de Roldue, construite schemate langohardino, ou dans le cas de la cathédrale de Brème, construite d'après le modèle
de la cathédrale de Benevent.
En raison du manque de tels documents, les chercheurs polonais sont obligés de recourir aux résultats des analyses com-
paratives. Résumant tous ces résultats, l'auteur constate ce qui suit:
Ce n'est guère que dans le cas du portail de l'église Ste Marie-Madeleine de Wrocław que nous nous trouvons en pré-
sence d'une oeuvre réalisée indubitablement par un groupe de sculpteurs provenant de l'Italie du Nord. Les caractéristiques
du portail de Wrocław ne peuvent être comprises, dans leur ensemble synoptique, que sur le fond de la situation très
spécifique du milieu artistique de la Lombardie dans le dernier quart du XIIe siècle. En ce qui concerne toutes les autres
oeuvres sculpturales, leur analyse est plus complexe que celle des monuments situés sur les territoires à la portée de
113 Por. Z. Kozłowska, Założenie klasztoru OO. Dominikanów w Krakowie, „Rocznik Krakowski", 20, 1926, s. 1 i ruu,