Rocznik Historii Sztuki (24.1999)

HALA STULHCIA W H WROCŁAWIU IVIHl.O МАХА BKRdA

1X1

47. Max Berg, projekt realizacyjny opracowany ostatecznie w sierpniu 1911 i zatwierdzony przez magistrat Wrocławia 25

września tego roku, przekrój, Archiwum Budowlane Miasta Wrocławia

przeciwległych apsyd, przedstawia tę samą koncepcję. Zatem do początku 1911 roku planowano wzniesienie
kopuły o większej rozpiętości, niż w rzeczywistości wybudowano. Wydaje się, że również dwa pozostałe
rysunki elewacji, zachowane na diapozytywach, przedstawiają tę samą wersję, podobnie jak po raz pierwszy
opublikowany rysunek elewacji i rzutu zamieszczony w marcu 1911 r. na łamach „Schlesien"153, czy też
fragment elewacji w kolorowym rysunku z Erkner.

We wszystkich tych szkicach hala usytuowana była w miejscu, gdzie została potem wybudowana. Przed
jej wejściem głównym architekt zaprojektował staw na planie czworoboku, z zielenią i szpalerem drzew.

Istotne jest, że od samego początku planował zainstalować w hali olbrzymie organy, które są widoczne
zarówno na planie z lutego 1911 roku, jak i w rysunku wnętrza z końca 1910 roku, znajdującego się na
diapozytywie. Potwierdza to przypuszczenie, że w zamyśle artysty hala od samego początku miała być prze-
znaczona nie tylko na salę zgromadzeń i wystaw, tak jak to Berg przedstawiał Radzie Miejskiej. W rzeczy-
wistości służyła również wielkim inscenizacjom dramatycznym i koncertom. Wnętrze z wielkimi niszami,
w których znajdują się monumentalne posągi, oraz z dekoracją wieńców laurowych u podstawy żeber kopuły
nabrało wyjątkowo monumentalnego i pomnikowego charakteru, bliskiego rzymskiemu Panteonowi.

Być może pod wpływem korekty konstruktorów już w trakcie opracowywania modelu, przygotowywa-
nego na wystawę przemysłową w Poznaniu, architekt ustalił wielkość rozpiętości kopuły na 67 metrów. Taką
wielkość podał w prasie przy okazji prezentacji hali w dzienniku „Schlesische Zeitung"1"4. Zmianie projekto-
wej uległa wówczas latarnia, pierwotnie z otwartą konstrukcją, tutaj przykrytą szklaną czaszą w stalowej
oprawie, w kształcie zbliżonym do zrealizowanego. Nieznacznie zmienił się front wejścia głównego. Po de-
cyzji Rady Miejskiej zatwierdzającej budowę hali Max Berg wykonał w lipcu 1911 roku ostateczny projekt.
Zmienił wówczas wejście główne, zapewne po sporządzeniu projektu rozplanowania całej Wystawy Stulecia
przez Hansa Poelziga. Rysunki tej wersji, które znajdują się również w Erkner, stanowiły podstawę do pro-
jektu realizacyjnego, opracowanego ostatecznie przez Berga w sierpniu 1911 r. i zatwierdzonego przez ma-
gistrat Wrocławia już po rozpoczęciu prac ziemnych i fundamentowania, w dniu 25 września tego roku.

BUDOWA

Na początku maja 1911 roku przystąpiono do prac przygotowawczych, 19 lipca rozpoczęto badania
gruntów oraz precyzyjnie zagospodarowano plac budowy, który przypominał współczesną fabrykę elementów
prefabrykowanych. W sierpniu spośród 19 konkurujących firm wybrano głównego wykonawcę prac budow-
lanych przedsiębiorstwo Dyckerhoff & Widmann z Drezna i drugiego wykonawcę dla obejścia hali firmę

153 „Schlesien", t. IV. 1910 L911, Beilage 24.

154 Die Ausstellungs- mul Versammlungshalle fur Breslau, ,,Schlesische Zeitung", 25 VI 1911. Oryginał reprodukowanego
•'. gazecie rysunku znajduje sic w Erkner.