DOI article:
Ilkosz, Jerzy: Hala Stulecia we Wrocławiu: dzieło Maxa Berga
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.17216#0173
HALA STULECIA WK WROCŁAWIU DZIF.ŁO МАХА BFRCiA
167
30. Max Berg, Hala Stulecia, widok na wejście główne, stan współczesny
oddzielony od ścian fasetą, w której jedynym elementem dekoracyjnym jest fryz z motywem jajownika. Obej-
ście oświetlono górnym światłem, wpadającym przez szklane dachy oraz światłem bocznym z okien w ścianie
zewnętrznej.
Komunikacja do wnętrza prowadzi przez cztery hole do obejścia, a stamtąd bezpośrednio do wnętrza
kopułowego przez liczne drzwi. Do hali prowadzą ponadto dodatkowe wejścia usytuowane bezpośrednio
w ścianie zewnętrznej, między holami a owalnymi pawilonami. Wejście reprezentacyjne od zachodu poprze-
dzone jest portykiem z kolumnadą ustawioną na owalu, otwierającą się przez szerokie stopnie kilku schodów
na obszerny prostokątny plac - forum terenów wystawowych.
Sylweta hali wynika z układu wnętrza oraz funkcjonalnego rozplanowania oświetlenia. Budowla ma
charakter monumentalny, jej masywna bryła jest statyczna, symetryczna, z podziałami poziomymi wyznaczo-
nymi przez uskoki stref okien. Symetria została zakłócona przez dobudowaną pod koniec lat trzydziestych
XX wieku klatkę schodową, od strony zachodniej głównego wejścia. Poziomo hala podzielona jest na dwie
części: szeroką u podstawy podbudowę i schodkowo zwężające się ku górze przykrycie kopuły. Bryła budowli
może sugerować typ architektury inżynierskiej. Powłoka zewnętrzna hali skrywa układ przestrzenny, jego
rozplanowanie i zasady konstrukcyjne. Układ schodkowy kopuły wynikał ze sposobu oświetlenia wnętrza.
Akcenty wertykalne stanowią tylko kolumny wejścia głównego oraz podziały okien. Horyzontalizm podkre-
ślają gzymsy okapowe dachów nad każdym z dziewięciu pasów okiennych, których wysokość zmniejsza się
rytmicznie ku górze, przez co wzrasta dynamika tej masywnej budowli. Przeszklone ściany nadawały lekkości
górnej partii budowli. Szyby pierwotnie były matowe, wskutek czego wnętrze otrzymało światło rozproszone.
Nieprzeszklone zostały przestrzenie pomiędzy apsydami do wysokości podstawy kopuły.
Wejście główne zostało ujęte w półokrągło zamknięty portyk składający się z ośmiu wysokich betono-
wych kolumn, które wspierały masywny betonowy architraw. Pierwotnie na architrawie znajdował się napis
oraz wspomniana płaskorzeźba.
Wejścia boczne zamknięte są prosto, z pięcioma otworami, nad którymi biegła gładka betonowa.ściana.
Wejście północne połączono z budynkiem dawnej restauracji przykrytą dachem pergolą.
167
30. Max Berg, Hala Stulecia, widok na wejście główne, stan współczesny
oddzielony od ścian fasetą, w której jedynym elementem dekoracyjnym jest fryz z motywem jajownika. Obej-
ście oświetlono górnym światłem, wpadającym przez szklane dachy oraz światłem bocznym z okien w ścianie
zewnętrznej.
Komunikacja do wnętrza prowadzi przez cztery hole do obejścia, a stamtąd bezpośrednio do wnętrza
kopułowego przez liczne drzwi. Do hali prowadzą ponadto dodatkowe wejścia usytuowane bezpośrednio
w ścianie zewnętrznej, między holami a owalnymi pawilonami. Wejście reprezentacyjne od zachodu poprze-
dzone jest portykiem z kolumnadą ustawioną na owalu, otwierającą się przez szerokie stopnie kilku schodów
na obszerny prostokątny plac - forum terenów wystawowych.
Sylweta hali wynika z układu wnętrza oraz funkcjonalnego rozplanowania oświetlenia. Budowla ma
charakter monumentalny, jej masywna bryła jest statyczna, symetryczna, z podziałami poziomymi wyznaczo-
nymi przez uskoki stref okien. Symetria została zakłócona przez dobudowaną pod koniec lat trzydziestych
XX wieku klatkę schodową, od strony zachodniej głównego wejścia. Poziomo hala podzielona jest na dwie
części: szeroką u podstawy podbudowę i schodkowo zwężające się ku górze przykrycie kopuły. Bryła budowli
może sugerować typ architektury inżynierskiej. Powłoka zewnętrzna hali skrywa układ przestrzenny, jego
rozplanowanie i zasady konstrukcyjne. Układ schodkowy kopuły wynikał ze sposobu oświetlenia wnętrza.
Akcenty wertykalne stanowią tylko kolumny wejścia głównego oraz podziały okien. Horyzontalizm podkre-
ślają gzymsy okapowe dachów nad każdym z dziewięciu pasów okiennych, których wysokość zmniejsza się
rytmicznie ku górze, przez co wzrasta dynamika tej masywnej budowli. Przeszklone ściany nadawały lekkości
górnej partii budowli. Szyby pierwotnie były matowe, wskutek czego wnętrze otrzymało światło rozproszone.
Nieprzeszklone zostały przestrzenie pomiędzy apsydami do wysokości podstawy kopuły.
Wejście główne zostało ujęte w półokrągło zamknięty portyk składający się z ośmiu wysokich betono-
wych kolumn, które wspierały masywny betonowy architraw. Pierwotnie na architrawie znajdował się napis
oraz wspomniana płaskorzeźba.
Wejścia boczne zamknięte są prosto, z pięcioma otworami, nad którymi biegła gładka betonowa.ściana.
Wejście północne połączono z budynkiem dawnej restauracji przykrytą dachem pergolą.