DOI article:
Zasławska, Danuta Natalia: Chinoiseries w kolekcji Stanisława Kostki Potockiego w Wilanowie
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14245#0096
90
DANUTA NATALIA ZASŁAWSKA
24. Pakowanie herbaty, akwarela na papierze, 54 x 40 cm, Chiny (Kanton), ok. 1800 г.,
kolekcja prywatna, fot. autorka
pet, jakich używano w dekoracji wielu europejskich rezydencji. Trzeba podkreślić tutaj, że papierowe okle-
iny ścienne sprowadzane z Chin były produkowane wyłącznie dla Europejczyków; w chińskich domach
można było spotkać jedynie małe panneaux tego rodzaju, dekorujące jedną ze ścian. Delikatna i subtelna
kolorystyka malowideł, przedstawiających sceny rodzajowe z codziennego życia, jest typowa dla osiemna-
stowiecznej chińskiej produkcji warsztatowej, natomiast wprowadzające dysonans ostre barwy obramień są
dziełem rodzimych artystów. Autorzy plansz wykazali niezrozumienie treści obrazów bądź potraktowali je
niefrasobliwie, dowolnie łącząc sceny obrazujące poszczególne etapy produkcji porcelanowych naczyń (tzw.
sceny przemysłowe, które z upodobaniem były przedstawiane na eksportowych tapetach chińskich, obok
różnych przykładów produkcji rzemieślniczej) z innymi przedstawieniami rodzajowymi66. Wszystkie gwa-
sze obramowane są bordiurami o motywach roślinnych. Te ostatnie są odbitkami drzeworytniczymi kolo-
rowanymi już w Europie, o czym świadczą zastosowane rozwiązania chromatyczne, wspólne dla koncepcji
całego panneau i znamienny brak precyzji wykonania. Wykorzystanie tzw. widoków przemysłowych i kra-
jobrazów chińskich, mających w sobie sporą dozę romantycznego nastroju, jest typowe dla trzeciego okre-
su w dziejach chinoiserie (il. 24). Malowidła chińskie w zbiorach wilanowskich są dziełem zawodowych
malarzy-rzemieślników zwanych tsiang-żen61. Prowadzili oni warsztaty lub sklepy oferujące prace w nie-
mal każdym stylu, malowali także ekrany i obrazy dla celów wyłącznie dekoracyjnych. Nierzadko cecho-
66 Pierwsza seria widoków obrazujących proces powstawania ceramiki została namalowana dla cesarza Qianlonga (1736-
1795), co zostało odnotowane przez cesarskiego nadzorcę produkcji porcelany, Tang Yinga. Z masowej produkcji podobnych serii,
składających się zazwyczaj z 24 scen i przeznaczonych głównie dla cudzoziemców, słynął w XIX wieku portowy Kanton. Sh.
V a i n к e r, Ceramics for use, [w:] J. Rawson, A. Faire r, J. Portal, The British Muséum Book of Chinese Art, London 1992,
s. 213; B. Harrisson, Chinese Porcelain. Traditions of manufacture and sale. An introduction to twenty eight 18th century gou-
aches, kat. wy st., Muséum het Princessehof, Amsterdam |b. г.].
67 W przeciwieństwie do malarzy-literatów, wywodzących się z wyższych i wykształconych warstw społecznych. Czytelny po-
dział struktury społecznej, tematy dzieł, ich rozpowszechnienie i typ odbiorcy malarstwa chińskiego na przestrzeni wieków oma-
wia P. Miklós, Malarstwo chińskie. Wstęp do ikonografii malarstwa chińskiego, Warszawa 1987, s. 34-35.
DANUTA NATALIA ZASŁAWSKA
24. Pakowanie herbaty, akwarela na papierze, 54 x 40 cm, Chiny (Kanton), ok. 1800 г.,
kolekcja prywatna, fot. autorka
pet, jakich używano w dekoracji wielu europejskich rezydencji. Trzeba podkreślić tutaj, że papierowe okle-
iny ścienne sprowadzane z Chin były produkowane wyłącznie dla Europejczyków; w chińskich domach
można było spotkać jedynie małe panneaux tego rodzaju, dekorujące jedną ze ścian. Delikatna i subtelna
kolorystyka malowideł, przedstawiających sceny rodzajowe z codziennego życia, jest typowa dla osiemna-
stowiecznej chińskiej produkcji warsztatowej, natomiast wprowadzające dysonans ostre barwy obramień są
dziełem rodzimych artystów. Autorzy plansz wykazali niezrozumienie treści obrazów bądź potraktowali je
niefrasobliwie, dowolnie łącząc sceny obrazujące poszczególne etapy produkcji porcelanowych naczyń (tzw.
sceny przemysłowe, które z upodobaniem były przedstawiane na eksportowych tapetach chińskich, obok
różnych przykładów produkcji rzemieślniczej) z innymi przedstawieniami rodzajowymi66. Wszystkie gwa-
sze obramowane są bordiurami o motywach roślinnych. Te ostatnie są odbitkami drzeworytniczymi kolo-
rowanymi już w Europie, o czym świadczą zastosowane rozwiązania chromatyczne, wspólne dla koncepcji
całego panneau i znamienny brak precyzji wykonania. Wykorzystanie tzw. widoków przemysłowych i kra-
jobrazów chińskich, mających w sobie sporą dozę romantycznego nastroju, jest typowe dla trzeciego okre-
su w dziejach chinoiserie (il. 24). Malowidła chińskie w zbiorach wilanowskich są dziełem zawodowych
malarzy-rzemieślników zwanych tsiang-żen61. Prowadzili oni warsztaty lub sklepy oferujące prace w nie-
mal każdym stylu, malowali także ekrany i obrazy dla celów wyłącznie dekoracyjnych. Nierzadko cecho-
66 Pierwsza seria widoków obrazujących proces powstawania ceramiki została namalowana dla cesarza Qianlonga (1736-
1795), co zostało odnotowane przez cesarskiego nadzorcę produkcji porcelany, Tang Yinga. Z masowej produkcji podobnych serii,
składających się zazwyczaj z 24 scen i przeznaczonych głównie dla cudzoziemców, słynął w XIX wieku portowy Kanton. Sh.
V a i n к e r, Ceramics for use, [w:] J. Rawson, A. Faire r, J. Portal, The British Muséum Book of Chinese Art, London 1992,
s. 213; B. Harrisson, Chinese Porcelain. Traditions of manufacture and sale. An introduction to twenty eight 18th century gou-
aches, kat. wy st., Muséum het Princessehof, Amsterdam |b. г.].
67 W przeciwieństwie do malarzy-literatów, wywodzących się z wyższych i wykształconych warstw społecznych. Czytelny po-
dział struktury społecznej, tematy dzieł, ich rozpowszechnienie i typ odbiorcy malarstwa chińskiego na przestrzeni wieków oma-
wia P. Miklós, Malarstwo chińskie. Wstęp do ikonografii malarstwa chińskiego, Warszawa 1987, s. 34-35.