DOI Artikel:
Kossowski, Łukasz; Weiss, Wojciech [Ill.]: O inspiracjach sztuką i naturą w dojrzałej twórczości Wojciecha Weissa 1901 - 1939
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14247#0230
224
ŁUKASZ KOSSOWSKI
33. Wojciech Weiss, Gruszki, ok. 1928, ol. pł. Wł. prywatna
chodzi, lecz podobnie jak w malarstwie pejzażowym artysty tego okresu - o nieustanną analizę motywu,
0 odsłanianie zawartych w nim wyrazowych możliwości, sprawdzanie coraz to nowych artystycznych recept
1 konwencji. Wszelkie inspiracje czy zapożyczenia, o których wspomniano, traktowane są nie jako cel, lecz
jako środek. Punktem odniesienia nie jest już, jak w modernizmie, natura, lecz natura i sztuka jednocześnie,
lub dokładniej może - natura przez sztukę wykreowana. Dlatego też ryzykownym zdaje się być twierdzenie,
że dominujący nurt w międzywojennym malarstwie Weissa stanowi „realizm złączony z wielką wrażliwo-
ścią na problemy kolorystyczne'147. Bezpieczniej chyba byłoby mówić o iluzjonizmie malarstwa Weissa lat
20-tych i 30-tych, iluzjonizmie, który służy powstawaniu sztuki sytuującej się na granicy wszelkiej realności.
Po odzyskaniu niepodległości w roku 1918 artyści polscy stają przed zasadniczym pytaniem: jak wy-
pełnić odsłoniętą nagle przestrzeń wolności - w tym wolności twórczej. Nareszcie z czystym sumieniem
można powiedzieć, że „historia nic nas nie obchodzi". Do jakich jednak zwrócić się muz? Do jakich arty-
stycznych wzorów się odwołać? Szczególnie silnie zaczynają oddziaływać impulsy płynące ze sztuki zacho-
dniej. Następuje odwrót od iluzjonizmu na rzecz konstruowania obrazu wedle apriorycznych reguł (kon-
strukcji, akcentowania wartości kolorystycznych, swobodnej ewokacji temperamentu). Jednak potężną re-
dutę iluzjonizmu stanowi konserwatywne Towarzystwo Artystów Polskich „Sztuka" i elitarne czasopismo
„Sztuki Piękne". Ta enklawa, do której zaliczyć trzeba malarstwo działających nadal profesorów krakow-
skiej Akademii, jej wychowanków z czasów Matejki i Fałata, jest bardzo popularna. W tym też kręgu należy
sytuować malarstwo aktów i martwych natur Wojciecha Weissa z lat międzywojennych. Zastanówmy się,
jaki był stosunek Weissa do sztuki awangardowej tego okresu, w tym przede wszystkim do formistów
polskich i kolorystów. Jak już wspomnieliśmy, zarówno w pejzażach jak i aktach przez Weissa malowanych
znajdujemy wyraźne echa sztuki Cézanne'a i nawiązania do kubistycznej stylizacji. Natomiast w latach
20-tych Weiss tworzy serię konstruktywistycznych plakatów, które są raczej perfekcyjnym żartem mistrza
niż poszukiwaniem nowych artystycznych rozwiązań. O plakacie wykonanym dla czasopisma „Sztuki Piękne"
В 1 urn, op.cit., s. 26.
ŁUKASZ KOSSOWSKI
33. Wojciech Weiss, Gruszki, ok. 1928, ol. pł. Wł. prywatna
chodzi, lecz podobnie jak w malarstwie pejzażowym artysty tego okresu - o nieustanną analizę motywu,
0 odsłanianie zawartych w nim wyrazowych możliwości, sprawdzanie coraz to nowych artystycznych recept
1 konwencji. Wszelkie inspiracje czy zapożyczenia, o których wspomniano, traktowane są nie jako cel, lecz
jako środek. Punktem odniesienia nie jest już, jak w modernizmie, natura, lecz natura i sztuka jednocześnie,
lub dokładniej może - natura przez sztukę wykreowana. Dlatego też ryzykownym zdaje się być twierdzenie,
że dominujący nurt w międzywojennym malarstwie Weissa stanowi „realizm złączony z wielką wrażliwo-
ścią na problemy kolorystyczne'147. Bezpieczniej chyba byłoby mówić o iluzjonizmie malarstwa Weissa lat
20-tych i 30-tych, iluzjonizmie, który służy powstawaniu sztuki sytuującej się na granicy wszelkiej realności.
Po odzyskaniu niepodległości w roku 1918 artyści polscy stają przed zasadniczym pytaniem: jak wy-
pełnić odsłoniętą nagle przestrzeń wolności - w tym wolności twórczej. Nareszcie z czystym sumieniem
można powiedzieć, że „historia nic nas nie obchodzi". Do jakich jednak zwrócić się muz? Do jakich arty-
stycznych wzorów się odwołać? Szczególnie silnie zaczynają oddziaływać impulsy płynące ze sztuki zacho-
dniej. Następuje odwrót od iluzjonizmu na rzecz konstruowania obrazu wedle apriorycznych reguł (kon-
strukcji, akcentowania wartości kolorystycznych, swobodnej ewokacji temperamentu). Jednak potężną re-
dutę iluzjonizmu stanowi konserwatywne Towarzystwo Artystów Polskich „Sztuka" i elitarne czasopismo
„Sztuki Piękne". Ta enklawa, do której zaliczyć trzeba malarstwo działających nadal profesorów krakow-
skiej Akademii, jej wychowanków z czasów Matejki i Fałata, jest bardzo popularna. W tym też kręgu należy
sytuować malarstwo aktów i martwych natur Wojciecha Weissa z lat międzywojennych. Zastanówmy się,
jaki był stosunek Weissa do sztuki awangardowej tego okresu, w tym przede wszystkim do formistów
polskich i kolorystów. Jak już wspomnieliśmy, zarówno w pejzażach jak i aktach przez Weissa malowanych
znajdujemy wyraźne echa sztuki Cézanne'a i nawiązania do kubistycznej stylizacji. Natomiast w latach
20-tych Weiss tworzy serię konstruktywistycznych plakatów, które są raczej perfekcyjnym żartem mistrza
niż poszukiwaniem nowych artystycznych rozwiązań. O plakacie wykonanym dla czasopisma „Sztuki Piękne"
В 1 urn, op.cit., s. 26.