DOI Artikel:
Ilkosz, Jerzy: Hala Stulecia we Wrocławiu: dzieło Maxa Berga
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.17216#0192
186
II К/Y II.KOS/
50. Max Berg, Hala Stulecia, wnętrze, widok w kierunku apsydy wschodniej,
fotografia z ok. 1920, Archiwum Państwowe we Wrocławiu
„wnętrza" na „zewnątrz"179. Sposób kształtowania przestrzeni i projektowanie organiczne łączą go również
w pewnym sensie z myślą Wrighta lub kręgiem architektów, którzy po I wojnie byli skupieni wokół Hugona
Hâringa. Berlage również domagał się „prostoty" i „rzeczowości" oraz piękna osiągniętego nie za pomocą
dekoracji, lecz „stosunku przestrzeni do mas". Podobieństwo wynika również ze zbliżonego światopoglądu
architektów. Berlage był zdania, że rewolucja francuska przecięła tradycję „duchowej jedności"180.
Dla Berga okres projektowania hali, około 1910 г., przyniósł radykalną zmianę światopoglądu. Dotych-
czasowy materialista, zwolennik pozytywistycznego stosunku do świata, widzący w postępie nauki i techniki
nieograniczone możliwości człowieka, zmienił przekonania. Początkowo, nie zdając sobie nawet z tego spra-
wy, stał się sceptykiem w stosunku do poznawczych możliwości człowieka, jego światopogląd skierował się
w stronę indywidualizmu i idealizmu. W roku 1920 w swoim programowym manifeście na temat przyszłości
architektury napisał: „Wiemy, że w ubiegłym wieku doszedł do panowania materialistyczny światopogląd
i określił pewne cechy myślenia aż do dzisiaj. Kierując się tylko nauką i techniką, władczyniami materialnej
natury, stawiano sobie za cel pogwałcenie przyrody. [...] Temu światopoglądowi towarzyszyły skarłowacenie
i bezduszność odczuwania"181.
Szczególną wagę Max Berg przykładał do problemu akustyki hali, która miała być przecież również salą
koncertową. W niej bowiem znajdowały się największe wówczas na świecie organy. Według architekta zagad-
nienie to było wówczas jeszcze stosunkowo mało rozpoznane, a budowniczowie z reguły kierowali się intu-
179 J. Buch, Ein Jahrhundert niederlàndischer Architektur 1880-1990, Miinchcn 1997, s. 36^4-2.
1X0 H. van Bergcijk, Aufder Suche nach dem „Geist von Jacob van Campen". Monumentalismus und Traditionalismus
in der Niederlandi.se/ien Architektur um 1910, „Architectura,\ t. 27, 1, 1997, s. 21-22.
1X1 M. Berg, Zukunftige Baukunst in Breslau ais Ausdruck zukiinftiger Kultur [w:] Deutschland Stàdtebau Breslau, Berlin
1921, s. 28.
II К/Y II.KOS/
50. Max Berg, Hala Stulecia, wnętrze, widok w kierunku apsydy wschodniej,
fotografia z ok. 1920, Archiwum Państwowe we Wrocławiu
„wnętrza" na „zewnątrz"179. Sposób kształtowania przestrzeni i projektowanie organiczne łączą go również
w pewnym sensie z myślą Wrighta lub kręgiem architektów, którzy po I wojnie byli skupieni wokół Hugona
Hâringa. Berlage również domagał się „prostoty" i „rzeczowości" oraz piękna osiągniętego nie za pomocą
dekoracji, lecz „stosunku przestrzeni do mas". Podobieństwo wynika również ze zbliżonego światopoglądu
architektów. Berlage był zdania, że rewolucja francuska przecięła tradycję „duchowej jedności"180.
Dla Berga okres projektowania hali, około 1910 г., przyniósł radykalną zmianę światopoglądu. Dotych-
czasowy materialista, zwolennik pozytywistycznego stosunku do świata, widzący w postępie nauki i techniki
nieograniczone możliwości człowieka, zmienił przekonania. Początkowo, nie zdając sobie nawet z tego spra-
wy, stał się sceptykiem w stosunku do poznawczych możliwości człowieka, jego światopogląd skierował się
w stronę indywidualizmu i idealizmu. W roku 1920 w swoim programowym manifeście na temat przyszłości
architektury napisał: „Wiemy, że w ubiegłym wieku doszedł do panowania materialistyczny światopogląd
i określił pewne cechy myślenia aż do dzisiaj. Kierując się tylko nauką i techniką, władczyniami materialnej
natury, stawiano sobie za cel pogwałcenie przyrody. [...] Temu światopoglądowi towarzyszyły skarłowacenie
i bezduszność odczuwania"181.
Szczególną wagę Max Berg przykładał do problemu akustyki hali, która miała być przecież również salą
koncertową. W niej bowiem znajdowały się największe wówczas na świecie organy. Według architekta zagad-
nienie to było wówczas jeszcze stosunkowo mało rozpoznane, a budowniczowie z reguły kierowali się intu-
179 J. Buch, Ein Jahrhundert niederlàndischer Architektur 1880-1990, Miinchcn 1997, s. 36^4-2.
1X0 H. van Bergcijk, Aufder Suche nach dem „Geist von Jacob van Campen". Monumentalismus und Traditionalismus
in der Niederlandi.se/ien Architektur um 1910, „Architectura,\ t. 27, 1, 1997, s. 21-22.
1X1 M. Berg, Zukunftige Baukunst in Breslau ais Ausdruck zukiinftiger Kultur [w:] Deutschland Stàdtebau Breslau, Berlin
1921, s. 28.