Rocznik Historii Sztuki (24.1999)

210

.IKRZY II.KOSZ

vv ул\т\







1



























68. Мах Berg, wnętrze hali wybudowanej w latach 1924-1925 na terenach wystawowych we Wrocławiu, reprodukcja
z fotografii, Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, Oddział Zbiorów Graficznych

Już wcześniej, w roku 1925, doszło do rozbudowy terenów wystawowych. Na miejscu dawnego pawi-
lonu Kiinstlerbund Schlesien powstała olbrzymia hala przeznaczona na targi, o bardzo ciekawym pod wzglę-
dem konstrukcyjnym drewnianym przesklepieniu. Hala ta miała powierzchnię 9000 nr i była zaplanowana na
rzucie prostokąta 150 m x 60 m. W roku 1924 zaprojektował ją Max Berg przy współpracy Ludwiga Mo-
shamera. Jak wynika z zachowanych w Erkner rysunków projektowych, Berg myślał o budowli żelbetowej
z konstrukcją nawiązującą do Hali Stulecia. W tym samym czasie opracował reprezentacyjne wejście na
tereny wystawowe, zintegrowane architektonicznie z nową halą wystawową wspólnym płaskim dachem.
Tworzyły je wysokie smukłe betonowe kolumny wspierające drewniany strop. Obie budowle zostały zniszczo-
ne podczas II wojny światowej. Z dawnego wejścia pozostały tylko owe słupy, z hali fragmenty murowa-
nego obramienia z pomieszczeniami administracyjnymi zarządu Breslauer Messe A.G.

Hala Stulecia w stosunkowo niezłym stanie przetrwała II wojnę światową. W roku 1948 na dawnych
terenach wystawowych można było urządzić wielką pod względem propagandowym Wystawę Ziem Odzyska-
nych, ukazującą dorobek gospodarczy i społeczny na przyłączonych w 1945 roku do Polski ziemiach niemiec-
kich310.

W sierpniu 1948 roku Hala Stulecia była miejscem Światowego Kongresu Intelektualistów w Obronie
Pokoju. Z tej okazji odwiedził też Wrocław Max Frisch, który zanotował wówczas w swoim dzienniku:
„Hala Stulecia - wnętrze z szarego betonu robi ogromne wrażenie, wprost oszałamiające, siedzę tu prawie
godzinę"311.

Słowa Frischa oddają doskonale nastrój, jaki wnętrze hali wywiera na odwiedzającego, który ma poczu-
cie spokoju, kontemplacji i harmonii świata. Dzieło Berga, które przynależy niewątpliwie do architektury

i miejsce pracy", 1929 („Wohnung und Werkraum" Ausstellung), [w:] Architektura Wrocławia. Dom, Wrocław 1995;
Ch. Nielsen, Die Versuchsiedlungg der Werkbundausstellung „Wohnung und Werkraum" Breslau 1929, Bonn (maszynopis,
praca magisterska napisana na Uniwersytecie w Bonn w 1995); B. Stórtkuhl, Die Wohn- und Werkraumausstellung „WuWA"
in Breslau 1929, „Jahrbuch des Bundesinstituts fur Ostdeutsche Kultur und Geschichte", Bd. 3, 1995, s. 107-176; Towards a New
Kind ofLiving. The Werkbund Housing Estate Breslau 1929. Auf dem Weg zum Neuen Wohnen. Die Werkbundsiedlung Breslau
1929, Basel-Boston-Berlin, 1996; J. Il kosz, Wzorcowe osiedle na wystawie „Mieszkanie i miejsce pracy" (Wohn- und Werkraum
Ausstellung" - WuWA)..., [w:] Atlas Architektury Wrocławia, t. 1, s. 193-197.

10 Na temat Wystawy Ziem Odzyskanych: J. Tyszkiewicz, Tereny wystawowe we Wrocławiu i koncepcje ich zagospoda-
rowania w latach 1945-1950, „Rocznik Wrocławski", t. 1, 1993, Wrocław 1994, s. 251-264; tenże, Sto wielkich dni Wrocławia.
Wystawa Ziem Odzyskanych we Wrocławiu a propaganda ziem zachodnich i północnych w latach 1945-1948, Wrocław 1997.
311 M. Frisch, Tagebuch 1946-1949, Frankfurt am Main 1984, s. 294.