DOI Heft:
I. Z zagadnień sztuki dawnej
DOI Artikel:Kowalczyk, Jerzy: Kolegiata w Zamościu i jej fundator kanclerz Jan Zamoyski
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13221#0118
112
JERZY KOWALCZYK
15. Relikwiarz św. Tomasza apostoła z początku XVII w. 16. Relikwiarz „peplum" Marii Panny z początku XVII w.
Skarbiec kolegiaty w Zamościu. Skarbiec kolegiaty w Zamościu
PAN MOY Y BOG MOY
A więc św. Tomasz apostoł, reprezentant wiary rozumowanej, został obrany przez fundatora na
patrona świątyni. Ten wybór nabiera specjalnej wymowy, jeśli weźmiemy pod uwagę fakt integralnego
połączenia Kolegiaty z Akademią zamojską jako instytucją. Zgodnie z koncepcją fundatora w Akademii
miała kwitnąć pia et vera sapientia, a w kolegiacie, gdzie kanonikami byli profesorowie Akademii, miała
rozwijać się pietas litterata. Owa „uczona pobożność", oparta na przesłankach rozumowych, znalazła
w postaci św. Tomasza odpowiedniego patrona. Równowaga wiary i rozumu otrzymała czytelny wy-
kładnik w urbanistycznej kompozycji Zamościa, bowiem kolegiata i Akademia zostały usytuowane
naprzeciwko siebie (ryc. 2 i 6). Te dwie instytucje, mocno zespolone i uzależnione wzajemnie, stanowiły
JERZY KOWALCZYK
15. Relikwiarz św. Tomasza apostoła z początku XVII w. 16. Relikwiarz „peplum" Marii Panny z początku XVII w.
Skarbiec kolegiaty w Zamościu. Skarbiec kolegiaty w Zamościu
PAN MOY Y BOG MOY
A więc św. Tomasz apostoł, reprezentant wiary rozumowanej, został obrany przez fundatora na
patrona świątyni. Ten wybór nabiera specjalnej wymowy, jeśli weźmiemy pod uwagę fakt integralnego
połączenia Kolegiaty z Akademią zamojską jako instytucją. Zgodnie z koncepcją fundatora w Akademii
miała kwitnąć pia et vera sapientia, a w kolegiacie, gdzie kanonikami byli profesorowie Akademii, miała
rozwijać się pietas litterata. Owa „uczona pobożność", oparta na przesłankach rozumowych, znalazła
w postaci św. Tomasza odpowiedniego patrona. Równowaga wiary i rozumu otrzymała czytelny wy-
kładnik w urbanistycznej kompozycji Zamościa, bowiem kolegiata i Akademia zostały usytuowane
naprzeciwko siebie (ryc. 2 i 6). Te dwie instytucje, mocno zespolone i uzależnione wzajemnie, stanowiły