DOI Artikel:
Miziołek, Jerzy: 'Sąd Salomona, Legenda o zmarłym królu' i 'Historia Tuzji': trzy obrazy Alvise Donatiego z początku XVI wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.17216#0031
SĄD SALOMONA, LEGENDA O ZMARŁYM KRÓLU I HISTORIA TU7JI: TRZY OBRAZY ALVISE DONATIEGO Z POCZĄTKU XVI WIEKU 25
18. Rafaello dal Colle, Legenda o zmarłym królu, około poł. XVI w.,
rysunek piórem, tuszem, lawowany, 25,0 x 27,6 cm. Frankfurt nad Menem, Stàdelsches Kunstinstitut,
fot. wg Stift und Feder...
zwłoki ojca wzorowane są na słynnej antycznej rzeźbie Marsjasza (za sprawą odcienia marmuru, z którego
jest wykonany, nazywanego „Czerwonym Marsjaszem"), przechowywanej obecnie we florenckiej Galleria
degli Uffizi (il. 19)81. O prawdopodobieństwie znajomości tej rzeźby (która od ostatniej ćwierci XV wieku
znajdowała się w zbiorach Medyceuszy) poza Florencją świadczy m.in. ukazujący ją rysunek z około 1500 roku
przechowywany w jednej z prywatnych kolekcji w Paryżu (il. 20)82. Interesujących przykładów powtórzenia
„motywu" medycejskiego Marsjasza w wyobrażeniach naszej legendy dostarczają także spalliera Bachiacchi
(il. 21) oraz dwa rysunki z końca XVI wieku; pierwszy z 1584 roku, należy obecnie do chicagowskiego Art
Institute, drugi, nieco tylko późniejszy, do Historical Society w Madison (Wisconsin)83. W przypadku floren-
tyńczyka Bachiacchi czy twórców wszystkich trzech klasycyzujących rysunków pojawienie się przedstawie-
nia ojca z legendy wzorowanej na antycznej rzeźbie jest zupełnie naturalne. Natomiast odwołanie się do sztuki
klasycznej u tak mało wrażliwego na kanony renesansu artysty jak Alvise Donati jest dość zaskakujące.
Najsłynniejsze bez wątpienia przedstawienie naszej legendy zdobi, przy wołaną powyżej spallierę Fran-
cesco Ubertiniego zwanego Bachiacca (Galeria Drezdeńska, il. 22)84. Wraz z czterema obrazami kilku innych
81 Na temat rzeźb Marsjasza i ich oddziaływania w epoce renesansu zob. m.in. F. Caglioti, Due „restauratori" per le
antichità dei primi Medici: Mino da Fiesole, Andréa del Verrocchio e U „Marsia rosso" degli Uffizi, parte I, „Prospettiva", 72,
1993, s. 17-42; E. Wy ss, The Myth of Apollo and Marsy as in the Art of the Italian Renaissance. An Inquiry into Meaning oj
Images, Newark-London 1996, s. 20-21, 61 i п.; S. O s an o, Due Marsia' nel giardino di via Larga: La ricezione del décor
dell'antichità romana nella collezione medicea di sculture antiche, „Artibus et Historiae", 34 (XVII), 1996, s. 95-120.
82 A. Schmitt, Rômische Antikensammlungen im Spiegel eines Musterbuchs der Renaissance, „Munchner Jahrbuch der
bildenden Kunst", XXI, 1970, il. 24 do tekstu na s. 113-116.
83 Obydwa rysunki reprodukuje i omawia Stechow, 1942, op. cit., s. 225 i il. 15-16. Zob. też interesujący obraz Fcdcriga
Zuccariego przechowywany w prywatnej kolekcji, reprodukuje go Pigler, op. cit., il. 335.
84 A. M с Co mb, Francesco Ubertini (Bacchiacca), „Art Bulletin", VIII, 1925/1926, s. 153; Stechow, 1942, op. cit., il. 12 do
tekstu na s. 220-221; L. Nikolenko, Francesco Ubertini called U Bacchiacca, New York 1955, s. 17, il. 28; A. B. Barri au 11,
Spalliera Paintings of Renaissance Tuscany. Fables of Poets for Patrician Homes, Univcrsity Park 1994, s. 162, il. 19.2.
18. Rafaello dal Colle, Legenda o zmarłym królu, około poł. XVI w.,
rysunek piórem, tuszem, lawowany, 25,0 x 27,6 cm. Frankfurt nad Menem, Stàdelsches Kunstinstitut,
fot. wg Stift und Feder...
zwłoki ojca wzorowane są na słynnej antycznej rzeźbie Marsjasza (za sprawą odcienia marmuru, z którego
jest wykonany, nazywanego „Czerwonym Marsjaszem"), przechowywanej obecnie we florenckiej Galleria
degli Uffizi (il. 19)81. O prawdopodobieństwie znajomości tej rzeźby (która od ostatniej ćwierci XV wieku
znajdowała się w zbiorach Medyceuszy) poza Florencją świadczy m.in. ukazujący ją rysunek z około 1500 roku
przechowywany w jednej z prywatnych kolekcji w Paryżu (il. 20)82. Interesujących przykładów powtórzenia
„motywu" medycejskiego Marsjasza w wyobrażeniach naszej legendy dostarczają także spalliera Bachiacchi
(il. 21) oraz dwa rysunki z końca XVI wieku; pierwszy z 1584 roku, należy obecnie do chicagowskiego Art
Institute, drugi, nieco tylko późniejszy, do Historical Society w Madison (Wisconsin)83. W przypadku floren-
tyńczyka Bachiacchi czy twórców wszystkich trzech klasycyzujących rysunków pojawienie się przedstawie-
nia ojca z legendy wzorowanej na antycznej rzeźbie jest zupełnie naturalne. Natomiast odwołanie się do sztuki
klasycznej u tak mało wrażliwego na kanony renesansu artysty jak Alvise Donati jest dość zaskakujące.
Najsłynniejsze bez wątpienia przedstawienie naszej legendy zdobi, przy wołaną powyżej spallierę Fran-
cesco Ubertiniego zwanego Bachiacca (Galeria Drezdeńska, il. 22)84. Wraz z czterema obrazami kilku innych
81 Na temat rzeźb Marsjasza i ich oddziaływania w epoce renesansu zob. m.in. F. Caglioti, Due „restauratori" per le
antichità dei primi Medici: Mino da Fiesole, Andréa del Verrocchio e U „Marsia rosso" degli Uffizi, parte I, „Prospettiva", 72,
1993, s. 17-42; E. Wy ss, The Myth of Apollo and Marsy as in the Art of the Italian Renaissance. An Inquiry into Meaning oj
Images, Newark-London 1996, s. 20-21, 61 i п.; S. O s an o, Due Marsia' nel giardino di via Larga: La ricezione del décor
dell'antichità romana nella collezione medicea di sculture antiche, „Artibus et Historiae", 34 (XVII), 1996, s. 95-120.
82 A. Schmitt, Rômische Antikensammlungen im Spiegel eines Musterbuchs der Renaissance, „Munchner Jahrbuch der
bildenden Kunst", XXI, 1970, il. 24 do tekstu na s. 113-116.
83 Obydwa rysunki reprodukuje i omawia Stechow, 1942, op. cit., s. 225 i il. 15-16. Zob. też interesujący obraz Fcdcriga
Zuccariego przechowywany w prywatnej kolekcji, reprodukuje go Pigler, op. cit., il. 335.
84 A. M с Co mb, Francesco Ubertini (Bacchiacca), „Art Bulletin", VIII, 1925/1926, s. 153; Stechow, 1942, op. cit., il. 12 do
tekstu na s. 220-221; L. Nikolenko, Francesco Ubertini called U Bacchiacca, New York 1955, s. 17, il. 28; A. B. Barri au 11,
Spalliera Paintings of Renaissance Tuscany. Fables of Poets for Patrician Homes, Univcrsity Park 1994, s. 162, il. 19.2.