DOI Artikel:
Feliks, Anna: Kolekcja obrazów włoskich Karola Lanckorońskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14245#0230
220
ANNA FELIKS
13. Salon Zielony w pałacu przy Jacquingasse 18 w Wiedniu. Fot. Historisches Muséum des Stadt Wien
Na wyraźne życzenie Hitlera nie doszło do parcelacji zbiorów pomiędzy zainteresowane nimi instytu-
cje. Zachowały się nawet tzw. listy życzeń sporządzone przez Graphische Sammlung Albertina, Ôsterreichi-
sche Galerie oraz Gemaldegalerie i Antikensammlung des Kunsthistorisches Muséum, których kustosze,
znając dobrze kolekcję Lanckorońskiego, wybrali dla siebie najlepsze dzieła sztuki. Kolekcja zabezpieczona
została w całości z myślą o stworzeniu po wojnie muzeum narodowego w Linzu, gromadzącego najcenniej-
sze zabytki z całego świata. Koncepcja ta była życiowym marzeniem Hitlera100. W 1942 roku 24 obrazy
cieszące się szczególnym zainteresowaniem Hansa Possego, przyjaciela Hitlera i kierownika projektu mu-
zeum w Linzu, zostały przewiezione do Drezna101. W czasie wojny zaginęło tylko jedno dzieło - Madonna
z Dzieciątkiem i św. Janem Botticellego. Zagarnięte przez Góringa w 1942 roku, mimo długotrwałych,
prowadzonych po wojnie poszukiwań, nie zostało dotąd odnalezione102.
Po wkroczeniu do Austrii armii radzieckiej i amerykańskiej rozpoczęto akcję ustalania praw własności
do zrabowanych dzieł sztuki. Obiekty należące przed 1939 r. do obywateli austriackich pozostały na terenie
okupowanego państwa103. Pozostałe zabytki, mające wejść w skład zbiorów w Linzu, gromadzone m.in.
w Altaussee i Salzburgu, zostały przewiezione do punktu zbornego (Collecting Point) w Monachium104.
100 Projekt powstał już w 1925 roku i rozwijał się wraz z karierą polityczną Hitlera, Backes 1988, s. 101-116.
"" Na liście tej znalazły się wśród obrazów niderlandzkich, niemieckich i włoskich dwa dzieła przypisywane wówczas
Rembrandtowi oraz obrazy Madonn z. Dzieciątkiem Botticellego, Bernarda Daddiego, Mistrza Pratovecchio i Francesca Granaccie-
go, Portret Wenecjanki Jacometta Veneziana, Ukrzyżowanie z kręgu Cimabuego, Sceny z Odysei I i Я Apolonia di Giovanni i Marca
del Buono, Ogród Miłości I i II Mistrza z 1416 roku oraz Orfeusz Jacopa del Sellaio.
102 Kuczman pisze o starciach, jakie towarzyszyły przejmowaniu kolekcji Lanckorońskich, między reprezentantem Hitlera do
spraw sztuki - Martinem Bormannem a Góringiem; Kuczman 1998 b, s. 18. Góring zarekwirował trzy włoskie obrazy z kolekcji
i umieścił je w swojej podberlińskiej rezydencji w Schorfheide (Karinhall) Oenbrink 1998, s. 94.
103 O parcelacji obiektów z kolekcji mówią dokumenty z wiedeńskiego Bundesdenkmalamt. Przedmioty zdeponowane w Al-
taussee podzielono i przetransportowano do następujących miejscowości: Kremsmunster -81, Monachium - najprawdopodobniej
331, Steiersberg - 83, Thiirntal - 63, Berlin - 3. W Altaussee pozostało 7, w nie wyjaśnione miejsca trafiły 74 obiekty. BDA,
Sammlung Lanckoroński, Karton 26/ 1 - 18, z roku 1946; Haupt 1995, s. 16-24,
l04Pôchmuller 1948, s. 11-47; JanBen 1987, s. 9-12; В ас ke s 1988; Kurz 1989, s. 53-56; Haupt 1995, s. 16-24,
ANNA FELIKS
13. Salon Zielony w pałacu przy Jacquingasse 18 w Wiedniu. Fot. Historisches Muséum des Stadt Wien
Na wyraźne życzenie Hitlera nie doszło do parcelacji zbiorów pomiędzy zainteresowane nimi instytu-
cje. Zachowały się nawet tzw. listy życzeń sporządzone przez Graphische Sammlung Albertina, Ôsterreichi-
sche Galerie oraz Gemaldegalerie i Antikensammlung des Kunsthistorisches Muséum, których kustosze,
znając dobrze kolekcję Lanckorońskiego, wybrali dla siebie najlepsze dzieła sztuki. Kolekcja zabezpieczona
została w całości z myślą o stworzeniu po wojnie muzeum narodowego w Linzu, gromadzącego najcenniej-
sze zabytki z całego świata. Koncepcja ta była życiowym marzeniem Hitlera100. W 1942 roku 24 obrazy
cieszące się szczególnym zainteresowaniem Hansa Possego, przyjaciela Hitlera i kierownika projektu mu-
zeum w Linzu, zostały przewiezione do Drezna101. W czasie wojny zaginęło tylko jedno dzieło - Madonna
z Dzieciątkiem i św. Janem Botticellego. Zagarnięte przez Góringa w 1942 roku, mimo długotrwałych,
prowadzonych po wojnie poszukiwań, nie zostało dotąd odnalezione102.
Po wkroczeniu do Austrii armii radzieckiej i amerykańskiej rozpoczęto akcję ustalania praw własności
do zrabowanych dzieł sztuki. Obiekty należące przed 1939 r. do obywateli austriackich pozostały na terenie
okupowanego państwa103. Pozostałe zabytki, mające wejść w skład zbiorów w Linzu, gromadzone m.in.
w Altaussee i Salzburgu, zostały przewiezione do punktu zbornego (Collecting Point) w Monachium104.
100 Projekt powstał już w 1925 roku i rozwijał się wraz z karierą polityczną Hitlera, Backes 1988, s. 101-116.
"" Na liście tej znalazły się wśród obrazów niderlandzkich, niemieckich i włoskich dwa dzieła przypisywane wówczas
Rembrandtowi oraz obrazy Madonn z. Dzieciątkiem Botticellego, Bernarda Daddiego, Mistrza Pratovecchio i Francesca Granaccie-
go, Portret Wenecjanki Jacometta Veneziana, Ukrzyżowanie z kręgu Cimabuego, Sceny z Odysei I i Я Apolonia di Giovanni i Marca
del Buono, Ogród Miłości I i II Mistrza z 1416 roku oraz Orfeusz Jacopa del Sellaio.
102 Kuczman pisze o starciach, jakie towarzyszyły przejmowaniu kolekcji Lanckorońskich, między reprezentantem Hitlera do
spraw sztuki - Martinem Bormannem a Góringiem; Kuczman 1998 b, s. 18. Góring zarekwirował trzy włoskie obrazy z kolekcji
i umieścił je w swojej podberlińskiej rezydencji w Schorfheide (Karinhall) Oenbrink 1998, s. 94.
103 O parcelacji obiektów z kolekcji mówią dokumenty z wiedeńskiego Bundesdenkmalamt. Przedmioty zdeponowane w Al-
taussee podzielono i przetransportowano do następujących miejscowości: Kremsmunster -81, Monachium - najprawdopodobniej
331, Steiersberg - 83, Thiirntal - 63, Berlin - 3. W Altaussee pozostało 7, w nie wyjaśnione miejsca trafiły 74 obiekty. BDA,
Sammlung Lanckoroński, Karton 26/ 1 - 18, z roku 1946; Haupt 1995, s. 16-24,
l04Pôchmuller 1948, s. 11-47; JanBen 1987, s. 9-12; В ас ke s 1988; Kurz 1989, s. 53-56; Haupt 1995, s. 16-24,