DOI Artikel:
Chyła, Wojciech: Sprawozdanie z działalności Komitetu Nauk o Sztuce PAN od czerwca do grudnia 1999 roku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14245#0294
284
SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI KOMITETU NAUK O SZTUCE PAN CZERWIEC 1999-KWIECIEŃ 2000
9 kwietnia. Doc. dr hab. Wojciech Chyła, Pierwsze zbliżenia do istoty kina.
Referat sięgnął do początków francuskiej refleksji o kinie, będącej namysłem nad istotą, z jednej stro-
ny sztuki i estetyczności filmu, z drugiej - wprowadzanej przez film transformacji prawdy (tzw. „fotoge-
nia") związanej z transformacją symbolicznych światów wytwarzanych inaczej niż dotąd: audiowizualnie,
a nie w ramach materialnych przedstawień komunikowanej myśli (na miejsce lektury znaków mamy aktu-
alny ogląd przeszłych zdarzeń).
Przedstawiane tezy to, po pierwsze, poiesis (wytwórczość przez kino wizji, wizjonowanego przedmio-
tu i wizjonującego podmiotu) na miejsce języka i poetyk jego użycia (a więc nie „przyliteracki" i nie „przy-
językowy" charakter kreacji właściwej dla kina). Po drugie, bardziej niż cokolwiek innego, „przymuzyczny"
charakter istoty kina, zgodny z definicją Schopenhauera istoty muzyki („musica exercitium metaphysices
occultum"), jak gdyby rozszerzający metafizyczną zasadę tej istoty ze sfery muzycznego dźwięku i jego
czasowej organizacji na sferę widzenia i słyszenia, z organizacją jej przestrzennych i czasowych przebie-
gów. Wreszcie po trzecie, kino operuje w sferze myśli przedświadomościowej, poniżej przedstawieniowej
świadomości widza. Myśl działa tu poniżej swych przedstawień, wedle tezy Artauda, rozwijającej w gruncie
rzeczy twierdzenie Schopenhauera: „właściwe i własne życie myśli nie trwa więcej, aniżeli do momentu
dojścia do granicy słów". To dzięki temu, widz „pomnaża - w kinie - swoją osobowość" (Canudo), a kino
zyskuje swą metafizyczną i estetyczną istotę.
Tezy te, oraz wiele innych pomocniczych, autor wysnuł w toku analiz historyczno- i teoretyczno-
filmowych tekstów Louisa Delluca, Germaine Dulaca, Riciotta Canuda i Antonina Artaud. Współczesne
obramowanie i zarazem usytuowanie problematyki referatu stanowiło zestawienie twierdzeń Ludwiga Wit-
tgensteina na temat korespondencji prawdy i języka z twierdzeniami Bernarda Stieglera na temat transfor-
macji prawdy, gdy dochodzi do transformacji medium myśli z języka (i ogólniej, z materialnych przedsta-
wień) na pozajęzykowe (i pozamaterialne) medium skomponowanych widzeń i słyszeń, jakim już w rachu-
bie pierwszych teoretyków i zarazem artystycznych praktyków filmu miał się okazać film artystyczny,
„impresjonistyczny" i „surrealistyczny".
Referat spotkał się z żywym przyjęciem. Głos w dyskusji zabrali m.in. prof. Zbigniew Czeczot-Gaw-
rak, prof. Mirosław Perz, doc. Lech Sokół (prowadzący naukową część zebrania), prof. Jerzy Kowalczyk.
Dyskutowanym problemem stało się np. odróżnienie metafizycznych, empirycznie nieweryfikowalnych
określeń kina od zyskującej sobie dziś popularność tzw. „estetyki odbioru".
3 0 listopada. Dr Mariusz Bryl, Czy samobójstwo teorii historii sztuki? O Beltingu, bałkanizacji
i polskim kontekście. Pełny tekst tego referatu wraz z relacją z dyskusji zostanie wydrukowany w XXVI
tomie Rocznika Historii Sztuki.
2 8 maja. Zebranie plenarne było poświęcone wyborom uzupełniającym członków Komitetu, wybo-
rowi Przewodniczącego i Prezydium Komitetu oraz wystosowaniu protestu przeciwko projektowi ustawy
0 szkolnictwie wyższym. Dotyczył on propozycji wprowadzenia stopni doktora i doktora habilitowanego
oraz tytułu profesora w dziedzinach artystycznych (muzyka i plastyka) wyłącznie za działalność artystyczną.
1.2. Odbyło się sześć posiedzeń Prezydium Komitetu:
2 2 stycznia. Omawiano sprawozdanie za rok 1998 postulując ukonkretnienie danych i informacji,
oceniono postęp prac nad przygotowaniem XXIV tomu „Rocznika Historii Sztuki", powołano Komisję
Skrutacyjną do wyborów członków na nową kadencję Komitetu, zlecono sporządzenie listy elektoratu. Po-
stanowiono przygotować pismo wyrażające sprzeciw wobec wprowadzenia punktacji w oparciu o tzw. „listę
filadelfijską" i uzupełniającą ją listę czasopism krajowych. Uznano za konieczne przygotowanie listy cza-
sopism przez członków Prezydium, odniesiono się do planowanych referatów Komitetu i ich terminów oraz
przekazano szereg informacji bieżących.
5 marca. Poruszono kwestie: list wyborców poszczególnych dyscyplin reprezentowanych w Komi-
tecie w związku z wyborami na kadencję 1999-2003 Komitetu, nagród - Prezesa Rady Ministrów, Wydziału
1 Nauk Społecznych PAN i Fundacji na rzecz Nauki Polskiej oraz sprawy planowanych referatów i XXIV
tomu „Rocznika Historii Sztuki".
9 kwietnia. Obradowano nad kwestiami dotyczącymi wyborów.
2 czerwca. Zredagowano protest do Przewodniczącego Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego i do
Ministra Edukacji Narodowej, przeciw zmianom w nadawaniu stopni naukowych doktora i doktora sztuki
SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI KOMITETU NAUK O SZTUCE PAN CZERWIEC 1999-KWIECIEŃ 2000
9 kwietnia. Doc. dr hab. Wojciech Chyła, Pierwsze zbliżenia do istoty kina.
Referat sięgnął do początków francuskiej refleksji o kinie, będącej namysłem nad istotą, z jednej stro-
ny sztuki i estetyczności filmu, z drugiej - wprowadzanej przez film transformacji prawdy (tzw. „fotoge-
nia") związanej z transformacją symbolicznych światów wytwarzanych inaczej niż dotąd: audiowizualnie,
a nie w ramach materialnych przedstawień komunikowanej myśli (na miejsce lektury znaków mamy aktu-
alny ogląd przeszłych zdarzeń).
Przedstawiane tezy to, po pierwsze, poiesis (wytwórczość przez kino wizji, wizjonowanego przedmio-
tu i wizjonującego podmiotu) na miejsce języka i poetyk jego użycia (a więc nie „przyliteracki" i nie „przy-
językowy" charakter kreacji właściwej dla kina). Po drugie, bardziej niż cokolwiek innego, „przymuzyczny"
charakter istoty kina, zgodny z definicją Schopenhauera istoty muzyki („musica exercitium metaphysices
occultum"), jak gdyby rozszerzający metafizyczną zasadę tej istoty ze sfery muzycznego dźwięku i jego
czasowej organizacji na sferę widzenia i słyszenia, z organizacją jej przestrzennych i czasowych przebie-
gów. Wreszcie po trzecie, kino operuje w sferze myśli przedświadomościowej, poniżej przedstawieniowej
świadomości widza. Myśl działa tu poniżej swych przedstawień, wedle tezy Artauda, rozwijającej w gruncie
rzeczy twierdzenie Schopenhauera: „właściwe i własne życie myśli nie trwa więcej, aniżeli do momentu
dojścia do granicy słów". To dzięki temu, widz „pomnaża - w kinie - swoją osobowość" (Canudo), a kino
zyskuje swą metafizyczną i estetyczną istotę.
Tezy te, oraz wiele innych pomocniczych, autor wysnuł w toku analiz historyczno- i teoretyczno-
filmowych tekstów Louisa Delluca, Germaine Dulaca, Riciotta Canuda i Antonina Artaud. Współczesne
obramowanie i zarazem usytuowanie problematyki referatu stanowiło zestawienie twierdzeń Ludwiga Wit-
tgensteina na temat korespondencji prawdy i języka z twierdzeniami Bernarda Stieglera na temat transfor-
macji prawdy, gdy dochodzi do transformacji medium myśli z języka (i ogólniej, z materialnych przedsta-
wień) na pozajęzykowe (i pozamaterialne) medium skomponowanych widzeń i słyszeń, jakim już w rachu-
bie pierwszych teoretyków i zarazem artystycznych praktyków filmu miał się okazać film artystyczny,
„impresjonistyczny" i „surrealistyczny".
Referat spotkał się z żywym przyjęciem. Głos w dyskusji zabrali m.in. prof. Zbigniew Czeczot-Gaw-
rak, prof. Mirosław Perz, doc. Lech Sokół (prowadzący naukową część zebrania), prof. Jerzy Kowalczyk.
Dyskutowanym problemem stało się np. odróżnienie metafizycznych, empirycznie nieweryfikowalnych
określeń kina od zyskującej sobie dziś popularność tzw. „estetyki odbioru".
3 0 listopada. Dr Mariusz Bryl, Czy samobójstwo teorii historii sztuki? O Beltingu, bałkanizacji
i polskim kontekście. Pełny tekst tego referatu wraz z relacją z dyskusji zostanie wydrukowany w XXVI
tomie Rocznika Historii Sztuki.
2 8 maja. Zebranie plenarne było poświęcone wyborom uzupełniającym członków Komitetu, wybo-
rowi Przewodniczącego i Prezydium Komitetu oraz wystosowaniu protestu przeciwko projektowi ustawy
0 szkolnictwie wyższym. Dotyczył on propozycji wprowadzenia stopni doktora i doktora habilitowanego
oraz tytułu profesora w dziedzinach artystycznych (muzyka i plastyka) wyłącznie za działalność artystyczną.
1.2. Odbyło się sześć posiedzeń Prezydium Komitetu:
2 2 stycznia. Omawiano sprawozdanie za rok 1998 postulując ukonkretnienie danych i informacji,
oceniono postęp prac nad przygotowaniem XXIV tomu „Rocznika Historii Sztuki", powołano Komisję
Skrutacyjną do wyborów członków na nową kadencję Komitetu, zlecono sporządzenie listy elektoratu. Po-
stanowiono przygotować pismo wyrażające sprzeciw wobec wprowadzenia punktacji w oparciu o tzw. „listę
filadelfijską" i uzupełniającą ją listę czasopism krajowych. Uznano za konieczne przygotowanie listy cza-
sopism przez członków Prezydium, odniesiono się do planowanych referatów Komitetu i ich terminów oraz
przekazano szereg informacji bieżących.
5 marca. Poruszono kwestie: list wyborców poszczególnych dyscyplin reprezentowanych w Komi-
tecie w związku z wyborami na kadencję 1999-2003 Komitetu, nagród - Prezesa Rady Ministrów, Wydziału
1 Nauk Społecznych PAN i Fundacji na rzecz Nauki Polskiej oraz sprawy planowanych referatów i XXIV
tomu „Rocznika Historii Sztuki".
9 kwietnia. Obradowano nad kwestiami dotyczącymi wyborów.
2 czerwca. Zredagowano protest do Przewodniczącego Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego i do
Ministra Edukacji Narodowej, przeciw zmianom w nadawaniu stopni naukowych doktora i doktora sztuki