DOI Artikel:
Manikowska, Ewa: Zbiór obrazów i rzeźb Zofii i Artura Potockich z Krzeszowic: ze studiów nad dziewiętnastowiecznym kolekcjonerstwem w Polsce
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14245#0180
174
EWA MANIKOWSKA
6. Michèle Marieschi, Pałac Dożów w Wenecji. Kolekcja Potockich z Krzeszowic, Muzeum Narodowe w Warszawie.
Fot. Muzeum
Zamówienia u Thorvaldsena są bardzo ważnym elementem określającym aspiracje kolekcjonerskie Potoc-
kich. Zakupy dokonywane w tym warsztacie stawiają ich obok najznamienitszych osobistości ówczesnej
Europy, zleceniodawców dzieł, których repliki można było obejrzeć w pracowni201. Znów uchwyciliśmy
dwuznaczność XIX-wiecznego kolekcjonerstwa podróżniczego: z jednej strony seryjna, wręcz fabryczna
produkcja rzeźb, z drugiej popularność i moda na dzieła Thorvaldsena będąca rezultatem stosunków i po-
wierzchownych zazwyczaj przyjaźni z wpływowymi osobami, jedynego elementu, który pozostał po dawnej
relacji zamawiający - artysta202. Odosobnione dzieło Thorvaldsena - perła kolekcji Potockich - weszło w jej
skład wcale nie w wyniku określonych gustów i preferencji estetycznych203.
Wreszcie, wśród zakupów Potockich wydzielić trzeba grupę wedut i obrazów z przedstawieniem
zabytków architektury. Są to zarówno dzieła nieżyjących już mistrzów, jak dwie weduty domniemanego
Canaletta (obecnie przypisywane Michèle Marieschiemu - il. 6) zakupione u Acciaiego i obraz Locatellego,
a także współczesnych malarzy włoskich (omawiane już szerzej prace Borsata, a także weduta Corellego)
201 Podobny charakter miało zamówienie u Thorvaldsena wystroju rzeźbiarskiego kaplicy nagrobnej Potockich na Wawelu.
Pomijamy je tu jednak, ponieważ nie wiąże się ono ani z podróżą Potockich do Włoch, ani z ich kolekcjonerstwem, lecz raczej
z modą panującą w XIX wieku na nagrobki sprowadzane z Włoch. O nagrobku Potockich, zob. Thorvaldsen w Polsce..., s. 36-37,
s. 139-145 (nry I. 84. - I. 94.).
202 E. di M aj o, S u s s in o, op. cit., s. 16.
203 „O przechowywanych w tym domu dziełach rzeźby tyle tylko powiem, że wśród wielu pięknych dawnych rzym-
skich, masz z teraźniejszych duży posąg Merkurego utwór dłuta Thorvaldsena" (fragment opisu kolekcji Potockich w : J. Mą-
czy ński, Kraków dawny i teraźniejszy, Kraków 1854, s. 22). Oczywiście wśród ówczesnych kolekcjonerów byli też i tacy, którzy
kupując dzieła Thorvaldsena kierowali się przede wszystkim kryteriami artystycznymi. Przykładem może tu być Gianbattista Som-
mariva.
EWA MANIKOWSKA
6. Michèle Marieschi, Pałac Dożów w Wenecji. Kolekcja Potockich z Krzeszowic, Muzeum Narodowe w Warszawie.
Fot. Muzeum
Zamówienia u Thorvaldsena są bardzo ważnym elementem określającym aspiracje kolekcjonerskie Potoc-
kich. Zakupy dokonywane w tym warsztacie stawiają ich obok najznamienitszych osobistości ówczesnej
Europy, zleceniodawców dzieł, których repliki można było obejrzeć w pracowni201. Znów uchwyciliśmy
dwuznaczność XIX-wiecznego kolekcjonerstwa podróżniczego: z jednej strony seryjna, wręcz fabryczna
produkcja rzeźb, z drugiej popularność i moda na dzieła Thorvaldsena będąca rezultatem stosunków i po-
wierzchownych zazwyczaj przyjaźni z wpływowymi osobami, jedynego elementu, który pozostał po dawnej
relacji zamawiający - artysta202. Odosobnione dzieło Thorvaldsena - perła kolekcji Potockich - weszło w jej
skład wcale nie w wyniku określonych gustów i preferencji estetycznych203.
Wreszcie, wśród zakupów Potockich wydzielić trzeba grupę wedut i obrazów z przedstawieniem
zabytków architektury. Są to zarówno dzieła nieżyjących już mistrzów, jak dwie weduty domniemanego
Canaletta (obecnie przypisywane Michèle Marieschiemu - il. 6) zakupione u Acciaiego i obraz Locatellego,
a także współczesnych malarzy włoskich (omawiane już szerzej prace Borsata, a także weduta Corellego)
201 Podobny charakter miało zamówienie u Thorvaldsena wystroju rzeźbiarskiego kaplicy nagrobnej Potockich na Wawelu.
Pomijamy je tu jednak, ponieważ nie wiąże się ono ani z podróżą Potockich do Włoch, ani z ich kolekcjonerstwem, lecz raczej
z modą panującą w XIX wieku na nagrobki sprowadzane z Włoch. O nagrobku Potockich, zob. Thorvaldsen w Polsce..., s. 36-37,
s. 139-145 (nry I. 84. - I. 94.).
202 E. di M aj o, S u s s in o, op. cit., s. 16.
203 „O przechowywanych w tym domu dziełach rzeźby tyle tylko powiem, że wśród wielu pięknych dawnych rzym-
skich, masz z teraźniejszych duży posąg Merkurego utwór dłuta Thorvaldsena" (fragment opisu kolekcji Potockich w : J. Mą-
czy ński, Kraków dawny i teraźniejszy, Kraków 1854, s. 22). Oczywiście wśród ówczesnych kolekcjonerów byli też i tacy, którzy
kupując dzieła Thorvaldsena kierowali się przede wszystkim kryteriami artystycznymi. Przykładem może tu być Gianbattista Som-
mariva.