DOI Artikel:
Kaleciński, Marcin: Oblicza historyzmu w malarstwie Rzymu i Bolonii w latach około 1580 - 1615
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.17216#0079
OBLICZA HISTORYZMU W MALARSTWIE RZYMU I BOLONII W LATACH OKOŁO 1580 1615
73
20. Scipione Pulzone, Madonna, Rzym, Galleria Borghese,
fot. według Venturi, Museo...
w często kopiowanym około r. 1600 obrazie Annunziaty florenckiej. Jeszcze silniejsze związki z malarstwem
włoskim XIV w. dostrzec można w obrazku dewocyjnym z głową Matki Boskiej97: silnie archaizowanym,
uproszczonym wizerunku o geometryzowanym układzie draperii szat, których forma (na białą chustę nałożony
granatowy płaszcz) zaczerpnięta została wprost z malarstwa trecenta (stosowana np. przez Simone Martiniego).
We wszystkich wizerunkach Madonn Pulzone odnajdujemy takie samo, stylizowane, idealne oblicze
młodej kobiety o regularnych rysach, owalnej twarzy, łagodnych łukach brwi, opuszczonych powiekach, źre-
nicach w kształcie półksiężyca, o spojrzeniu skierowanym „do wewnątrz", o delikatnych ustach i wgłębieniu
w kąciku ust. Pulzone typizując oblicze Marii, stosując rodzaj „matrycy", uwiarygodnia dewocyjnie swe
obrazy. Podobny sens ma drobiazgowa rzeczowość, która w malarstwie późnego średniowiecza była gwarancją
dewocyjnej autentyczności, w dziełach II Gaetano znajduje zaś dodatkowy kontekst ówczesnego sporu zwolen-
ników kategorii estetycznych prestezza, sprezzatura, facilita i propagatorów malarstwa trecenta i quattrocenta,
którym bliska była diligenza i stentatezza9*.
Ostatnim wielkim dziełem „historyzującym" Scipiona Pulzone jest Ukrzyżowanie z kościoła S. Maria in
Vallicella w Rzymie (il. 21). Czteropostaciowa redakcja tematu wywodzi się ze średniowiecznych Ukrzyżo-
wali Z przestrzeni obrazu, spowitej w mroku - albo teatralnie płytkiej, albo nieskończenie głębokiej - jaskra-
we światło wydobywa osoby dramatu, uporządkowane rytmem bolesnego afektu, posągowe, o wyraźnie za-
znaczonym wolumenie ciężkich, łamiących się kanciasto fałd szat (notabene wydaje się, że abstrakcyjna
Fotografia obrazu opublikowana w: „The Burlington Magazine", R. 61, 1969, tabl. 12.
Prevital i, op. cit., s. 21-28.
73
20. Scipione Pulzone, Madonna, Rzym, Galleria Borghese,
fot. według Venturi, Museo...
w często kopiowanym około r. 1600 obrazie Annunziaty florenckiej. Jeszcze silniejsze związki z malarstwem
włoskim XIV w. dostrzec można w obrazku dewocyjnym z głową Matki Boskiej97: silnie archaizowanym,
uproszczonym wizerunku o geometryzowanym układzie draperii szat, których forma (na białą chustę nałożony
granatowy płaszcz) zaczerpnięta została wprost z malarstwa trecenta (stosowana np. przez Simone Martiniego).
We wszystkich wizerunkach Madonn Pulzone odnajdujemy takie samo, stylizowane, idealne oblicze
młodej kobiety o regularnych rysach, owalnej twarzy, łagodnych łukach brwi, opuszczonych powiekach, źre-
nicach w kształcie półksiężyca, o spojrzeniu skierowanym „do wewnątrz", o delikatnych ustach i wgłębieniu
w kąciku ust. Pulzone typizując oblicze Marii, stosując rodzaj „matrycy", uwiarygodnia dewocyjnie swe
obrazy. Podobny sens ma drobiazgowa rzeczowość, która w malarstwie późnego średniowiecza była gwarancją
dewocyjnej autentyczności, w dziełach II Gaetano znajduje zaś dodatkowy kontekst ówczesnego sporu zwolen-
ników kategorii estetycznych prestezza, sprezzatura, facilita i propagatorów malarstwa trecenta i quattrocenta,
którym bliska była diligenza i stentatezza9*.
Ostatnim wielkim dziełem „historyzującym" Scipiona Pulzone jest Ukrzyżowanie z kościoła S. Maria in
Vallicella w Rzymie (il. 21). Czteropostaciowa redakcja tematu wywodzi się ze średniowiecznych Ukrzyżo-
wali Z przestrzeni obrazu, spowitej w mroku - albo teatralnie płytkiej, albo nieskończenie głębokiej - jaskra-
we światło wydobywa osoby dramatu, uporządkowane rytmem bolesnego afektu, posągowe, o wyraźnie za-
znaczonym wolumenie ciężkich, łamiących się kanciasto fałd szat (notabene wydaje się, że abstrakcyjna
Fotografia obrazu opublikowana w: „The Burlington Magazine", R. 61, 1969, tabl. 12.
Prevital i, op. cit., s. 21-28.