DOI Artikel:
Miziołek, Jerzy: 'Sąd Salomona, Legenda o zmarłym królu' i 'Historia Tuzji': trzy obrazy Alvise Donatiego z początku XVI wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17216#0037
SĄD SALOMONA, LECENDA O ZMARŁYM KRÓLU I HISTORIA TUZJI: TRZY OBRAZY ALV1SK DONATIHGO Z POCZĄTKU XVI WIHKU 3 1
26. Malarz sieneński (Francesco di Giorgio Martini ?), Triumphus pudicitiae, fragment frontu cassone, około 1470, tempera na
desce, wymiary całego frontu: 37 x 121 cm. Los Angeles, The Getty Muséum, fot. Muzeum
ani kropelki przyniosła je przed swoich sędziów. Któż zatrzymał wodę w sicie pomimo jej ciężaru? Któż
przeszkodził, by przez tyle otworów nic nie wyciekło na ziemię? Odpowiedzią na to: »Któryś z bogów lub
jakiś demon«. Jeśli któryś z bogów, to czyż jest on większy od tego Boga, co stworzył cały świat? A jeśli
demon, to czyż jest on potężniejszy od anioła zostającego w służbie Boga, który stworzył ten świat? Jeśli więc
jakiś mniejszy bóg albo anioł, albo demon mógł trzymać w zawieszeniu ciężar wodnego żywiołu tak, iż natura
wody zdawała się odmieniona, to czyż wszechmogący Bóg, stworzyciel wszystkich żywiołów, nie będzie mógł
odjąć ziemskiemu ciału ciężkości, ażeby, ożywione kiedyś, zamieszkało w tym samym żywiole, w którym
z woli Boga przebywa ożywiający duch?"101.
Przywołany tu komentarz Ilicina, a w szczególności cytat z De civitate Dei, pozwalają zrozumieć nie
tylko ikonografię wawelskiego malowidła jako sceny sądu par excellence, ale także powód, dla którego jedna
z heroin starożytnego Rzymu mogła bez żadnych przeszkód znaleźć się na froncie cassone obok obydwu
wersji Sądu Salomona. Dzięki autorytetowi św. Augustyna stała się ona niejako jednym z exemplôw chrze-
ścijańskich. O „schrystianizowaniu" historii westalki zaświadczają też niektóre jej wyobrażenia z epoki rene-
sansu; pojawia się w nich ona bowiem jako zakonnica - na ogół augustianka. Jako taką przedstawiają ją
fronty dwóch cassoni przypisywanych niekiedy Francescowi di Giorgio Martiniemu, z których jedno przecho-
wywane jest obecnie w Getty Muséum w Los Angeles (il. 26)102, a drugie w Virginia Muséum of Fine Arts
w Richmond (il. 28)103. Na pierwszym malowidle, inspirowanym Triumphus pudicitiae Petrarki, westalka jest
centralną postacią pochodu cnotliwych niewiast. Na drugim z frontów cassonowych, który w całości poświę-
cony jest jej historii, napełnia najpierw swoje sito w Tybrze, a następnie przynosi je przed oblicze augustianki-
przeoryszy zasiadającej jako sędzia w centralnej, wspartej na kolumnach, budowli. Do niedawna obraz ten
101 Św. Augustyn, O Państwie Bożym, przeł. W. Kornatowski, Warszawa 1977, t. 1 : s. 463 (X,16, 2); t. 2: s. 579 (XXII,
11, 3); Saint Augustine, The City of God against the Pagans, vol. VII, with an English trans, by W. M. Green, Cambridge
Mass.-London 1972, s. 260-263. Przytoczony cytat pochodzi z rozdz. XXII.
11,2 В. B. Frederi cksen, The Cassone Painting of Francesco di Giorgio, Los Angeles 1969, il. 9 i 10 do tekstu na
s. 17-22.
101 Barri au 11, The Ahundant, Beautiful..., s. 4-10, il. 1; Frédéric к sen, op. cit., il. 26. Najprawdopodobniej głównym
źródłem literackim tego przedstawienia był Waleriusz Maksimus, VIII, 5 (zob. Va 1er i o Massimo, op. cit., s. 340 343). który
mówi o przyniesieniu sita wypełnionego wodą przed oblicze kapłanki.
26. Malarz sieneński (Francesco di Giorgio Martini ?), Triumphus pudicitiae, fragment frontu cassone, około 1470, tempera na
desce, wymiary całego frontu: 37 x 121 cm. Los Angeles, The Getty Muséum, fot. Muzeum
ani kropelki przyniosła je przed swoich sędziów. Któż zatrzymał wodę w sicie pomimo jej ciężaru? Któż
przeszkodził, by przez tyle otworów nic nie wyciekło na ziemię? Odpowiedzią na to: »Któryś z bogów lub
jakiś demon«. Jeśli któryś z bogów, to czyż jest on większy od tego Boga, co stworzył cały świat? A jeśli
demon, to czyż jest on potężniejszy od anioła zostającego w służbie Boga, który stworzył ten świat? Jeśli więc
jakiś mniejszy bóg albo anioł, albo demon mógł trzymać w zawieszeniu ciężar wodnego żywiołu tak, iż natura
wody zdawała się odmieniona, to czyż wszechmogący Bóg, stworzyciel wszystkich żywiołów, nie będzie mógł
odjąć ziemskiemu ciału ciężkości, ażeby, ożywione kiedyś, zamieszkało w tym samym żywiole, w którym
z woli Boga przebywa ożywiający duch?"101.
Przywołany tu komentarz Ilicina, a w szczególności cytat z De civitate Dei, pozwalają zrozumieć nie
tylko ikonografię wawelskiego malowidła jako sceny sądu par excellence, ale także powód, dla którego jedna
z heroin starożytnego Rzymu mogła bez żadnych przeszkód znaleźć się na froncie cassone obok obydwu
wersji Sądu Salomona. Dzięki autorytetowi św. Augustyna stała się ona niejako jednym z exemplôw chrze-
ścijańskich. O „schrystianizowaniu" historii westalki zaświadczają też niektóre jej wyobrażenia z epoki rene-
sansu; pojawia się w nich ona bowiem jako zakonnica - na ogół augustianka. Jako taką przedstawiają ją
fronty dwóch cassoni przypisywanych niekiedy Francescowi di Giorgio Martiniemu, z których jedno przecho-
wywane jest obecnie w Getty Muséum w Los Angeles (il. 26)102, a drugie w Virginia Muséum of Fine Arts
w Richmond (il. 28)103. Na pierwszym malowidle, inspirowanym Triumphus pudicitiae Petrarki, westalka jest
centralną postacią pochodu cnotliwych niewiast. Na drugim z frontów cassonowych, który w całości poświę-
cony jest jej historii, napełnia najpierw swoje sito w Tybrze, a następnie przynosi je przed oblicze augustianki-
przeoryszy zasiadającej jako sędzia w centralnej, wspartej na kolumnach, budowli. Do niedawna obraz ten
101 Św. Augustyn, O Państwie Bożym, przeł. W. Kornatowski, Warszawa 1977, t. 1 : s. 463 (X,16, 2); t. 2: s. 579 (XXII,
11, 3); Saint Augustine, The City of God against the Pagans, vol. VII, with an English trans, by W. M. Green, Cambridge
Mass.-London 1972, s. 260-263. Przytoczony cytat pochodzi z rozdz. XXII.
11,2 В. B. Frederi cksen, The Cassone Painting of Francesco di Giorgio, Los Angeles 1969, il. 9 i 10 do tekstu na
s. 17-22.
101 Barri au 11, The Ahundant, Beautiful..., s. 4-10, il. 1; Frédéric к sen, op. cit., il. 26. Najprawdopodobniej głównym
źródłem literackim tego przedstawienia był Waleriusz Maksimus, VIII, 5 (zob. Va 1er i o Massimo, op. cit., s. 340 343). który
mówi o przyniesieniu sita wypełnionego wodą przed oblicze kapłanki.