DOI Artikel:
Miziołek, Jerzy: 'Sąd Salomona, Legenda o zmarłym królu' i 'Historia Tuzji': trzy obrazy Alvise Donatiego z początku XVI wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.17216#0041
SĄD SALOMONA, LEGENDA O ZMARŁYM KRÓLU I HISTORIA TUZJI: TRZY OBRAZY ALV1SH DONATIKGO Z POCZĄTKU XVI WIEKU 35
32. Castitas-Tuzja, drzeworyt z pierwszego ilustrowanego wydania
Iconologii C. Ripy, 1603
brodatych sędziów109. Niekiedy „pobożna dziewica" występuje w cyklach słynnych kobiet; przedstawiana jest
wówczas frontalnie, jak na obrazie sieneńczyka Girolama di Benvenuto (niegdyś w kolekcji Chigi-Saracini w
Sienie, obecnie w Zamku Śternberk na Morawach), dumnie prezentując swój atrybut (il. 30)110. W Ikonologii
Cesare Ripy niesłusznie oskarżona o utratę dziewictwa westalka stała się personifikacją castitas (il. 32)m.
Nawet królowa angielska Elżbieta I jawi się jako Tuzja w portrecie przechowywanym obecnie w sieneńskiej
Pinacoteca Nazionale112.
* * *
W świetle przedstawionych tu rozważań zdaje się zatem nie ulegać wątpliwości, że trzy obrazy z dawnej
kolekcji Karola Lanckorońskiego zdobiły front cassone w takiej kolejności, jak zostały tutaj omówione, a więc
109 Na temat fresków w Belluno, zob. przyp. 120. Źródłem literackim przedstawień Pordenone i Amalteo był zapewne
Dinizjusz z Halikarnasu (II, 69), który mówi iż sędziami było kilku kapłanów; o jednym tylko sędzi pisze Ilicino, zob. przyp. 94
i 99.
110 O. Pujmanova, Arte rinascimentale italiana nelle collezioni cechę. Pitture e sculture, Praha 1997, nr 55, s. 114, il. na
s. 115; // Museo Bardini a Firenze, a cura di F. Scalia, C. de Benedictis, Milano 1984, tabl. LXXXIX. Podobne, przechowywane
w National Gallery w Londynie przedstawienie Tuzji wykonał także Mantegna, zob. R. Lightbown, Mantegna, Oxford 1986,
il. 144 do tekstu na s. 450.
111 Cesare Ripa, Iconologia overo Descrittione di diverse Imagini ricavate dali'antichità o di propria invenzione, Roma
1603, s. 33; w polskim przekładzie (Cesare Ripa, Ikonologia, tłum. I. Kania, Kraków 1998, s. 23) hasło „Czystość'1 takie zawiera
słowa: „Niewiasta urodziwa, o twarzy zacnej, w prawej ręce ma dzierżyć uniesiony bicz, którym się chłoszcze; u jej stóp Kupido
z zawiązanymi oczami. Ubrana ma być w długą szatę, jak Dziewica Westalska, talię opina jej przepaska, taka, jaką obecnie
w Rzymie noszą wdowy, z wypisanymi na niej słowami św. Pawła (I list do Koryntian 9,27): Castigo corpus meum (Poskramiam
moje ciało)". Jako personifikacja castitas ukazana jest westalka na obrazie Giovanniego Battisty Moroniego z połowy XVI w.
w National Gallery w Londynie, zob. E. L an g mu i r, Allegory, London 1997, il. 30.
112 Warner, op. cit., il. 70 do tekstu na s. 244.
32. Castitas-Tuzja, drzeworyt z pierwszego ilustrowanego wydania
Iconologii C. Ripy, 1603
brodatych sędziów109. Niekiedy „pobożna dziewica" występuje w cyklach słynnych kobiet; przedstawiana jest
wówczas frontalnie, jak na obrazie sieneńczyka Girolama di Benvenuto (niegdyś w kolekcji Chigi-Saracini w
Sienie, obecnie w Zamku Śternberk na Morawach), dumnie prezentując swój atrybut (il. 30)110. W Ikonologii
Cesare Ripy niesłusznie oskarżona o utratę dziewictwa westalka stała się personifikacją castitas (il. 32)m.
Nawet królowa angielska Elżbieta I jawi się jako Tuzja w portrecie przechowywanym obecnie w sieneńskiej
Pinacoteca Nazionale112.
* * *
W świetle przedstawionych tu rozważań zdaje się zatem nie ulegać wątpliwości, że trzy obrazy z dawnej
kolekcji Karola Lanckorońskiego zdobiły front cassone w takiej kolejności, jak zostały tutaj omówione, a więc
109 Na temat fresków w Belluno, zob. przyp. 120. Źródłem literackim przedstawień Pordenone i Amalteo był zapewne
Dinizjusz z Halikarnasu (II, 69), który mówi iż sędziami było kilku kapłanów; o jednym tylko sędzi pisze Ilicino, zob. przyp. 94
i 99.
110 O. Pujmanova, Arte rinascimentale italiana nelle collezioni cechę. Pitture e sculture, Praha 1997, nr 55, s. 114, il. na
s. 115; // Museo Bardini a Firenze, a cura di F. Scalia, C. de Benedictis, Milano 1984, tabl. LXXXIX. Podobne, przechowywane
w National Gallery w Londynie przedstawienie Tuzji wykonał także Mantegna, zob. R. Lightbown, Mantegna, Oxford 1986,
il. 144 do tekstu na s. 450.
111 Cesare Ripa, Iconologia overo Descrittione di diverse Imagini ricavate dali'antichità o di propria invenzione, Roma
1603, s. 33; w polskim przekładzie (Cesare Ripa, Ikonologia, tłum. I. Kania, Kraków 1998, s. 23) hasło „Czystość'1 takie zawiera
słowa: „Niewiasta urodziwa, o twarzy zacnej, w prawej ręce ma dzierżyć uniesiony bicz, którym się chłoszcze; u jej stóp Kupido
z zawiązanymi oczami. Ubrana ma być w długą szatę, jak Dziewica Westalska, talię opina jej przepaska, taka, jaką obecnie
w Rzymie noszą wdowy, z wypisanymi na niej słowami św. Pawła (I list do Koryntian 9,27): Castigo corpus meum (Poskramiam
moje ciało)". Jako personifikacja castitas ukazana jest westalka na obrazie Giovanniego Battisty Moroniego z połowy XVI w.
w National Gallery w Londynie, zob. E. L an g mu i r, Allegory, London 1997, il. 30.
112 Warner, op. cit., il. 70 do tekstu na s. 244.