DOI Heft:
II. Z zagadnień sztuki XIX i XX w.
DOI Artikel:Porębski, Mieczysław: Przestrzeń kubistyczna
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13221#0194
188
MIECZYSŁAW PORĘBSKI
38. Pablo Picasso, Portret Ambroise Vollarda. Zima 1909—1910. Moskwa,
Muzeum
Cały rok 1907 i większą część 1908 uważać można za okres, w którym Picasso rozszyfrowuje
to wszystko, na co odważył się w Pannach; rozszyfrowuje, a więc analizuje, sprawdza w różnych ukła-
dach i zestawieniach, próbnie jak gdyby prowadzi w takim albo innym kierunku, zawraca, odchodzi
ku innym, wyłaniającym się problemom, znowu wraca do poprzednich, wzajemnie je konfrontując,
przymierzając. Wydaje się przy tym, że dopiero zima z r. 1908 na 1909 przynosi prace, w których
całość nowej problematyki jest już zarysowana dostatecznie wyraźnie, oddzielona bezpowrotnie od
tego, co było, zdolna dać początek nowemu systemowi, rozbudowywanemu i przekształcanemu w latach
następnych, systemowi kubizmu.
Bryła—kontur, bryła—krawędź. Cézanne obserwował nieuchwytność, ucieczkę konturów. Brył
nie domykają kontury, domykają je powierzchnie. Sama bryła jest powierzchnią zamkniętą, nie ma
brzegu, który by można zaznaczyć obiegającą go linią. Ale przez każde miejsce takiej powierzchni,
nie tylko po jej nieistotnym profilu poprowadzić można łamiącą ją krawędź, unaocznić, zamanife-
stować w ten sposób zwracającą się ku nam wypukłość.
Łukowate krawędzie-żebra i rozpięte między nimi płaszczyzny stanowią decydujący^ wyznacznik
bryły we wszystkich obrazach Picassa z lat 1907—1908. W wielkim akcie ze zbiorów moskiewskich,
w związanym z nim studium głowy, w paru innych jeszcze, twarde graf izmy podkreślają rytm płaszczyzn
i ich ustawienie wzajemne. Zebra łączone końcami po dwa, trzy lub więcej tworzą spiczaste wierz-
chołki, potęgując efekt rozciągania, napinania bryły do ostatnich granic jej wytrzymałości. Wklę-
MIECZYSŁAW PORĘBSKI
38. Pablo Picasso, Portret Ambroise Vollarda. Zima 1909—1910. Moskwa,
Muzeum
Cały rok 1907 i większą część 1908 uważać można za okres, w którym Picasso rozszyfrowuje
to wszystko, na co odważył się w Pannach; rozszyfrowuje, a więc analizuje, sprawdza w różnych ukła-
dach i zestawieniach, próbnie jak gdyby prowadzi w takim albo innym kierunku, zawraca, odchodzi
ku innym, wyłaniającym się problemom, znowu wraca do poprzednich, wzajemnie je konfrontując,
przymierzając. Wydaje się przy tym, że dopiero zima z r. 1908 na 1909 przynosi prace, w których
całość nowej problematyki jest już zarysowana dostatecznie wyraźnie, oddzielona bezpowrotnie od
tego, co było, zdolna dać początek nowemu systemowi, rozbudowywanemu i przekształcanemu w latach
następnych, systemowi kubizmu.
Bryła—kontur, bryła—krawędź. Cézanne obserwował nieuchwytność, ucieczkę konturów. Brył
nie domykają kontury, domykają je powierzchnie. Sama bryła jest powierzchnią zamkniętą, nie ma
brzegu, który by można zaznaczyć obiegającą go linią. Ale przez każde miejsce takiej powierzchni,
nie tylko po jej nieistotnym profilu poprowadzić można łamiącą ją krawędź, unaocznić, zamanife-
stować w ten sposób zwracającą się ku nam wypukłość.
Łukowate krawędzie-żebra i rozpięte między nimi płaszczyzny stanowią decydujący^ wyznacznik
bryły we wszystkich obrazach Picassa z lat 1907—1908. W wielkim akcie ze zbiorów moskiewskich,
w związanym z nim studium głowy, w paru innych jeszcze, twarde graf izmy podkreślają rytm płaszczyzn
i ich ustawienie wzajemne. Zebra łączone końcami po dwa, trzy lub więcej tworzą spiczaste wierz-
chołki, potęgując efekt rozciągania, napinania bryły do ostatnich granic jej wytrzymałości. Wklę-