DOI issue:
II. Z zagadnień sztuki przełomu XIX i XX w.
DOI article:Jaworska, Władysława: Ze studiów nad Szkołą Pont-Aven
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.13220#0288
282
WŁADYSŁAWA JAWORSKA
na tego rodzaju określenie bodźca
formalnego, warto dorzucić jeszcze
pewien moment psychologiczny,
którym jest wzrastająca animozja
Gauguina do de Haana i chęć zemsty
na „rywalu" przez masakrowanie
rysów jego twarzy i przypisywanie
mu demonicznych instynktów. Aże-
by się o tym przekonać, warto
' porównać charakterystykę twarzy
dc Haana z głową lisa w rok póź-
niej malowanym obrazie Gauguina
pt. Perte de pucelage38. Jak wynika
z listu do Emila Bernard, Gauguin
uważał lisa za indyjski symbol
perwersji39.
Fascynacja ułomną postacią
i sugestywną twarzą de Haana nie
kończy się ani z momentem roz-
stania, ani nawet śmierci przyjaciela.
Wspomnienie Meyera de Haan tentujc
Gauguina jeszcze w drzeworycie,
wykonanym w czasie drugiego po-
bytu na Tahiti40. Jak halucynacja
wraca w przykucniętym demonie
o ostrych pazurach, czuwającym
przy maoryskich dziewczętach w
Contes barbares z 1902 r.41 ; zmasak-
rowane rysy de Haana nietrudno
rozpoznać wreszcie w... psim pysku
na malowanym w tym samym ro-
ku obrazie pt. Tahitańskie kobiety
w domu42.
* Czy był to już tylko pewien
37. Paul Gauguin, Portret J. Meyera de Haan, 1889 schemat, który artysta obsesjonal-
nie wprowadzał do swych dzieł,
czy też należy traktować to zjawisko jako wyraz „niedarowania" do końca życia własnej porażki przy-
jacielowi i uczniowi — trudno rozstrzygnąć,- a dorzucanie literackich domysłów do tej i tak dziwnej,
na antynomiach opartej przyjaźni Gauguin — dc Haan pozostawić już należy godniejszym piórom,
jak choćby Somerseta Maughama, autora powieści z kluczem The Moon and Sixpence43.
TROIS ETUDES SUR L'ECOLE DE PONT-AVEN
Les trois fragments publiés ici font partie d'un travail consacré à un groupe international de peintres réunis en une
sorte de phalanstère artistique en Bretagne, de 1886 à 1896, qui ont crée en commun une formule picturale nouvelle, connue
38 Perte de pucelage znajduje się w zbiorach Waltera P. Chryslera jr. w Nowym Jorku ; por. barwną repr. J. Rewald,
Post-Impressionism, s. 466.
39 P. Gauguin do Emila Bernard, Malingue, LXXXVII.
40 Por. M. Gućrin, L'Oeuvre gravé de Gauguin, Paris 1927, nr 53.
41 Gauguin, Contes barbares, Folkwang Muséum, Essen.
42 Gauguin, Tahitańskie kobiety w domu, kol. pryw. w Paryżu.
43 S. W. Maugham, The Moon and Sixpence, London 1929 (polski przekł. Księżyc i miedziak). Do parafrazowanej
biografii Gauguina autor wprowadza postać dc Haana.
WŁADYSŁAWA JAWORSKA
na tego rodzaju określenie bodźca
formalnego, warto dorzucić jeszcze
pewien moment psychologiczny,
którym jest wzrastająca animozja
Gauguina do de Haana i chęć zemsty
na „rywalu" przez masakrowanie
rysów jego twarzy i przypisywanie
mu demonicznych instynktów. Aże-
by się o tym przekonać, warto
' porównać charakterystykę twarzy
dc Haana z głową lisa w rok póź-
niej malowanym obrazie Gauguina
pt. Perte de pucelage38. Jak wynika
z listu do Emila Bernard, Gauguin
uważał lisa za indyjski symbol
perwersji39.
Fascynacja ułomną postacią
i sugestywną twarzą de Haana nie
kończy się ani z momentem roz-
stania, ani nawet śmierci przyjaciela.
Wspomnienie Meyera de Haan tentujc
Gauguina jeszcze w drzeworycie,
wykonanym w czasie drugiego po-
bytu na Tahiti40. Jak halucynacja
wraca w przykucniętym demonie
o ostrych pazurach, czuwającym
przy maoryskich dziewczętach w
Contes barbares z 1902 r.41 ; zmasak-
rowane rysy de Haana nietrudno
rozpoznać wreszcie w... psim pysku
na malowanym w tym samym ro-
ku obrazie pt. Tahitańskie kobiety
w domu42.
* Czy był to już tylko pewien
37. Paul Gauguin, Portret J. Meyera de Haan, 1889 schemat, który artysta obsesjonal-
nie wprowadzał do swych dzieł,
czy też należy traktować to zjawisko jako wyraz „niedarowania" do końca życia własnej porażki przy-
jacielowi i uczniowi — trudno rozstrzygnąć,- a dorzucanie literackich domysłów do tej i tak dziwnej,
na antynomiach opartej przyjaźni Gauguin — dc Haan pozostawić już należy godniejszym piórom,
jak choćby Somerseta Maughama, autora powieści z kluczem The Moon and Sixpence43.
TROIS ETUDES SUR L'ECOLE DE PONT-AVEN
Les trois fragments publiés ici font partie d'un travail consacré à un groupe international de peintres réunis en une
sorte de phalanstère artistique en Bretagne, de 1886 à 1896, qui ont crée en commun une formule picturale nouvelle, connue
38 Perte de pucelage znajduje się w zbiorach Waltera P. Chryslera jr. w Nowym Jorku ; por. barwną repr. J. Rewald,
Post-Impressionism, s. 466.
39 P. Gauguin do Emila Bernard, Malingue, LXXXVII.
40 Por. M. Gućrin, L'Oeuvre gravé de Gauguin, Paris 1927, nr 53.
41 Gauguin, Contes barbares, Folkwang Muséum, Essen.
42 Gauguin, Tahitańskie kobiety w domu, kol. pryw. w Paryżu.
43 S. W. Maugham, The Moon and Sixpence, London 1929 (polski przekł. Księżyc i miedziak). Do parafrazowanej
biografii Gauguina autor wprowadza postać dc Haana.