DOI Artikel:
Wojciechowski, Jerzy: Caraglio w Polsce
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14245#0057
CARAGLIO W POLSCE
51
formowane uchwyty waz z kryształu i kamieni szlachetnych, które w 2. poł. XVI wieku wykonywali złot-
nicy mediolańscy. Pani Johanna Hecht uprzejmie poinformowała mnie listownie, że według najnowszych
ustaleń oprawa gemmy jest jednak wyrobem dziewiętnastowiecznym, zapewne francuskim.
Za taką ewentualnością przemawia także heraldyczne przedstawienie na rewersie. Bona bowiem, jak
wiadomo, miała w herbie smoka, którego jej gałąź rodziny przejęła od Viscontich. Obok Orła Polskiego,
artysta, który wykonał oprawę ukazał lwa trzymającego w przednich i tylnych łapach pigwę. Herb ten nadał
w 1401 r. protoplaście rodu Sforzów Muziowi Altendolo król rzymski, Robert Bawarski. Altendolo wywo-
dził się bowiem z położonej na północ od Faenzy gminy Cotignola, której herbem, owocem pigwy, znaczył
uprzednio swe sztandary Muzio (pigwa to po włosku cotogno).
Wyobrażeniem lwa trzymającego owoc pigwy posługiwała się gałąź rodziny Sforzów wywodząca się
od Sforzy II, syna Francesca I Sforzy, księcia Mediolanu. Ich herb na gemmie z wizerunkiem Bony obok
Orła Polskiego wytłumaczyć można tylko w jeden sposób. Oprawa, w którą wprawiono kameę, nie była
dziełem Caraglia, lecz złotnika, któremu zlecono wykonać kunsztowną oprawę gemmy z portretem polskiej
królowej. Ów złotnik umieścił w tarczy Polskiego Orła, natomiast jako herb Sforzów wybrał bliższe mu
wyobrażenie Lwa z pigwą (przy zachowaniu heraldycznej poprawności Lew powinien być koloru czerwo-
nego na tarczy niebieskiej (Spreti 1928-1936, t. 6, s. 308-309).
Przytoczoną tu argumentację na niekorzyść autorstwa Caraglia wspierają ponadto cechy stylistyczne
oprawy. Jak zostało tu już bowiem podniesione, datowanie jej na rok 1554 oznaczałoby zgodę na uznanie
tej pracy, od strony formalnej, za nad wyraz „nowoczesną". Przyjmując nawet, że oprawa jest rekonstrukcją,
jak wytłumaczyć to nowatorstwo u Caraglia, który już od ponad piętnastu lat działał w oddalonym od
włoskich centrów artystycznych Krakowie. Ponadto, poza przekazami archiwalnymi, nie dysponujemy inną
wiedzą w zakresie prac złotniczych Caraglia.
7. PORTRET BONY
Intaglio w krysztale górskim, pęknięcie podłużne ciągnące się po skosie od tyłu głowy do dołu; wys.
ok. 35 mm.
Gemma przed uszkodzeniem. Fot. Pracownia Fot. Biblioteca Ambrosiana
Reprograficzna BUW, za Kris 1929
Portret królowej z lewego profilu, na lamówce dekoltu napis złotem: BONA SPHOR - REG • POLO •
Mediolan, Biblioteca Ambrosiana
51
formowane uchwyty waz z kryształu i kamieni szlachetnych, które w 2. poł. XVI wieku wykonywali złot-
nicy mediolańscy. Pani Johanna Hecht uprzejmie poinformowała mnie listownie, że według najnowszych
ustaleń oprawa gemmy jest jednak wyrobem dziewiętnastowiecznym, zapewne francuskim.
Za taką ewentualnością przemawia także heraldyczne przedstawienie na rewersie. Bona bowiem, jak
wiadomo, miała w herbie smoka, którego jej gałąź rodziny przejęła od Viscontich. Obok Orła Polskiego,
artysta, który wykonał oprawę ukazał lwa trzymającego w przednich i tylnych łapach pigwę. Herb ten nadał
w 1401 r. protoplaście rodu Sforzów Muziowi Altendolo król rzymski, Robert Bawarski. Altendolo wywo-
dził się bowiem z położonej na północ od Faenzy gminy Cotignola, której herbem, owocem pigwy, znaczył
uprzednio swe sztandary Muzio (pigwa to po włosku cotogno).
Wyobrażeniem lwa trzymającego owoc pigwy posługiwała się gałąź rodziny Sforzów wywodząca się
od Sforzy II, syna Francesca I Sforzy, księcia Mediolanu. Ich herb na gemmie z wizerunkiem Bony obok
Orła Polskiego wytłumaczyć można tylko w jeden sposób. Oprawa, w którą wprawiono kameę, nie była
dziełem Caraglia, lecz złotnika, któremu zlecono wykonać kunsztowną oprawę gemmy z portretem polskiej
królowej. Ów złotnik umieścił w tarczy Polskiego Orła, natomiast jako herb Sforzów wybrał bliższe mu
wyobrażenie Lwa z pigwą (przy zachowaniu heraldycznej poprawności Lew powinien być koloru czerwo-
nego na tarczy niebieskiej (Spreti 1928-1936, t. 6, s. 308-309).
Przytoczoną tu argumentację na niekorzyść autorstwa Caraglia wspierają ponadto cechy stylistyczne
oprawy. Jak zostało tu już bowiem podniesione, datowanie jej na rok 1554 oznaczałoby zgodę na uznanie
tej pracy, od strony formalnej, za nad wyraz „nowoczesną". Przyjmując nawet, że oprawa jest rekonstrukcją,
jak wytłumaczyć to nowatorstwo u Caraglia, który już od ponad piętnastu lat działał w oddalonym od
włoskich centrów artystycznych Krakowie. Ponadto, poza przekazami archiwalnymi, nie dysponujemy inną
wiedzą w zakresie prac złotniczych Caraglia.
7. PORTRET BONY
Intaglio w krysztale górskim, pęknięcie podłużne ciągnące się po skosie od tyłu głowy do dołu; wys.
ok. 35 mm.
Gemma przed uszkodzeniem. Fot. Pracownia Fot. Biblioteca Ambrosiana
Reprograficzna BUW, za Kris 1929
Portret królowej z lewego profilu, na lamówce dekoltu napis złotem: BONA SPHOR - REG • POLO •
Mediolan, Biblioteca Ambrosiana