DOI article:
Wojciechowski, Jerzy: Caraglio w Polsce
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14245#0061
CARAGLIO W POLSCli
55
10. PORTRET BARBARY RADZIWIŁŁÓWNY
Gemma, agat biało-brązowy, niektóre partie kryte złotem. Wys. 22 mm, szer. 17 mm. Data rozdzielona
popiersiem: 15 - 05; w otoku napis: BARBARA • RA - REG • POLONIAE • Ucho miedziane złocone, z rytą
sygnaturą: IACOBVS / VERONEN /SIS -/ FECIT.
Monachium, Staatliche Miinzsammlung, inw. 1415
Fot. Staatlische Miinzsammlung,
Monachium
Lit.: Riggauer 1890, s. 70, z. П, 7; Gebhart 1925, s. 157, il. 126 (błędne ukazanie pisma); SAP 1971, s. 291-292 (z błędnie
podaną datą 1555 i zapowiedzią artykułu Z. Wdowiszewskiego, Kamea z portretem Barbar} Radziwiłłówny z 1555 г., „Bulletin du
Musée National de Varsovie", który ani tu, ani nigdzie indziej się nie ukazał); Middeldorf 1979-1981; S ze ikl i e s - We b e r
1992, s. 78-79, nr 24.
Gemma z portretem Barbary Radziwiłłówny pochodzi z kolekcji elektora Palatynatu, Wilhelma. Ingrid
Szeiklies-Weber wyraziła przypuszczenie, że portret powstał w związku z koronacją Barbary na królową
Polski (7 XII 1550 г.), na co wskazują dwie ostatnie cyfry daty, ryte na gemmie, nie wiedzieć czemu,
odwrócone w stosunku do dwóch pierwszych.
Szeilkies-Weber zasugerowała, że do zbiorów książąt Palatynatu gemma mogła wejść za pośrednic-
twem rodzinnych więzi z tym rodem Bogusława Radziwiłła, na którym wymarła protestancka gałąź książąt
na Birżach i Dubinkach.
Podobnie jak na innych swoich pracach Caraglio wyróżnia niektóre detale, kryjąc je złotem, tudzież
eksponując ponad miarę złotnicze elementy, w tym przypadku masywny łańcuch, mający zapewne swój
pierwowzór w jakimś ślubnym podarku, o czym świadczyć może na przykład złoty łańcuch odnaleziony
w grobowcu Barbary (Wilkus 1991).
Ciężki złoty łańcuch zawieszony na szyi kontrastuje z delikatnym opracowaniem samego portretu,
pokrewnym gemmie z portretem królewskiego męża Barbary z Ermitażu. Obie gemmy Zygmunta Augusta
ukazują króla w prawym profilu, co pozwala przypuszczać, iż dla portretu Barbary pendant stanowił wize-
runek małżonka (kamea z Ermitażu jest niemal identycznych wymiarów).
Omawiana gemma jest unikatowym przykładem portretu Barbary wykonanego za jej życia. Dorzucić
doń można chyba tylko malowany temperą na miedzianej blasze miniaturowy portret z Muzeum Fundacji
XX Czartoryskich w Krakowie, umieszczony w dyptyku z monogramem i medalem Zygmunta Augusta na
wierzchu.
Jak wierny jest to wizerunek, trudno wyrokować, bo szesnastowieczna ikonografia królowej jest nie-
zwykle uboga. Malarskie i graficzne wizerunki królowej omawia szczegółowo Hanna Widacka (1996). Pro-
filową głowę monarchini trudno zestawiać z ujętymi en face wizerunkami Barbary, zachowanymi w póź-
niejszych kopiach. Tak zwany portret koronacyjny, powstały w tym samym mniej więcej czasie co gemma
55
10. PORTRET BARBARY RADZIWIŁŁÓWNY
Gemma, agat biało-brązowy, niektóre partie kryte złotem. Wys. 22 mm, szer. 17 mm. Data rozdzielona
popiersiem: 15 - 05; w otoku napis: BARBARA • RA - REG • POLONIAE • Ucho miedziane złocone, z rytą
sygnaturą: IACOBVS / VERONEN /SIS -/ FECIT.
Monachium, Staatliche Miinzsammlung, inw. 1415
Fot. Staatlische Miinzsammlung,
Monachium
Lit.: Riggauer 1890, s. 70, z. П, 7; Gebhart 1925, s. 157, il. 126 (błędne ukazanie pisma); SAP 1971, s. 291-292 (z błędnie
podaną datą 1555 i zapowiedzią artykułu Z. Wdowiszewskiego, Kamea z portretem Barbar} Radziwiłłówny z 1555 г., „Bulletin du
Musée National de Varsovie", który ani tu, ani nigdzie indziej się nie ukazał); Middeldorf 1979-1981; S ze ikl i e s - We b e r
1992, s. 78-79, nr 24.
Gemma z portretem Barbary Radziwiłłówny pochodzi z kolekcji elektora Palatynatu, Wilhelma. Ingrid
Szeiklies-Weber wyraziła przypuszczenie, że portret powstał w związku z koronacją Barbary na królową
Polski (7 XII 1550 г.), na co wskazują dwie ostatnie cyfry daty, ryte na gemmie, nie wiedzieć czemu,
odwrócone w stosunku do dwóch pierwszych.
Szeilkies-Weber zasugerowała, że do zbiorów książąt Palatynatu gemma mogła wejść za pośrednic-
twem rodzinnych więzi z tym rodem Bogusława Radziwiłła, na którym wymarła protestancka gałąź książąt
na Birżach i Dubinkach.
Podobnie jak na innych swoich pracach Caraglio wyróżnia niektóre detale, kryjąc je złotem, tudzież
eksponując ponad miarę złotnicze elementy, w tym przypadku masywny łańcuch, mający zapewne swój
pierwowzór w jakimś ślubnym podarku, o czym świadczyć może na przykład złoty łańcuch odnaleziony
w grobowcu Barbary (Wilkus 1991).
Ciężki złoty łańcuch zawieszony na szyi kontrastuje z delikatnym opracowaniem samego portretu,
pokrewnym gemmie z portretem królewskiego męża Barbary z Ermitażu. Obie gemmy Zygmunta Augusta
ukazują króla w prawym profilu, co pozwala przypuszczać, iż dla portretu Barbary pendant stanowił wize-
runek małżonka (kamea z Ermitażu jest niemal identycznych wymiarów).
Omawiana gemma jest unikatowym przykładem portretu Barbary wykonanego za jej życia. Dorzucić
doń można chyba tylko malowany temperą na miedzianej blasze miniaturowy portret z Muzeum Fundacji
XX Czartoryskich w Krakowie, umieszczony w dyptyku z monogramem i medalem Zygmunta Augusta na
wierzchu.
Jak wierny jest to wizerunek, trudno wyrokować, bo szesnastowieczna ikonografia królowej jest nie-
zwykle uboga. Malarskie i graficzne wizerunki królowej omawia szczegółowo Hanna Widacka (1996). Pro-
filową głowę monarchini trudno zestawiać z ujętymi en face wizerunkami Barbary, zachowanymi w póź-
niejszych kopiach. Tak zwany portret koronacyjny, powstały w tym samym mniej więcej czasie co gemma