DOI Artikel:
Miziołek, Jerzy: 'Sąd Salomona, Legenda o zmarłym królu' i 'Historia Tuzji': trzy obrazy Alvise Donatiego z początku XVI wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17216#0045
SĄD SALOMONA, U-XIENDA O ZMARŁYM KRÓLI11 HISTORIA TV7JI: TRZY OBRAZY ALVISH DONATIHGO Z POCZĄTKU XVI WIEKU 39
37. Historia westalki Tuzji, majolikowy talerz włoski z około 1540 r.
Faenza, Museo Internazionale delie Ceramiche, fot. Muzeum
cną, odrzuciwszy pierwej pełen strzał kołczan. Przedstawiona na trzecim talerzu Tuzja jest młodą, urodziwą
kobietą w stroju all'antica przynoszącą sito przed oblicza czterech kapłanów119. Wszystkie majoliki, które
odznaczają się wysokimi walorami artystycznymi, opatrzone zostały na odwrocie inskrypcjami nie pozosta-
wiającymi żadnych wątpliwości co do identyfikacji przedstawionych scen. Napis na drugiej z nich jest nastę-
pujący: La sententia di Salomone a li tre fratelli che al padre saggittavano (Wyrok Salomona w sprawie
trzech braci, którzy strzelali z łuków do ojca)120.
Nie bez znaczenia dla niniejszych rozważań jest również fakt, że sceny sądów, niekiedy kompozycyjnie
bliskie naszym malowidłom cassonowym, należały do bardziej rozpowszechnionych tematów monumentalnej
sztuki północnej Italii pierwszej połowy XVI wieku. Niespełna ćwierć wieku po powstaniu wawelskich ma-
lowideł Pordenone i Pomponio Amalteo wykonali w pałacach komunalnych Cenedy i Belluno tylko częściowo
do dziś zachowane cykle monumentalnych fresków ze scenami rozmaitych sądów pełniących rolę exempla
iustitiae121. Tematy i kompozycje tych malowideł znane są jednak dobrze dzięki rysunkom przygotowawczym
i późniejszym przerysom122. Datowany na 1529 rok cykl w Palazzo del Consiglio dei Nobili w Belluno
zawiera następujące przedstawienia: Westalkę Tuzję (il. 31), Sąd Tytusa Manliusa Torquatusa i tzw. Sprzy-
119 Zapewne i tym razem, jak w przypadku malowideł Pordenone i Amalteo, źródłem literackim był Dionizy z Halikarnasu,
zob. przyp. 94, 99 i 109.
120 Capolavori di maiolica..., s. 96. Dwie pozostałe inskrypcje głoszą: „Quando la Regina Sabba / andô ad udire la sapientia
di Salomone" („Kiedy królowa Saby przybyła, by przekonać się o mądrości Salomona"), zob. ibidem, s. 98; „Tuscia Verginc che
porta al / tempio agua co' il cribo" („Dziewica Tuzja, która niesie w sicie wodę do świątyni"), zob. ibidem, s. 97.
121 Zob. Temi profani nell'Amalteo, a cura di C. Furlan, Spilimbergo 1980, passim. Zob. też D. Faust i. La giustizia
rappresentata: iconografia dafonti bibliche e elassiche, „Quaderni" (Università degli Studi di Siena), 1994, s. 25-51. Zob. też
Л. Tempestini, Terni saeri e profani nel Pordenone, „Mitteilungen des Kunsthistorischen Institutes in Florenz", 83. 1984,
s. 367-374.
122 Ch. E. Cohen, The Drawings of Giovanni Antonio da Pordenone, Firenze 1980, s. 88 90, 111 N2 i passim', C'. Fur-
lan, // Pordenone, Milano 1988, s. 303-303, 341.
37. Historia westalki Tuzji, majolikowy talerz włoski z około 1540 r.
Faenza, Museo Internazionale delie Ceramiche, fot. Muzeum
cną, odrzuciwszy pierwej pełen strzał kołczan. Przedstawiona na trzecim talerzu Tuzja jest młodą, urodziwą
kobietą w stroju all'antica przynoszącą sito przed oblicza czterech kapłanów119. Wszystkie majoliki, które
odznaczają się wysokimi walorami artystycznymi, opatrzone zostały na odwrocie inskrypcjami nie pozosta-
wiającymi żadnych wątpliwości co do identyfikacji przedstawionych scen. Napis na drugiej z nich jest nastę-
pujący: La sententia di Salomone a li tre fratelli che al padre saggittavano (Wyrok Salomona w sprawie
trzech braci, którzy strzelali z łuków do ojca)120.
Nie bez znaczenia dla niniejszych rozważań jest również fakt, że sceny sądów, niekiedy kompozycyjnie
bliskie naszym malowidłom cassonowym, należały do bardziej rozpowszechnionych tematów monumentalnej
sztuki północnej Italii pierwszej połowy XVI wieku. Niespełna ćwierć wieku po powstaniu wawelskich ma-
lowideł Pordenone i Pomponio Amalteo wykonali w pałacach komunalnych Cenedy i Belluno tylko częściowo
do dziś zachowane cykle monumentalnych fresków ze scenami rozmaitych sądów pełniących rolę exempla
iustitiae121. Tematy i kompozycje tych malowideł znane są jednak dobrze dzięki rysunkom przygotowawczym
i późniejszym przerysom122. Datowany na 1529 rok cykl w Palazzo del Consiglio dei Nobili w Belluno
zawiera następujące przedstawienia: Westalkę Tuzję (il. 31), Sąd Tytusa Manliusa Torquatusa i tzw. Sprzy-
119 Zapewne i tym razem, jak w przypadku malowideł Pordenone i Amalteo, źródłem literackim był Dionizy z Halikarnasu,
zob. przyp. 94, 99 i 109.
120 Capolavori di maiolica..., s. 96. Dwie pozostałe inskrypcje głoszą: „Quando la Regina Sabba / andô ad udire la sapientia
di Salomone" („Kiedy królowa Saby przybyła, by przekonać się o mądrości Salomona"), zob. ibidem, s. 98; „Tuscia Verginc che
porta al / tempio agua co' il cribo" („Dziewica Tuzja, która niesie w sicie wodę do świątyni"), zob. ibidem, s. 97.
121 Zob. Temi profani nell'Amalteo, a cura di C. Furlan, Spilimbergo 1980, passim. Zob. też D. Faust i. La giustizia
rappresentata: iconografia dafonti bibliche e elassiche, „Quaderni" (Università degli Studi di Siena), 1994, s. 25-51. Zob. też
Л. Tempestini, Terni saeri e profani nel Pordenone, „Mitteilungen des Kunsthistorischen Institutes in Florenz", 83. 1984,
s. 367-374.
122 Ch. E. Cohen, The Drawings of Giovanni Antonio da Pordenone, Firenze 1980, s. 88 90, 111 N2 i passim', C'. Fur-
lan, // Pordenone, Milano 1988, s. 303-303, 341.