DOI Artikel:
Ilkosz, Jerzy: Hala Stulecia we Wrocławiu: dzieło Maxa Berga
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.17216#0188
182
JERZY [LKOSZ
Щ
Z <
m
1 a <
« m
m u
° <
«- o
o -o
H мм
Bctonimn ie i składy
cementu i granitowego żwiru
Skład drewna na szalunki
i rusztowania, piły mechaniczne
Л A
у * - _ " "~~ . ' - ' Młyn do micie n i a ^
£ł -—--------- — <» - r****4--*---j---------«rajoita..л»_.#.сул. i.&Ы t ч
£ «4- _j u {.Wróblewskiego ( Gruneicher Weg) |---^ §
g - - "в-л-а -щгц ггзр * ж - w wwwm ж------1-- S
w -t4-+--r—*—i—)—+—i—i—ł—(—i—i—h—i—(■—t— 5
48. Schemat rozplanowania placu budowy Hali Stulecia, wykonany na podstawie rysunku
zamieszczonego w G. Trauer, W. Gehler, Die Jahrhunderthalle ...
Lolat AG z Wrocławia155. 31 sierpnia przystąpiono do prac ziemnych, rozpoczynając od wyznaczenia w te-
renie głównych osi budowli. Jeszcze raz dokonano obliczeń statycznych i obniżono wody gruntowe tak, że
już 12 października rozpoczęto wylewanie fundamentów, które zostało zakończone w styczniu 1912 roku156.
Wokół obrysu przyszłej hali założono tory przeznaczone dla dwóch ruchomych czternastometrowych wież
zewnętrznych dźwigu, które połączone liną z wysoką na 52 m wieżą tworzyły rozpiętą nad rusztowaniem
karuzelową kolejkę linową o udźwigu od 1600 do 2500 kg. Po dwóch przeciwległych stronach placu budowy
wyznaczono oddzielne stanowiska do produkcji betonu. Ponadto na placu zainstalowano młyny do wytwarza-
nia na miejscu żwiru ze śląskiego granitu i tartak dostarczający desek do rusztowań i szalunków. Do ubijania
betonu zamontowano układ sprężarek. Taka organizacja budowy oraz pomysł konstrukcji dźwigu wzięły się
z „obserwacji amerykańskich przedsięwzięć budowlanych", jak to w roku 1914 napisał Willy Gehler, dyrektor
firmy Dyckerhoff & Widmann. Wszystkie urządzenia zasilał prąd elektryczny i lokomobile.
W kwietniu 1912 roku rozpoczęto prace przy rusztowaniach i szalunkach pod wielkie arkady hali o roz-
piętości 40 metrów oraz cztery główne filary157. Betonowanie rozpoczęto od wierzchołków arkad, aby nie
dopuścić poprzez jednostajny nacisk na deformację łuku158. Około połowy czerwca wielkie arkady oraz pod-
pory zostały wybetonowane i rozpoczęto zdejmowanie szalunków. Wkrótce gotowy był także pierścień zamy-
kający arkady, na którym miała spoczywać kopuła. Pod koniec czerwca przystąpiono do betonowania łuków
odporowych apsyd159. Sprawozdawca lokalnej gazety donosił wówczas: „W szalunkach w poszczególnych
55 Firma Dyckerhoff & Widmann zlecenie otrzymała 8 sierpnia, a firma Lolat AG 22 sierpnia. Notki w „Schlesische
Zeitung" z 27 VIII 1911 i 19X11 1911.
156 Vom Bau der stâdtische Festhalle, „Schlesische Zeitung", 30 I 1912.
157 Vom Bau der Festhalle, „Schlesische Zeitung", 10 IV 1912.
158 Vom Bau der Festhalle, „Schlesische Zeitung, 26 V 1912.
159 Vom Bau der Festhalle in Scheitnig, „Schlesische Zeitung, 15 VI 1912; Vom Werdegang der Festhalle, „Schlesische
Zeitung", 28 VII 1912.
JERZY [LKOSZ
Щ
Z <
m
1 a <
« m
m u
° <
«- o
o -o
H мм
Bctonimn ie i składy
cementu i granitowego żwiru
Skład drewna na szalunki
i rusztowania, piły mechaniczne
Л A
у * - _ " "~~ . ' - ' Młyn do micie n i a ^
£ł -—--------- — <» - r****4--*---j---------«rajoita..л»_.#.сул. i.&Ы t ч
£ «4- _j u {.Wróblewskiego ( Gruneicher Weg) |---^ §
g - - "в-л-а -щгц ггзр * ж - w wwwm ж------1-- S
w -t4-+--r—*—i—)—+—i—i—ł—(—i—i—h—i—(■—t— 5
48. Schemat rozplanowania placu budowy Hali Stulecia, wykonany na podstawie rysunku
zamieszczonego w G. Trauer, W. Gehler, Die Jahrhunderthalle ...
Lolat AG z Wrocławia155. 31 sierpnia przystąpiono do prac ziemnych, rozpoczynając od wyznaczenia w te-
renie głównych osi budowli. Jeszcze raz dokonano obliczeń statycznych i obniżono wody gruntowe tak, że
już 12 października rozpoczęto wylewanie fundamentów, które zostało zakończone w styczniu 1912 roku156.
Wokół obrysu przyszłej hali założono tory przeznaczone dla dwóch ruchomych czternastometrowych wież
zewnętrznych dźwigu, które połączone liną z wysoką na 52 m wieżą tworzyły rozpiętą nad rusztowaniem
karuzelową kolejkę linową o udźwigu od 1600 do 2500 kg. Po dwóch przeciwległych stronach placu budowy
wyznaczono oddzielne stanowiska do produkcji betonu. Ponadto na placu zainstalowano młyny do wytwarza-
nia na miejscu żwiru ze śląskiego granitu i tartak dostarczający desek do rusztowań i szalunków. Do ubijania
betonu zamontowano układ sprężarek. Taka organizacja budowy oraz pomysł konstrukcji dźwigu wzięły się
z „obserwacji amerykańskich przedsięwzięć budowlanych", jak to w roku 1914 napisał Willy Gehler, dyrektor
firmy Dyckerhoff & Widmann. Wszystkie urządzenia zasilał prąd elektryczny i lokomobile.
W kwietniu 1912 roku rozpoczęto prace przy rusztowaniach i szalunkach pod wielkie arkady hali o roz-
piętości 40 metrów oraz cztery główne filary157. Betonowanie rozpoczęto od wierzchołków arkad, aby nie
dopuścić poprzez jednostajny nacisk na deformację łuku158. Około połowy czerwca wielkie arkady oraz pod-
pory zostały wybetonowane i rozpoczęto zdejmowanie szalunków. Wkrótce gotowy był także pierścień zamy-
kający arkady, na którym miała spoczywać kopuła. Pod koniec czerwca przystąpiono do betonowania łuków
odporowych apsyd159. Sprawozdawca lokalnej gazety donosił wówczas: „W szalunkach w poszczególnych
55 Firma Dyckerhoff & Widmann zlecenie otrzymała 8 sierpnia, a firma Lolat AG 22 sierpnia. Notki w „Schlesische
Zeitung" z 27 VIII 1911 i 19X11 1911.
156 Vom Bau der stâdtische Festhalle, „Schlesische Zeitung", 30 I 1912.
157 Vom Bau der Festhalle, „Schlesische Zeitung", 10 IV 1912.
158 Vom Bau der Festhalle, „Schlesische Zeitung, 26 V 1912.
159 Vom Bau der Festhalle in Scheitnig, „Schlesische Zeitung, 15 VI 1912; Vom Werdegang der Festhalle, „Schlesische
Zeitung", 28 VII 1912.