DOI Artikel:
Ilkosz, Jerzy: Hala Stulecia we Wrocławiu: dzieło Maxa Berga
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.17216#0163
HALA STULECIA WE WROCŁAWIU DZIEŁO МАХА BERGA
157
18. Hala Stulecia, model prezentowany na wystawie Ostdeutsche Ausstellung w Poznaniu w maju 1911. Model wykonano
w styczniu-maju 1911, reprodukcja z „Schlesische Heimatblatter", Jg. 4, 1910-1911, nr 20
przygotowawczych. Z ramienia wrocławskiego urzędu budowlanego dr Giinther Trauer dokonał obliczeń
statycznych104. Nadal jednak nie podjęto definitywnej decyzji zarówno co do kształtu artystycznego, jak i pro-
gramu przyszłej wystawy. Obowiązywał dotąd program przedstawiony w wytycznych do konkursu na rozbu-
dowę ogrodu zoologicznego. W październiku 1911 r. Rada Miasta przeznaczyła 45 000 marek na realizację
placu sportowego w formie, jaką nadał mu Berg w projekcie terenów wystawowych105.
W listopadzie 1911 roku Komisja Główna Wystawy Stulecia powołała Komisję Budowlaną, która miała
koordynować prace związane z projektowaniem i budową pawilonów wystawowych. Na pierwszym posiedze-
niu dokonano podziału terenów. Od tego czasu zaczęła się współpraca Маха Berga z Hansem Poelzigiem
przy realizacji wystawy. Poelzig chciał jej nadać charakter architecture parlante, nawiązując formą pawilo-
nów do czasów wojen napoleońskich. Zdecydowano, że trzon ekspozycji będzie usytuowany w północnej
części terenów. Część południową przeznaczono na lunapark oraz ulicę-bazar pod nazwą „Alt-Breslau"106.
Na północ od hali planowano budowę stadionu, restauracji tarasowej i amfiteatru, wolne place przeznaczając
na wystawę sztuki ogrodowej107.
Tymczasem w styczniu 1912 roku na posiedzeniu Rady Miejskiej pojawiła się zaskakująca propozycja
budowy drugiej hali ekspozycyjnej. Wypłynęła ona od komisarza wystawy historycznej, Karla Masnera, który
zamierzał sprowadzić wiele cennych przedmiotów z zagranicy i wyrażał obawy o ich bezpieczeństwo w przy-
padku organizacji ekspozycji w obejściu Hali Stulecia108.
Pod koniec lutego 1912 roku Rada Miejska wyraziła zgodę na budowę drugiego obiektu109. Pociągnęło
to za sobą kolejną zmianę w układzie kompozycyjnym terenów. W części północnej założono dwie osie wi-
dokowe. Na osi równoległej do obecnej ulicy Wróblewskiego umieszczono główne wejście do hali, poprzedzo-
ne od północy pawilonem wystawy historycznej i budynkiem administracyjnym, tworzącym od zachodu fo-
rum zamknięte bramą główną. Na osi prostopadłej, po północnej stronie hali, planowano wzniesienie taraso-
wej restauracji, z której roztaczałby się widok na owalny staw i pergolę. Pozostała przestrzeń miała zostać
wypełniona wystawami ogrodowymi. W południowej części utrzymano założenie lunaparku połączonego z wy-
stawą za pomocą dwu wiaduktów. Zaprojektowanie pawilonu wystawy historycznej, pergoli, budynku admi-
104 Z ramienia firmy Dyckerhoff Widmann obliczenia wykonywał W. Gehler, Muller, Die Breslauer Festhalle, „Schlesische
Zeitung", 28 VI 1911, oraz G. Trauer, W. Gehler, Die Jahrhunderthalle in Breslau, Berlin 1914.
105 Sportplatz bei der Ausstellungshalle, „Schlesische Zeitung", 20 X 1911.
106 Podobne rozwiązanie pojawiło się na Wystawie Kongresu Wiedeńskiego w roku 1896; ponieważ Karl Masner brał udział
w tej wystawie, można sądzić, iż był to jego pomysł. Masner, Braucht...
107 Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Akta Miasta Wrocławia, sygn. 17167, Protokół Komisji Budowlanej (Bau-
AusschuB fur die Jahrhundertfeier der Freiheitskriege) z 20 XI 1911.
108 Breslauer Stadtverordnetenversammlung, „Schlesische Zeitung", 9 II 1912 oraz Die Breslauer Ausstellungshalle, „Schle-
sische Zeitung", 10 XII 1912.
109 Relacja z posiedzenia Rady w „Schlesische Zeitung", 1 III 1912.
157
18. Hala Stulecia, model prezentowany na wystawie Ostdeutsche Ausstellung w Poznaniu w maju 1911. Model wykonano
w styczniu-maju 1911, reprodukcja z „Schlesische Heimatblatter", Jg. 4, 1910-1911, nr 20
przygotowawczych. Z ramienia wrocławskiego urzędu budowlanego dr Giinther Trauer dokonał obliczeń
statycznych104. Nadal jednak nie podjęto definitywnej decyzji zarówno co do kształtu artystycznego, jak i pro-
gramu przyszłej wystawy. Obowiązywał dotąd program przedstawiony w wytycznych do konkursu na rozbu-
dowę ogrodu zoologicznego. W październiku 1911 r. Rada Miasta przeznaczyła 45 000 marek na realizację
placu sportowego w formie, jaką nadał mu Berg w projekcie terenów wystawowych105.
W listopadzie 1911 roku Komisja Główna Wystawy Stulecia powołała Komisję Budowlaną, która miała
koordynować prace związane z projektowaniem i budową pawilonów wystawowych. Na pierwszym posiedze-
niu dokonano podziału terenów. Od tego czasu zaczęła się współpraca Маха Berga z Hansem Poelzigiem
przy realizacji wystawy. Poelzig chciał jej nadać charakter architecture parlante, nawiązując formą pawilo-
nów do czasów wojen napoleońskich. Zdecydowano, że trzon ekspozycji będzie usytuowany w północnej
części terenów. Część południową przeznaczono na lunapark oraz ulicę-bazar pod nazwą „Alt-Breslau"106.
Na północ od hali planowano budowę stadionu, restauracji tarasowej i amfiteatru, wolne place przeznaczając
na wystawę sztuki ogrodowej107.
Tymczasem w styczniu 1912 roku na posiedzeniu Rady Miejskiej pojawiła się zaskakująca propozycja
budowy drugiej hali ekspozycyjnej. Wypłynęła ona od komisarza wystawy historycznej, Karla Masnera, który
zamierzał sprowadzić wiele cennych przedmiotów z zagranicy i wyrażał obawy o ich bezpieczeństwo w przy-
padku organizacji ekspozycji w obejściu Hali Stulecia108.
Pod koniec lutego 1912 roku Rada Miejska wyraziła zgodę na budowę drugiego obiektu109. Pociągnęło
to za sobą kolejną zmianę w układzie kompozycyjnym terenów. W części północnej założono dwie osie wi-
dokowe. Na osi równoległej do obecnej ulicy Wróblewskiego umieszczono główne wejście do hali, poprzedzo-
ne od północy pawilonem wystawy historycznej i budynkiem administracyjnym, tworzącym od zachodu fo-
rum zamknięte bramą główną. Na osi prostopadłej, po północnej stronie hali, planowano wzniesienie taraso-
wej restauracji, z której roztaczałby się widok na owalny staw i pergolę. Pozostała przestrzeń miała zostać
wypełniona wystawami ogrodowymi. W południowej części utrzymano założenie lunaparku połączonego z wy-
stawą za pomocą dwu wiaduktów. Zaprojektowanie pawilonu wystawy historycznej, pergoli, budynku admi-
104 Z ramienia firmy Dyckerhoff Widmann obliczenia wykonywał W. Gehler, Muller, Die Breslauer Festhalle, „Schlesische
Zeitung", 28 VI 1911, oraz G. Trauer, W. Gehler, Die Jahrhunderthalle in Breslau, Berlin 1914.
105 Sportplatz bei der Ausstellungshalle, „Schlesische Zeitung", 20 X 1911.
106 Podobne rozwiązanie pojawiło się na Wystawie Kongresu Wiedeńskiego w roku 1896; ponieważ Karl Masner brał udział
w tej wystawie, można sądzić, iż był to jego pomysł. Masner, Braucht...
107 Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Akta Miasta Wrocławia, sygn. 17167, Protokół Komisji Budowlanej (Bau-
AusschuB fur die Jahrhundertfeier der Freiheitskriege) z 20 XI 1911.
108 Breslauer Stadtverordnetenversammlung, „Schlesische Zeitung", 9 II 1912 oraz Die Breslauer Ausstellungshalle, „Schle-
sische Zeitung", 10 XII 1912.
109 Relacja z posiedzenia Rady w „Schlesische Zeitung", 1 III 1912.