DOI Heft:
I. Z zagadnień sztuki dawnej
DOI Artikel:Baranowski, Jerzy: "Rysunkowy" diariusz podróży europejskiej Bartłomieja Nataniela Wąsowskiego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13220#0083
„Rysunkowy" diariusz podróży wąsowskiego
77
; ] i ! -«^Ыг « Ant ! v *
...» #4-«f<rv'* Q S"
Vin. iii*1 v'„ iłoe « /tuf.
11. Kościół Santa Maria delia Salute w Wenecji (rzut poziomy, widok; przekrój poziomy filara) i klasztor San GiorgL
Maggiore w Wenecji (schody), rys. B. Wąsowski
Ten ostatni obiekt zainteresował Wąsowskiego z dwu wzglę-
dów: jako centralne założenie oraz monumentalne mauzoleum
grobowe19.
Zebrane w diariuszu przykłady planów centralnych repre-
zentują wszystkie aktualne kierunki poszukiwań i rozwiązań tego
typu we Włoszech. W wyborze tym — obok „współczesności"
obiektu — ważne dla Wąsowskiego było zapewne zróżnicowanie
skali kościołów. Trudno przypuszczać, aby przy analizie przydat-
ności swych wzorów pominął on ten podstawowy aspekt ich prak-
tycznego wykorzystania.
Być może, że terenem ewentualnej ich realizacji miała być
właśnie Polska, gdzie w pierwszej połowic XVII wieku nasycenie
centralnymi budowlami barokowymi było nad wyraz skromne.
Oprócz całych założeń przestrzennych interesowały Wąso-
wskiego poszczególne rozwiązania konstrukcyjne i dekoracyjne.
Wiele rysunków i uwag dziennika dotyczy tych zagadnień.
Obok gatunków i rodzajów marmurów zajmowały autora
dziennika techniczne i technologiczne problemy z zakresu budow-
nictwa. Dużo uwagi poświęcił więc sposobom murowania łuków,
podpór oraz wszelkiego rodzaju elementów nadwieszonych. Sporo
materiału dostarczył mu wznoszony wówczas kościół Santa Agnese na Piazza Navona (ryc. 15).
Interesowały go także elementy wyposażenia wnętrz, a szczególnie coraz bardziej popularna forma
ołtarzy wolno stojących. „Ołtarze przezroczyste albo wpół kościoła, albo gdy zasłonić ściany nie
trzeba, dają na kształt Arcus triumfalis albo Porty, pod którą stoi Ciborium"20.
Wszystkie te szczegółowe i niekiedy drobne spostrzeżenia dotyczące spraw budowlanych, technicz-
nych i dekoracyjnych wiążą się z potrzebami Wąsowskiego jako przyszłego projektanta i budowni-
czego. Różnorodne rozwiązania i przykłady miały wzbogacić jego warsztat projektanta. Starannie
przygotowywał się do przyszłej roli, gromadził arsenał środków technicznych i form wyrazu pla-
stycznego.
W notatkach swych nie pominął Wąsowski istotnego elementu wyposażenia wnętrz barokowych
kościołów: nagrobków i miejsc związanych z kultem świętych i męczenników.
Jako przykład zanotował mauzoleum Św. Cecylii (ryc. 16), której rzeźba dłuta Stefano Maderno
12. Kościół Santa Maria delia Salute
w Wenecji, rzut poziomy
19 Wittkower, op. cit., s. 82. Pomysł wzniesienia mauzoleum Medyceuszów powstał około r. 1561; zrealizował go
dopiero Ferdynand I w oparciu o projekt Giovanniègo de'Medici; przy budowie mauzoleum współpracowali: Alcssandro
Pieroni i Matteo Nigetti.
20 Wąsowski, op. cit.
77
; ] i ! -«^Ыг « Ant ! v *
...» #4-«f<rv'* Q S"
Vin. iii*1 v'„ iłoe « /tuf.
11. Kościół Santa Maria delia Salute w Wenecji (rzut poziomy, widok; przekrój poziomy filara) i klasztor San GiorgL
Maggiore w Wenecji (schody), rys. B. Wąsowski
Ten ostatni obiekt zainteresował Wąsowskiego z dwu wzglę-
dów: jako centralne założenie oraz monumentalne mauzoleum
grobowe19.
Zebrane w diariuszu przykłady planów centralnych repre-
zentują wszystkie aktualne kierunki poszukiwań i rozwiązań tego
typu we Włoszech. W wyborze tym — obok „współczesności"
obiektu — ważne dla Wąsowskiego było zapewne zróżnicowanie
skali kościołów. Trudno przypuszczać, aby przy analizie przydat-
ności swych wzorów pominął on ten podstawowy aspekt ich prak-
tycznego wykorzystania.
Być może, że terenem ewentualnej ich realizacji miała być
właśnie Polska, gdzie w pierwszej połowic XVII wieku nasycenie
centralnymi budowlami barokowymi było nad wyraz skromne.
Oprócz całych założeń przestrzennych interesowały Wąso-
wskiego poszczególne rozwiązania konstrukcyjne i dekoracyjne.
Wiele rysunków i uwag dziennika dotyczy tych zagadnień.
Obok gatunków i rodzajów marmurów zajmowały autora
dziennika techniczne i technologiczne problemy z zakresu budow-
nictwa. Dużo uwagi poświęcił więc sposobom murowania łuków,
podpór oraz wszelkiego rodzaju elementów nadwieszonych. Sporo
materiału dostarczył mu wznoszony wówczas kościół Santa Agnese na Piazza Navona (ryc. 15).
Interesowały go także elementy wyposażenia wnętrz, a szczególnie coraz bardziej popularna forma
ołtarzy wolno stojących. „Ołtarze przezroczyste albo wpół kościoła, albo gdy zasłonić ściany nie
trzeba, dają na kształt Arcus triumfalis albo Porty, pod którą stoi Ciborium"20.
Wszystkie te szczegółowe i niekiedy drobne spostrzeżenia dotyczące spraw budowlanych, technicz-
nych i dekoracyjnych wiążą się z potrzebami Wąsowskiego jako przyszłego projektanta i budowni-
czego. Różnorodne rozwiązania i przykłady miały wzbogacić jego warsztat projektanta. Starannie
przygotowywał się do przyszłej roli, gromadził arsenał środków technicznych i form wyrazu pla-
stycznego.
W notatkach swych nie pominął Wąsowski istotnego elementu wyposażenia wnętrz barokowych
kościołów: nagrobków i miejsc związanych z kultem świętych i męczenników.
Jako przykład zanotował mauzoleum Św. Cecylii (ryc. 16), której rzeźba dłuta Stefano Maderno
12. Kościół Santa Maria delia Salute
w Wenecji, rzut poziomy
19 Wittkower, op. cit., s. 82. Pomysł wzniesienia mauzoleum Medyceuszów powstał około r. 1561; zrealizował go
dopiero Ferdynand I w oparciu o projekt Giovanniègo de'Medici; przy budowie mauzoleum współpracowali: Alcssandro
Pieroni i Matteo Nigetti.
20 Wąsowski, op. cit.