DOI Artikel:
Woziński, Andrzej: Michał z Augsburga, Mistrz Paweł i epilog gotyckiej rzeźby gdańskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14536#0015
MICHAŁ Z AUGSBURGA, MISTRZ PAWHŁ I EPILOG GOTYCKIEJ RZEŹBY GDAŃSKIEJ
9
2. Retabulum Michała z Augsburga: Koronacja Marii, kościół NMP w Gdańsku
królewskich przodków Marii, stojących w obramieniu szafy (il. 6). Inni protoplaści Świętej Rodziny trzy-
mają w dłoniach puchary, zapewne z wonnościami (il. 5). W podniesionej partii korpusu stoi baranek, z któ-
rego boku wycieka do kielicha krew. Scena jest dokładnie przemyślana, nie ma w niej nic przypadkowego.
Przepełniają geometryczny i optyczny ład, napięcia kierunkowe zdążają jednoznacznie ku centrum. Główne
postaci uderzają swą materialnością i rozbudowaniem przestrzennym. Partie anatomiczne ukazane są w spo-
sób mający znamiona naturalizmu - na twarzy Boga Ojca widnieją starcze zmarszczki, Jego oraz Chrystusa
kościste dłonie pokryte są siatką żył (il. 7), na pulchnych dłoniach Marii, u nasady palców, rysują się dołki
charakterystyczne dla dłoni osób otyłych. Nadmiar tkanki tłuszczowej dobitnie podkreślony jest również na
policzkach, pod brodą i na szyi Matki Boskiej (il. 8). Dekoracyjną formę rzeźbiarz nadał partiom włosów
i zarostu, które układają się w regularne fale i loki. Gesty postaci są sztywne, zatrzymane. Sztywne są
również obszerne szaty, jakby uformowane z blachy. Z dostojeństwem protagonistów oraz królów w obra-
mieniu kontrastują karykaturalne postaci aniołów na tylnej ścianie korpusu (il. 3-4). Ich bardzo pobieżne
wykonanie sugeruje innego rzeźbiarza.
Na awersach skrzydeł znajdowały się wykonane ze srebra figury apostołów i świętych, które zostały
przetopione w 1577 r.27 Było ich 40, po trzy w większych kwaterach i po dwie w mniejszych, lecz nie od
razu pojawiły się w tej liczbie. Nastawa traktowana była jako struktura otwarta, którą sukcesywnie wzbo-
gacano i modyfikowano - pięć srebrnych figur ufundowała w 1518 r. rada kościelna28, zaś w 1538 r. w miej-
sce skradzionej pięć lat wcześniej srebrnej figurki św. Anny Samotrzeć w skrzydle retabulum umieszczono
srebrny posążek Chrystusa Salvatora, wykonany przez Georga Kolmera29. Niektóre srebrne posążki wymie-
27 Kwestię tę, na podstawie zapisów archiwalnych, omówił A.R. Chodyński, Straty w gdańskich zasobach dzieł złotni-
czych w 1577 roku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej", XLI, 1993, nr 3, s. 393 i n.
Bótticher, op. cit., s. 84; Hirsch, op. cit., s. 449, przyp. 1.
29 Bôtticher, op. cit., s. 84; Hirsch, op. cit., s. 449, przyp. L.
9
2. Retabulum Michała z Augsburga: Koronacja Marii, kościół NMP w Gdańsku
królewskich przodków Marii, stojących w obramieniu szafy (il. 6). Inni protoplaści Świętej Rodziny trzy-
mają w dłoniach puchary, zapewne z wonnościami (il. 5). W podniesionej partii korpusu stoi baranek, z któ-
rego boku wycieka do kielicha krew. Scena jest dokładnie przemyślana, nie ma w niej nic przypadkowego.
Przepełniają geometryczny i optyczny ład, napięcia kierunkowe zdążają jednoznacznie ku centrum. Główne
postaci uderzają swą materialnością i rozbudowaniem przestrzennym. Partie anatomiczne ukazane są w spo-
sób mający znamiona naturalizmu - na twarzy Boga Ojca widnieją starcze zmarszczki, Jego oraz Chrystusa
kościste dłonie pokryte są siatką żył (il. 7), na pulchnych dłoniach Marii, u nasady palców, rysują się dołki
charakterystyczne dla dłoni osób otyłych. Nadmiar tkanki tłuszczowej dobitnie podkreślony jest również na
policzkach, pod brodą i na szyi Matki Boskiej (il. 8). Dekoracyjną formę rzeźbiarz nadał partiom włosów
i zarostu, które układają się w regularne fale i loki. Gesty postaci są sztywne, zatrzymane. Sztywne są
również obszerne szaty, jakby uformowane z blachy. Z dostojeństwem protagonistów oraz królów w obra-
mieniu kontrastują karykaturalne postaci aniołów na tylnej ścianie korpusu (il. 3-4). Ich bardzo pobieżne
wykonanie sugeruje innego rzeźbiarza.
Na awersach skrzydeł znajdowały się wykonane ze srebra figury apostołów i świętych, które zostały
przetopione w 1577 r.27 Było ich 40, po trzy w większych kwaterach i po dwie w mniejszych, lecz nie od
razu pojawiły się w tej liczbie. Nastawa traktowana była jako struktura otwarta, którą sukcesywnie wzbo-
gacano i modyfikowano - pięć srebrnych figur ufundowała w 1518 r. rada kościelna28, zaś w 1538 r. w miej-
sce skradzionej pięć lat wcześniej srebrnej figurki św. Anny Samotrzeć w skrzydle retabulum umieszczono
srebrny posążek Chrystusa Salvatora, wykonany przez Georga Kolmera29. Niektóre srebrne posążki wymie-
27 Kwestię tę, na podstawie zapisów archiwalnych, omówił A.R. Chodyński, Straty w gdańskich zasobach dzieł złotni-
czych w 1577 roku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej", XLI, 1993, nr 3, s. 393 i n.
Bótticher, op. cit., s. 84; Hirsch, op. cit., s. 449, przyp. 1.
29 Bôtticher, op. cit., s. 84; Hirsch, op. cit., s. 449, przyp. L.