DOI Artikel:
Kaleciński, Marcin: Oblicza historyzmu w malarstwie Rzymu i Bolonii w latach około 1580 - 1615
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17216#0073
OBLICZA HISTORYZMU W MALARSTWIE RZYMU I BOLONII W LATACH OKOŁO 1580 -1615
67
14. Giovanni Battista Calandra da Vercelli, Chrystus i apostołowie, Triklinium Laterańskie,
fot. według G. Previtali, La fortuna dei primitivi, Torino 1964
Wymowa dekoracji kościoła S. Cesareo de'Appia jest zbliżona, choć styl tych malowideł ma już niewiele
wspólnego ze sztuką wczesnochrześcijańską. W apsydzie znajduje się mozaikowe przedstawienie Boga Ojca
siedzącego na globie wśród aniołów (il. 13), na łuku triumfalnym ukazano Zwiastowanie (wszystkie malowi-
dła z około 1599 г.). Sceny projektował Cesare d'Arpino, z pomocą ucznia Cesare Rossettiego, wykonał zaś
Francesco Zucchi. Freski w nawie przedstawiają życie i męczeństwo siedmiu świętych noszących imię Cezary
i pięciu świętych o imieniu Hipolit oraz św. Juliana i św. Euzebiusza. Zastosowanie techniki mozaiki dla
dekoracji konchy apsydy i łuku triumfalnego oraz świadomy wybór tematu Boga Ojca między aniołami w ap-
sydzie świadczy ponownie o programowym odwołaniu się kardynała Baroniusza do techniki i ikonografii
typowej dla sztuki wczesnego chrześcijaństwa. Innym ciekawym motywem o proweniencji antyczno-chrześcija-
ńskiej jest przedstawienie Feniksa - znanego symbolu Zmartwychwstania - na fresku imitującym gobelin na
ścianie apsydy tego kościoła.
Ostatnie z przytoczonych dzieł, znacznie późniejsze od pozostałych, jest związane z kardynałem France-
sco Barberinim, jednym ze znawców starożytności chrześcijańskich w Rzymie czasów seicenta. Z jego inicjatywy
w 1623 r. zrekonstruowano mozaiki w Triklinium Laterańskim - w tym kościele Giovanni Battista Calandra
da Vercelli stworzył swobodną kopię mozaiki (wykonanej na tym samym miejscu na przełomie VIII i IX w.)
w konsze apsydy, przedstawiającą Chrystusa między apostołami (il. 14)86.
Przedstawione powyżej przykłady nawiązań do malarstwa wczesnochrześcijańskego pozwalają wyod-
rębnić zjawisko historyzmu, które dość karkołomnie nazwać można by z włoska neopaleochristianismo.
Miało ono epizodyczny charakter, było ograniczone do Rzymu i związane z działalnością renowacyjną w świą-
tyniach o rodowodzie na ogół sięgającym pierwszych wieków chrześcijaństwa. Wczesnochrześcijański revival
uchwytny jest głównie w dwóch ostatnich dziesięcioleciach XVI w., z kulminacją około 1600 r. Miał on
wymiar religijny (poszukiwanie źródeł odnowy Kościoła i argumentów antyprotestanckich) i badawczy (na-
rodziny archeologii chrześcijańskiej, renowacje o charakterze historycznym i estetycznym, zainteresowania
antykwaryczne i kolekcjonerskie).
Previtali, op. cit., s. 41.
67
14. Giovanni Battista Calandra da Vercelli, Chrystus i apostołowie, Triklinium Laterańskie,
fot. według G. Previtali, La fortuna dei primitivi, Torino 1964
Wymowa dekoracji kościoła S. Cesareo de'Appia jest zbliżona, choć styl tych malowideł ma już niewiele
wspólnego ze sztuką wczesnochrześcijańską. W apsydzie znajduje się mozaikowe przedstawienie Boga Ojca
siedzącego na globie wśród aniołów (il. 13), na łuku triumfalnym ukazano Zwiastowanie (wszystkie malowi-
dła z około 1599 г.). Sceny projektował Cesare d'Arpino, z pomocą ucznia Cesare Rossettiego, wykonał zaś
Francesco Zucchi. Freski w nawie przedstawiają życie i męczeństwo siedmiu świętych noszących imię Cezary
i pięciu świętych o imieniu Hipolit oraz św. Juliana i św. Euzebiusza. Zastosowanie techniki mozaiki dla
dekoracji konchy apsydy i łuku triumfalnego oraz świadomy wybór tematu Boga Ojca między aniołami w ap-
sydzie świadczy ponownie o programowym odwołaniu się kardynała Baroniusza do techniki i ikonografii
typowej dla sztuki wczesnego chrześcijaństwa. Innym ciekawym motywem o proweniencji antyczno-chrześcija-
ńskiej jest przedstawienie Feniksa - znanego symbolu Zmartwychwstania - na fresku imitującym gobelin na
ścianie apsydy tego kościoła.
Ostatnie z przytoczonych dzieł, znacznie późniejsze od pozostałych, jest związane z kardynałem France-
sco Barberinim, jednym ze znawców starożytności chrześcijańskich w Rzymie czasów seicenta. Z jego inicjatywy
w 1623 r. zrekonstruowano mozaiki w Triklinium Laterańskim - w tym kościele Giovanni Battista Calandra
da Vercelli stworzył swobodną kopię mozaiki (wykonanej na tym samym miejscu na przełomie VIII i IX w.)
w konsze apsydy, przedstawiającą Chrystusa między apostołami (il. 14)86.
Przedstawione powyżej przykłady nawiązań do malarstwa wczesnochrześcijańskego pozwalają wyod-
rębnić zjawisko historyzmu, które dość karkołomnie nazwać można by z włoska neopaleochristianismo.
Miało ono epizodyczny charakter, było ograniczone do Rzymu i związane z działalnością renowacyjną w świą-
tyniach o rodowodzie na ogół sięgającym pierwszych wieków chrześcijaństwa. Wczesnochrześcijański revival
uchwytny jest głównie w dwóch ostatnich dziesięcioleciach XVI w., z kulminacją około 1600 r. Miał on
wymiar religijny (poszukiwanie źródeł odnowy Kościoła i argumentów antyprotestanckich) i badawczy (na-
rodziny archeologii chrześcijańskiej, renowacje o charakterze historycznym i estetycznym, zainteresowania
antykwaryczne i kolekcjonerskie).
Previtali, op. cit., s. 41.