DOI article:
Kaleciński, Marcin: Oblicza historyzmu w malarstwie Rzymu i Bolonii w latach około 1580 - 1615
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.17216#0080
74
MARCIN KALWIŃSKI
21. Scipione Pulzone, Ukrzyżowanie, Rzym, Chiesa Nuova,
fot. według Zeri, Pittura e Controriforma...
czerń lub nieziemska, złocista poświata wokół lmmacolaty, były w malarstwie doby kontrreformacji ekwiwa-
lentami złotych teł malarstwa średniowiecza"). Stabilne, kubiczne postaci, symetria i powściągliwość - oto
uporządkowany świat wyobrażony, uwolniony od manierystycznego chaosu i relatywizmu wirtuozerskich
form. Aktorami pasyjnego theatrum Pulzone są: Maria - ewidentnie gotycyzujący model compassio, zastygły
w retorycznym geście św. Jan, martwy Chrystus wiszący na krzyżu, ani apollińsko piękny, ani plebejsko
spazmatyczny, najbliższy Chrystusom Masaccia, i Maria Magdalena, po trosze intruz w „enklawie prymity-
wów", „córa baroku", a w wymiarze malarskim zapowiedź chrześcijańskich heroin z dojrzałych dzieł Anni-
bala Carracciego. Ekspresja dłoni zaczerpnięta ze średniowiecznej, nieskodyfikowanej „antologii" gestów
rozpaczy, podobnie jak kompozycja obrazu, wierna antica consuetudine (z ikonografii średniowiecznej wy-
wodzą się motyw czaszki Adama i „tektoniczna" stylizacja podłoża) i wreszcie egzystowanie postaci poza
czasem fizycznym dopełniają repertuaru form zastosowanych przez Pulzone w tym obrazie dla kościoła fili-
pinów. Spełnia się w tym dziele najdoskonalej postulat giliowskiej regolata mascolanza, która w przypadku
Pulzone oznacza model malarstwa dewocyjnego, wypracowany na podstawie wzorów trecenta i quattrocenta,
99 Zob. także Zeri, op. cit. , s. 80; H. Hibbard, Guido Reni's Painting ofthe Immaculate Conception, „The Metropolitan
Muséum of Art Bulletin", R. 28, 1969, s. 27.
MARCIN KALWIŃSKI
21. Scipione Pulzone, Ukrzyżowanie, Rzym, Chiesa Nuova,
fot. według Zeri, Pittura e Controriforma...
czerń lub nieziemska, złocista poświata wokół lmmacolaty, były w malarstwie doby kontrreformacji ekwiwa-
lentami złotych teł malarstwa średniowiecza"). Stabilne, kubiczne postaci, symetria i powściągliwość - oto
uporządkowany świat wyobrażony, uwolniony od manierystycznego chaosu i relatywizmu wirtuozerskich
form. Aktorami pasyjnego theatrum Pulzone są: Maria - ewidentnie gotycyzujący model compassio, zastygły
w retorycznym geście św. Jan, martwy Chrystus wiszący na krzyżu, ani apollińsko piękny, ani plebejsko
spazmatyczny, najbliższy Chrystusom Masaccia, i Maria Magdalena, po trosze intruz w „enklawie prymity-
wów", „córa baroku", a w wymiarze malarskim zapowiedź chrześcijańskich heroin z dojrzałych dzieł Anni-
bala Carracciego. Ekspresja dłoni zaczerpnięta ze średniowiecznej, nieskodyfikowanej „antologii" gestów
rozpaczy, podobnie jak kompozycja obrazu, wierna antica consuetudine (z ikonografii średniowiecznej wy-
wodzą się motyw czaszki Adama i „tektoniczna" stylizacja podłoża) i wreszcie egzystowanie postaci poza
czasem fizycznym dopełniają repertuaru form zastosowanych przez Pulzone w tym obrazie dla kościoła fili-
pinów. Spełnia się w tym dziele najdoskonalej postulat giliowskiej regolata mascolanza, która w przypadku
Pulzone oznacza model malarstwa dewocyjnego, wypracowany na podstawie wzorów trecenta i quattrocenta,
99 Zob. także Zeri, op. cit. , s. 80; H. Hibbard, Guido Reni's Painting ofthe Immaculate Conception, „The Metropolitan
Muséum of Art Bulletin", R. 28, 1969, s. 27.