DOI article:
Wojciechowski, Jerzy: Caraglio w Polsce
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14245#0048
42
IRZY WOJCIECHOWSKI
Gemmy Caraglia z pewnością wyrastają ponad rzemiosło. Są to wybitne dzieła znakomitego artysty
i choć w niektórych hołduje on tendencjom dawniejszej mody, zaliczyć należy je bezwzględnie do najwięk-
szych osiągnięć w tej dziedzinie i śmiało zestawiać z pracami najwybitniejszych mistrzów włoskich, któ-
rych sukcesy i sława zachęciły Caraglia do zajęcia się gliptyką i szukania szczęścia poza ojczyzną. Pozio-
mem artystycznym w niczym Caraglio nie odbiega od swoich współczesnych i jedynym świadectwem pro-
wincjonalizmu jego sztuki było stosowanie złoceń na gemmach, za przykładem mediolańskich wyrobów
XV wieku. Pojawiają się one na wszystkich jego pracach z tej dziedziny, wyłączywszy oba portrety Zygmunta
Augusta. Złocenia są niewątpliwie jedynym świadectwem prowincjonalizmu gemm Caraglia. Szes-
nastowieczne gemmy włoskie złoceń nie miały, gdyż odwoływały się do pozbawionych ich wyrobów grec-
kich i rzymskich. Stosując złocenia Caraglio bądź przychylał się do upodobań zleceniodawców, bądź było
to w jakiejś mierze uwarunkowane jego działalnością złotniczą. Jednak fakt ten w niczym nie umniejsza
rangi artystycznej jego prac.
Z punktu widzenia samego artysty decyzja o emigracji i zajęciu się gliptyką z pewnością była słusz-
na. Dzięki pobytowi w Polsce jego status społeczny zdecydowanie się podwyższył, artysta zdobył mają-
tek i stałe zatrudnienie na dworze. Na portrecie Parysa Bordonego ten sukces Caraglia jest w pełni czy-
telny. Jako rytownik Gian Giacomo z pewnością odegrał zdecydowanie ważniejszą rolę niż jako twórca
gemm. Jego miedzioryty przyczyniły się bowiem w znacznym stopniu do spopularyzowania form manie-
rystycznych, podczas gdy gemmy były i pozostaną arcydziełami tylko dla wąskiego kręgu znawców i ama-
torów.
KATALOG
1. ZYGMUNT I STARY
Medal z roku 1538, niesygnowany. Średnica: 38 mm.
Fot. Wrocław, Biblioteka Fundacji Ossolińskich
Aw. Portret króla z prawego profilu, w czapce na głowie i z orderem Złotego Runa na piersiach.
W otoku napis: SIGISMVNDVS - P -REX POLONIA - DVX LITVANIA RVSSIA • PRVSS •
Rew. Orzeł w koronie opleciony literą S na tle powtarzającej jego zarys tarczy. W otoku napis: ET MA-
ZOWIA • ETZ -ANNO DN: M • D XXXVIII REGN • SVI XXXII.
Wrocław, Biblioteka Fundacji Ossolińskich
IRZY WOJCIECHOWSKI
Gemmy Caraglia z pewnością wyrastają ponad rzemiosło. Są to wybitne dzieła znakomitego artysty
i choć w niektórych hołduje on tendencjom dawniejszej mody, zaliczyć należy je bezwzględnie do najwięk-
szych osiągnięć w tej dziedzinie i śmiało zestawiać z pracami najwybitniejszych mistrzów włoskich, któ-
rych sukcesy i sława zachęciły Caraglia do zajęcia się gliptyką i szukania szczęścia poza ojczyzną. Pozio-
mem artystycznym w niczym Caraglio nie odbiega od swoich współczesnych i jedynym świadectwem pro-
wincjonalizmu jego sztuki było stosowanie złoceń na gemmach, za przykładem mediolańskich wyrobów
XV wieku. Pojawiają się one na wszystkich jego pracach z tej dziedziny, wyłączywszy oba portrety Zygmunta
Augusta. Złocenia są niewątpliwie jedynym świadectwem prowincjonalizmu gemm Caraglia. Szes-
nastowieczne gemmy włoskie złoceń nie miały, gdyż odwoływały się do pozbawionych ich wyrobów grec-
kich i rzymskich. Stosując złocenia Caraglio bądź przychylał się do upodobań zleceniodawców, bądź było
to w jakiejś mierze uwarunkowane jego działalnością złotniczą. Jednak fakt ten w niczym nie umniejsza
rangi artystycznej jego prac.
Z punktu widzenia samego artysty decyzja o emigracji i zajęciu się gliptyką z pewnością była słusz-
na. Dzięki pobytowi w Polsce jego status społeczny zdecydowanie się podwyższył, artysta zdobył mają-
tek i stałe zatrudnienie na dworze. Na portrecie Parysa Bordonego ten sukces Caraglia jest w pełni czy-
telny. Jako rytownik Gian Giacomo z pewnością odegrał zdecydowanie ważniejszą rolę niż jako twórca
gemm. Jego miedzioryty przyczyniły się bowiem w znacznym stopniu do spopularyzowania form manie-
rystycznych, podczas gdy gemmy były i pozostaną arcydziełami tylko dla wąskiego kręgu znawców i ama-
torów.
KATALOG
1. ZYGMUNT I STARY
Medal z roku 1538, niesygnowany. Średnica: 38 mm.
Fot. Wrocław, Biblioteka Fundacji Ossolińskich
Aw. Portret króla z prawego profilu, w czapce na głowie i z orderem Złotego Runa na piersiach.
W otoku napis: SIGISMVNDVS - P -REX POLONIA - DVX LITVANIA RVSSIA • PRVSS •
Rew. Orzeł w koronie opleciony literą S na tle powtarzającej jego zarys tarczy. W otoku napis: ET MA-
ZOWIA • ETZ -ANNO DN: M • D XXXVIII REGN • SVI XXXII.
Wrocław, Biblioteka Fundacji Ossolińskich