DOI Heft:
II. Z zagadnień sztuki XIX i XX w.
DOI Artikel:Starzyński, Juliusz: Delacroix i Baudelaire
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13221#0135
DF.LACROIX I BAUDELAIRE
129
2. E. Delacroix, Plafon Homera, 1840—1846, Paryż, Biblioteka Senatu
szym pisarzem, który określił istotę nowości zawartej w malarstwie Delacroix, był jednak Stendhal w swej
krytyce obrazu Rzeź na Chios na Salonie 1824 r. Warto przy tym zaznaczyć, że wyprzedził on o lat
z górą czterdzieści daną przez Baudelaire'a definicję Delacroix jako malarza „poety" i malarza
„duszy".
W 1863 r. Baudelaire pisał: „[...] Delacroix wyraził to, co niewidzialne i niedotykalne, sen, wra-
żenie, duszę[...], ta zasługa, tak rzadka, gromadziła zawsze wokół niego sympatie wszystkich poe-
tów"5. Przed nim jednakże już w 1824 r. można było wyczytać u Stcndhala: „Szkoła Davida maluje
jedynie ciała; stanowczo nie potrafi ona odmalować duszy[...] Domagam się od malarstwa
duszy, a ten cały tłum figur[...] z chwilą gdy szukam duszy, nic jest dla mych oczu niczym więcej, jak
tylko rozległą pustynią ludzką"6.
Jeszcze bardziej precyzyjny i dalej idący w definiowaniu poetyckiego charakteru wyobraźni Dela-
croix był w 1826 r. Johann Wolfgang Goethe. Złożył on młodemu malarzowi dowód uznania, najwyż-
szy, na jaki może się zdobyć poeta w stosunku do własnego dzieła. W 1826 г., w towarzystwie
Eckermanna, oglądając litografie Delacroix do Fausta, a w szczególności scenę, w której Faust z Mefisto-
felesem pędzą na koniach nocą koło miejsca straceń, aby uwolnić Małgorzatę z lochu — Goethe przyznał,
że młody malarz potrafił znacznie wzbogacić jego wizję: ,,[...] siła wyobraźni, jaką dysponuje[...]
artysta, zmusza nas po prostu do przedstawienia sobie każdej sytuacji akurat tak, jak on ją sobie wyobraża.
A skoro muszę przyznać, że pan Delacroix prześcignął moją własną wyobraźnię przy przedstawianiu
scen, które ja przecież sam stworzyłem, to czyż tym bardziej czytelnicy nic powinni uznać całej żywio-
łowości tych rycin, przekraczających i ich imaginację;"7
5 Ch. Baudelaire, L'Oeuvre et la vie d'Eugène Delacroix, Oeuvres complètes, s. 1116—1117; Ch. Baudelaire, O Sztuce,
Wrocław — Warszawa — Kraków 1961, s. 166, przekład J. Guze.
6 Stendhal, Mélanges d'art, Paris 1867, s. 161—162.
7 J. P. Eckermann, Rozmowy z Goethem, tłum. К. Radziwiłł i J. Scltzcr, Warszawa i960, t. 1, s. 281. .
9 — Rocznik historii sztuki V
129
2. E. Delacroix, Plafon Homera, 1840—1846, Paryż, Biblioteka Senatu
szym pisarzem, który określił istotę nowości zawartej w malarstwie Delacroix, był jednak Stendhal w swej
krytyce obrazu Rzeź na Chios na Salonie 1824 r. Warto przy tym zaznaczyć, że wyprzedził on o lat
z górą czterdzieści daną przez Baudelaire'a definicję Delacroix jako malarza „poety" i malarza
„duszy".
W 1863 r. Baudelaire pisał: „[...] Delacroix wyraził to, co niewidzialne i niedotykalne, sen, wra-
żenie, duszę[...], ta zasługa, tak rzadka, gromadziła zawsze wokół niego sympatie wszystkich poe-
tów"5. Przed nim jednakże już w 1824 r. można było wyczytać u Stcndhala: „Szkoła Davida maluje
jedynie ciała; stanowczo nie potrafi ona odmalować duszy[...] Domagam się od malarstwa
duszy, a ten cały tłum figur[...] z chwilą gdy szukam duszy, nic jest dla mych oczu niczym więcej, jak
tylko rozległą pustynią ludzką"6.
Jeszcze bardziej precyzyjny i dalej idący w definiowaniu poetyckiego charakteru wyobraźni Dela-
croix był w 1826 r. Johann Wolfgang Goethe. Złożył on młodemu malarzowi dowód uznania, najwyż-
szy, na jaki może się zdobyć poeta w stosunku do własnego dzieła. W 1826 г., w towarzystwie
Eckermanna, oglądając litografie Delacroix do Fausta, a w szczególności scenę, w której Faust z Mefisto-
felesem pędzą na koniach nocą koło miejsca straceń, aby uwolnić Małgorzatę z lochu — Goethe przyznał,
że młody malarz potrafił znacznie wzbogacić jego wizję: ,,[...] siła wyobraźni, jaką dysponuje[...]
artysta, zmusza nas po prostu do przedstawienia sobie każdej sytuacji akurat tak, jak on ją sobie wyobraża.
A skoro muszę przyznać, że pan Delacroix prześcignął moją własną wyobraźnię przy przedstawianiu
scen, które ja przecież sam stworzyłem, to czyż tym bardziej czytelnicy nic powinni uznać całej żywio-
łowości tych rycin, przekraczających i ich imaginację;"7
5 Ch. Baudelaire, L'Oeuvre et la vie d'Eugène Delacroix, Oeuvres complètes, s. 1116—1117; Ch. Baudelaire, O Sztuce,
Wrocław — Warszawa — Kraków 1961, s. 166, przekład J. Guze.
6 Stendhal, Mélanges d'art, Paris 1867, s. 161—162.
7 J. P. Eckermann, Rozmowy z Goethem, tłum. К. Radziwiłł i J. Scltzcr, Warszawa i960, t. 1, s. 281. .
9 — Rocznik historii sztuki V