DOI article:
Ilkosz, Jerzy: Hala Stulecia we Wrocławiu: dzieło Maxa Berga
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.17216#0152
140
II R/Y II KOS/.
10. Max Berg, projekt szkoły we Frankfurcie nad Menem, rysunek perspektywiczny, 1909, Institut fur Regionalentwicklung
und Strukturplanung w Erkner k. Berlina
nych w ruchu Heimatschutz. Młody architekt zainteresował się we Frankfurcie nowymi prądami w urbanisty-
ce, reformą zarządzania gruntami miejskimi, jaką przeprowadził ówczesny burmistrz miasta Franz Adickes.
Interesował się szczególnie teoriami urbanistycznymi wiedeńczyka Camilla Sittego, a także dyskusjami na
temat miast ogrodów. W 1908 r. odbył podróż artystyczną do Anglii, by poznać na miejscu tamtejszą nowo-
czesną architekturę i pierwsze zrealizowane miasto ogród Letchworth. We Frankfurcie związał się również
z kręgiem proreformatorskich intelektualistów, którzy działali w ramach organizacji Diirerbundu i Deutscher
Werkbund. Berg był członkiem zarówno tych stowarzyszeń, jak również Deutsche Akademie fur Stàdtebau
oraz Deutsche Gartenstadt Gesellschaft51.
Po przejściu na emeryturę długoletniego radcy budowlanego miasta, Richarda Pluddemanna, 17 grudnia
1908 r. na posiedzeniu Rady Miejskiej Wrocławia Berg został wybrany na dwunastoletnią kadencję na głów-
nego architekta (Stadtbaurat). W czasie działalności we Wrocławiu, która trwała do roku 1925, Max Berg
zaprojektował i stworzył swoje największe i najciekawsze dzieła, które antycypowały wiele rozwiązań nowo-
czesnej architektury nie tylko w Niemczech. W latach 1909-1913 zaprojektował wieżę ciśnień dla północnych
dzielnic Wrocławia (1909) - nie zrealizowana; elewację szkoły przy ProckauerstraBe (ul. Świstackiego) (1909);
szpital (Sâuglingsheim, 1909); własny dom (1910); budynek łaźni miejskiej (1912); domy dla ubogich funda-
cji J. Gothelfa (1912). Starał się realizować postulaty odnowy sztuki i architektury propagowane przez takich
animatorów reformy, jak Hermann Muthesius czy Paul Schultze-Naumburg. Konsekwentnie stosował nowy
materiał jakim był wówczas żelazobeton, konstrukcję szkieletową, elementy prefabrykowane. Do minimum
ograniczał ornament, upraszczał bryłę, podporządkowując jej kształt i układ wnętrz budowli, przeciwstawia-
jąc się tym samym dekoracji postsecesyjnej, jak i historyzującej. Artysta inspirował się zarówno architekturą
inżynierską, konstrukcją gotycką, angielską architekturą mieszkalną, jak i ludową architekturą Śląska, którą
propagował Hans Poelzig, m.in. w manifestach ugrupowania „Kunstlerbund Schlesien". Tuż przed I wojną
światową, a szczególnie po jej zakończeniu, zainteresowania i działalność Berga zdominowały problemy
urbanistyki. Zafascynowany utopiami społecznymi, ideą miast ogrodów, poszukując rozwiązania problemu
mieszkaniowego przez stworzenie minimum socjalnego dla najbiedniejszych, projektował przebudowę Berlina
(1910) i Wrocławia (1910-1911 i 1919-1922) oraz pierwszego na Śląsku miasta ogrodu w Sobótce (1911),
gdzie próbował zrealizować ideę mieszkalnych „zielonych" miast satelickich, z dogodnym dojazdem do dużej
aglomeracji miejskiej52.
51 J. II kosz, Max Berg, [w:] Ostdeutsche Gedenktage 1997. Persónlichkeiten und Historische Ereignisse, Bonn 1996.
s. 36 43.
.1. 11 kosz, Koncepcje urbanistyczne Маха Berga na przykładzie projektów przebudowy Berlina w roku /910 i Wrocławia
w latach 1919 1920, [w:] Architektura Wrocławia. Urbanistyka, t. 2, Wrocław 1995, s. 360-398. Max Berg, podobnie jak wic-
iu uczestników konkursu berlińskiego, w swoich założeniach urbanistycznych za punkt wyjścia przyjmował krytykę miast
II R/Y II KOS/.
10. Max Berg, projekt szkoły we Frankfurcie nad Menem, rysunek perspektywiczny, 1909, Institut fur Regionalentwicklung
und Strukturplanung w Erkner k. Berlina
nych w ruchu Heimatschutz. Młody architekt zainteresował się we Frankfurcie nowymi prądami w urbanisty-
ce, reformą zarządzania gruntami miejskimi, jaką przeprowadził ówczesny burmistrz miasta Franz Adickes.
Interesował się szczególnie teoriami urbanistycznymi wiedeńczyka Camilla Sittego, a także dyskusjami na
temat miast ogrodów. W 1908 r. odbył podróż artystyczną do Anglii, by poznać na miejscu tamtejszą nowo-
czesną architekturę i pierwsze zrealizowane miasto ogród Letchworth. We Frankfurcie związał się również
z kręgiem proreformatorskich intelektualistów, którzy działali w ramach organizacji Diirerbundu i Deutscher
Werkbund. Berg był członkiem zarówno tych stowarzyszeń, jak również Deutsche Akademie fur Stàdtebau
oraz Deutsche Gartenstadt Gesellschaft51.
Po przejściu na emeryturę długoletniego radcy budowlanego miasta, Richarda Pluddemanna, 17 grudnia
1908 r. na posiedzeniu Rady Miejskiej Wrocławia Berg został wybrany na dwunastoletnią kadencję na głów-
nego architekta (Stadtbaurat). W czasie działalności we Wrocławiu, która trwała do roku 1925, Max Berg
zaprojektował i stworzył swoje największe i najciekawsze dzieła, które antycypowały wiele rozwiązań nowo-
czesnej architektury nie tylko w Niemczech. W latach 1909-1913 zaprojektował wieżę ciśnień dla północnych
dzielnic Wrocławia (1909) - nie zrealizowana; elewację szkoły przy ProckauerstraBe (ul. Świstackiego) (1909);
szpital (Sâuglingsheim, 1909); własny dom (1910); budynek łaźni miejskiej (1912); domy dla ubogich funda-
cji J. Gothelfa (1912). Starał się realizować postulaty odnowy sztuki i architektury propagowane przez takich
animatorów reformy, jak Hermann Muthesius czy Paul Schultze-Naumburg. Konsekwentnie stosował nowy
materiał jakim był wówczas żelazobeton, konstrukcję szkieletową, elementy prefabrykowane. Do minimum
ograniczał ornament, upraszczał bryłę, podporządkowując jej kształt i układ wnętrz budowli, przeciwstawia-
jąc się tym samym dekoracji postsecesyjnej, jak i historyzującej. Artysta inspirował się zarówno architekturą
inżynierską, konstrukcją gotycką, angielską architekturą mieszkalną, jak i ludową architekturą Śląska, którą
propagował Hans Poelzig, m.in. w manifestach ugrupowania „Kunstlerbund Schlesien". Tuż przed I wojną
światową, a szczególnie po jej zakończeniu, zainteresowania i działalność Berga zdominowały problemy
urbanistyki. Zafascynowany utopiami społecznymi, ideą miast ogrodów, poszukując rozwiązania problemu
mieszkaniowego przez stworzenie minimum socjalnego dla najbiedniejszych, projektował przebudowę Berlina
(1910) i Wrocławia (1910-1911 i 1919-1922) oraz pierwszego na Śląsku miasta ogrodu w Sobótce (1911),
gdzie próbował zrealizować ideę mieszkalnych „zielonych" miast satelickich, z dogodnym dojazdem do dużej
aglomeracji miejskiej52.
51 J. II kosz, Max Berg, [w:] Ostdeutsche Gedenktage 1997. Persónlichkeiten und Historische Ereignisse, Bonn 1996.
s. 36 43.
.1. 11 kosz, Koncepcje urbanistyczne Маха Berga na przykładzie projektów przebudowy Berlina w roku /910 i Wrocławia
w latach 1919 1920, [w:] Architektura Wrocławia. Urbanistyka, t. 2, Wrocław 1995, s. 360-398. Max Berg, podobnie jak wic-
iu uczestników konkursu berlińskiego, w swoich założeniach urbanistycznych za punkt wyjścia przyjmował krytykę miast