Rocznik Historii Sztuki (24.1999)

DWUGŁOS O BITWIE POD KIRCHOLMEM. HISTORIA I IKONOGRAFIA

101

4. Bitwa pod Kockenhausen (1601), litografia francuska z pocz. XIX w.
według ryciny (wkrótce po bitwie) A. Tempesty i J. Laura.
Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, fot. M. Ciunowicz

WM, abyś WM rozkazał komu biegłemu i świadomemu, wziąwszy malarza, położenie miejsca tamtego, gdzie
potrzeba była, szyki i wszystek postępek, jako się ta tam bitwa wzięła, wymalować, imiona poczyniwszy
miast i osób. Wielką i barzo wdzięczną rzecz nam WM uczynisz"12.

Hetman nie mógł odmówić. Uczynił zadość prośbie królewny i przysłał jej rysunek wykonany przez
niejakiego Thuma13. Szkic wysłano do Rzymu, gdzie zajął się nim będący na usługach Polaków rysownik
Jacopo Lauro. Nie było to jego pierwsze batalistyczne zamówienie o tematyce wojen inflanckich. Już przed-
tem wyrysował zwycięstwo Krzysztofa Radziwiłła i Jana Karola Chodkiewicza nad Szwedami pod Kocken-
hausen (Koknese) w dniu 23 czerwca 1601 r. (il. 4)14. Teraz rysunek Kircholmu wykonany przez Laura
przeniósł na płytę Antonio Tempesta. Akwaforty, zachowane w różnych zbiorach graficznych, także w Szwecji
i Polsce, odbito w Rzymie w 1606 r. (il. 5 i 6). Rycina przedstawia przebieg działań od chwili oblężenia Rygi,
aż do ucieczki Szwedów na okręty. W lewym górnym rogu widnieją okręty szwedzkie, twierdza Dynemunt

12 S. Herbst, Anna Wazówna a sprawa ikonografii batalistycznej. Potrzeba historii czyli o polskim stylu życia, Warszawa
1976, s. 499.

13Naruszewicz, op. cit., s. 140.

14 W bibliotece Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie znajduje się litografia wykonana w Paryżu z początkiem XIX w.
według sztychu Laura, na zlecenie hr. Stanisława Zamoyskiego.