DOI Heft:
I. Z zagadnień sztuki dawnej
DOI Artikel:Kowalczyk, Jerzy: Kolegiata w Zamościu i jej fundator kanclerz Jan Zamoyski
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13221#0100
94
JERZY KOWALCZYK
mieli utworzyć niejako dynastię rodową. Sama ordynacja była pomyślana jako udzielne księstwo w ra-
mach większego państwa (Rzeczypospolitej), pojętego jako federacja zrzeszająca podobne księstwa udziel-
nych feudałów6. Była to więc koncepcja Rzeczypospolitej łączącej niejako wszystkie trzy formy ustro-
jowe: królestwo, ustrój oligarchiczny i rzeczpospolitą. Taka forma państwowa była całkowicie zgodna
z formą uznaną za najlepszą przez Cicerona, który pragnął, „żeby w ustroju państwa był jakiś czynnik
dostojny i królewski, a dalej, by było w nim zastrzeżenie i wyznaczone miejsce dla wpływu najprzed-
niejszych obywateli, by wreszcie pewne sprawy pozostawiono rozstrzyganiu i woli mas ludowych"7.
6 Na zagadnienie dążenia magnaterii polskiej do przekształcenia Rzeczypospolitej w federację księstw na wzór Rzeszy
Niemieckiej zwrócił mi uwagę prof. dr W. Tomkiewicz.
7 M. T. Cicero, O państwie, ks. I, 69 (cyt. wg: M. Maneli, Historia doktryn polityczno-prawnych. Starożytność, War-
szawa 1961, s. 292). Zamoyski jeszcze w czasie studiów zwracał szczególną uwagę na Cicerona jako na pisarza z wielu wzglę-
JERZY KOWALCZYK
mieli utworzyć niejako dynastię rodową. Sama ordynacja była pomyślana jako udzielne księstwo w ra-
mach większego państwa (Rzeczypospolitej), pojętego jako federacja zrzeszająca podobne księstwa udziel-
nych feudałów6. Była to więc koncepcja Rzeczypospolitej łączącej niejako wszystkie trzy formy ustro-
jowe: królestwo, ustrój oligarchiczny i rzeczpospolitą. Taka forma państwowa była całkowicie zgodna
z formą uznaną za najlepszą przez Cicerona, który pragnął, „żeby w ustroju państwa był jakiś czynnik
dostojny i królewski, a dalej, by było w nim zastrzeżenie i wyznaczone miejsce dla wpływu najprzed-
niejszych obywateli, by wreszcie pewne sprawy pozostawiono rozstrzyganiu i woli mas ludowych"7.
6 Na zagadnienie dążenia magnaterii polskiej do przekształcenia Rzeczypospolitej w federację księstw na wzór Rzeszy
Niemieckiej zwrócił mi uwagę prof. dr W. Tomkiewicz.
7 M. T. Cicero, O państwie, ks. I, 69 (cyt. wg: M. Maneli, Historia doktryn polityczno-prawnych. Starożytność, War-
szawa 1961, s. 292). Zamoyski jeszcze w czasie studiów zwracał szczególną uwagę na Cicerona jako na pisarza z wielu wzglę-