DOI Artikel:
Miziołek, Jerzy: 'Sąd Salomona, Legenda o zmarłym królu' i 'Historia Tuzji': trzy obrazy Alvise Donatiego z początku XVI wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17216#0011
Rocznik Historii Sztuki, tom XXIV
Wydawnictwo Neriton, 1999
JERZY MIZIOŁEK
SĄD SALOMONA, LEGENDA O ZMARŁYM KRÓLU I HISTORIA TUZJL TRZY OBRAZY
ALVISE DONATIEGO Z POCZĄTKU XVI WIEKU*
Exemplum est dictum vel factum alicuius
autentice personę, dignum imitatione.
(John of Garland)**
Przedmiotem tego artykułu są trzy identyczne pod względem stylu obrazy, które wraz z siedemdziesię-
cioma ośmioma innymi włoskimi malowidłami zostały w 1994 roku ofiarowane przez Prof. Karolinę Lanc-
korońską Zamkowi Królewskiemu na Wawelu1. Pochodzą one ze słynnej niegdyś, wiedeńskiej kolekcji Karola
Lanckorońskiego2. Pomimo niewielkich walorów artystycznych, należą, ze względu na swą tematykę, do
najbardziej interesujących w całym ofiarowanym Wawelowi zbiorze. Ukazują następujące sceny: Sąd Salo-
mona (il. 1), Strzelanie (z łuku) do martwego ojca (nazywane też często Legendą o zmarłym królu) (il. 2)
[Historię westalki Tuzji (Tuksji) (il. 3)3. Pierwszy i trzeci obraz mają kształt prostokątny (42 x 49 cm),
* Opracowanie malowideł Alvise (Ludovica) Donatiego stało się możliwe dzięki stypendium w The Center for Advanced
Study in the Visual Arts przy National Gallery w Waszyngtonie, grantowi przyznanemu przez Komitet Badań Naukowych i środ-
kom finansowym pozyskanym na badania własne w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Dyrekcji Zamku Królew-
skiego na Wawelu i kustoszom zbiorów malarstwa i rzeźby w tymże Zamku dziękuję za możliwość wielokrotnego studiowania
malowideł z Kolekcji Lanckorońskich.
** Cyt. wg E. R. Curtius, Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, przeł. A. Borowski, Kraków 1997, s. 66, który
w polskim tłumaczeniu brzmi: Exemplum to powiedzenie lub uczynek jakiejś postaci autentycznej, godny naśladowania". John of
Garland (Jan z Garlandii, XIII w.) był m.in. autorem Integumenta Ovidii.
1 M.in. K. Lanckorońska, Dzieła sztuki po Rzewuskich i Lanckorońskich, „Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności",
1993/1994, Kraków 1995, s. 176-181. J. M i ziółek, The Lanckoroński Collection in Poland, „Antichita Viva", XXXIV, 3, 1995,
s. 27-49; К. Kuczm'an, The Lanckoroński Collection in the Wawel Royal Castle, „Folia Historiae Artium", Seria nowa, 1, 1995,
s. 135-144.
2 O dziejach kolekcji: Miziołek, The Lanckoroński Collection..., s. 27-49; idem, Toskańskie malarstwo cassonowe z ko-
lekcji Karola Lanckorońskiego w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu. Studium wstępne, „Studia Waweliana", VI-VII, 1997/
1998, s. 89-155, szczególnie 92-96 i 150-151.
3 O ile mi wiadomo, nie ma dotąd w literaturze o sztuce prac dotyczących drugiego tematu; w klasycznej już rozprawie
Wolfgang Stechow (zob. przyp. 4) określa go jako Shooting at Fatherś Corpse (niemieckie Schiessen auf den toten Vater, zob.
m.in. Р. В o e s с h, Schiessen auf den toten Vater. Ein beliebtes Motiv der schweizerischen Glasmaler, „Zeitschrift fur Schweize-
rische Archàologie und Kunstgeschichte", 15, 1954, s. 87-92; A. Pi gi er, Barockthemen. Eine Auswahl von Verzeichnissen zur
Ikonographie des 17. und 18. Jahrhunderts, t. II, Budapest 1974, s. 461; H. Dreyfus z, Ober eine Zeichnung: „Die Sôhne nach
der Leiche des Vaters Schieszend" im der Bremer Kunsthalle, „Repertorium fur Kunstwissenschaft", L, 1929, s. 265-270). W ję-
zyku włoskim funkcjonują co najmniej dwa określenia: Ifigli che saettano il padre, zob. m.in. C. Delcorno, Exemplum e let-
teratura tra Medioevo e Rinascimento, Bologna 1989, s. 163-191; oraz La Leggenda del re morto, zob. m.in. F. Abbate, L'At-
tività giovanile del Bachiacca (jino al viaggio romano del 1524-25), „Paragone", 189/9, 1965, il. 37 b do tekstu na s. 41. Polskie
brzmienie imienia westalki - Tuzja (łacińskie Tuccia) - zaczerpnięte zostało z F. Petrarca, Wybór pism, oprać. K. Morawski,
Wydawnictwo Neriton, 1999
JERZY MIZIOŁEK
SĄD SALOMONA, LEGENDA O ZMARŁYM KRÓLU I HISTORIA TUZJL TRZY OBRAZY
ALVISE DONATIEGO Z POCZĄTKU XVI WIEKU*
Exemplum est dictum vel factum alicuius
autentice personę, dignum imitatione.
(John of Garland)**
Przedmiotem tego artykułu są trzy identyczne pod względem stylu obrazy, które wraz z siedemdziesię-
cioma ośmioma innymi włoskimi malowidłami zostały w 1994 roku ofiarowane przez Prof. Karolinę Lanc-
korońską Zamkowi Królewskiemu na Wawelu1. Pochodzą one ze słynnej niegdyś, wiedeńskiej kolekcji Karola
Lanckorońskiego2. Pomimo niewielkich walorów artystycznych, należą, ze względu na swą tematykę, do
najbardziej interesujących w całym ofiarowanym Wawelowi zbiorze. Ukazują następujące sceny: Sąd Salo-
mona (il. 1), Strzelanie (z łuku) do martwego ojca (nazywane też często Legendą o zmarłym królu) (il. 2)
[Historię westalki Tuzji (Tuksji) (il. 3)3. Pierwszy i trzeci obraz mają kształt prostokątny (42 x 49 cm),
* Opracowanie malowideł Alvise (Ludovica) Donatiego stało się możliwe dzięki stypendium w The Center for Advanced
Study in the Visual Arts przy National Gallery w Waszyngtonie, grantowi przyznanemu przez Komitet Badań Naukowych i środ-
kom finansowym pozyskanym na badania własne w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Dyrekcji Zamku Królew-
skiego na Wawelu i kustoszom zbiorów malarstwa i rzeźby w tymże Zamku dziękuję za możliwość wielokrotnego studiowania
malowideł z Kolekcji Lanckorońskich.
** Cyt. wg E. R. Curtius, Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, przeł. A. Borowski, Kraków 1997, s. 66, który
w polskim tłumaczeniu brzmi: Exemplum to powiedzenie lub uczynek jakiejś postaci autentycznej, godny naśladowania". John of
Garland (Jan z Garlandii, XIII w.) był m.in. autorem Integumenta Ovidii.
1 M.in. K. Lanckorońska, Dzieła sztuki po Rzewuskich i Lanckorońskich, „Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności",
1993/1994, Kraków 1995, s. 176-181. J. M i ziółek, The Lanckoroński Collection in Poland, „Antichita Viva", XXXIV, 3, 1995,
s. 27-49; К. Kuczm'an, The Lanckoroński Collection in the Wawel Royal Castle, „Folia Historiae Artium", Seria nowa, 1, 1995,
s. 135-144.
2 O dziejach kolekcji: Miziołek, The Lanckoroński Collection..., s. 27-49; idem, Toskańskie malarstwo cassonowe z ko-
lekcji Karola Lanckorońskiego w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu. Studium wstępne, „Studia Waweliana", VI-VII, 1997/
1998, s. 89-155, szczególnie 92-96 i 150-151.
3 O ile mi wiadomo, nie ma dotąd w literaturze o sztuce prac dotyczących drugiego tematu; w klasycznej już rozprawie
Wolfgang Stechow (zob. przyp. 4) określa go jako Shooting at Fatherś Corpse (niemieckie Schiessen auf den toten Vater, zob.
m.in. Р. В o e s с h, Schiessen auf den toten Vater. Ein beliebtes Motiv der schweizerischen Glasmaler, „Zeitschrift fur Schweize-
rische Archàologie und Kunstgeschichte", 15, 1954, s. 87-92; A. Pi gi er, Barockthemen. Eine Auswahl von Verzeichnissen zur
Ikonographie des 17. und 18. Jahrhunderts, t. II, Budapest 1974, s. 461; H. Dreyfus z, Ober eine Zeichnung: „Die Sôhne nach
der Leiche des Vaters Schieszend" im der Bremer Kunsthalle, „Repertorium fur Kunstwissenschaft", L, 1929, s. 265-270). W ję-
zyku włoskim funkcjonują co najmniej dwa określenia: Ifigli che saettano il padre, zob. m.in. C. Delcorno, Exemplum e let-
teratura tra Medioevo e Rinascimento, Bologna 1989, s. 163-191; oraz La Leggenda del re morto, zob. m.in. F. Abbate, L'At-
tività giovanile del Bachiacca (jino al viaggio romano del 1524-25), „Paragone", 189/9, 1965, il. 37 b do tekstu na s. 41. Polskie
brzmienie imienia westalki - Tuzja (łacińskie Tuccia) - zaczerpnięte zostało z F. Petrarca, Wybór pism, oprać. K. Morawski,