DOI Artikel:
Woziński, Andrzej: Michał z Augsburga, Mistrz Paweł i epilog gotyckiej rzeźby gdańskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14536#0016
10
ANDRZEJ WOZIŃSKI
3. Retabulum Michała z Augsburga: anioł ze sceny 4. Retabulum Michała z Augsburga: anioł ze sceny
Koronacji Marii, kościół NMP w Gdańsku Koronacji Marii, kościół NMP w Gdańsku
nia inwentarz z 1577 r. W prawym skrzydle stali śś. Brygida, Andrzej, Tomasz, Jakub, Paweł, Piotr, Jan
i wspomniany Chrystus Salvator, w lewym natomiast Walenty, Szymon, Juda Tadeusz, Bartłomiej i Ber-
nard30. Towarzyszyły im małe, drewniane figurki świętych (il. 9-11), po osiem w kwaterach większych
(il. 12) i po pięć w mniejszych. Ich twórcą był ten sam artysta, który wyrzeźbił postacie aniołów na ścianach
korpusu. Ten rozbudowany program uroczystego otwarcia retabulum nawiązywał do wezwania kościoła
NMP i Wszystkich Świętych31.
Rewersy wewnętrznych skrzydeł pokryte są reliefami, wyobrażającymi sceny z życia Marii: w dwóch
małych kwaterach na wierzchołku skrzydeł pojawiała się po ich złożeniu scena Nawiedzenia (ił. 13-14),
poniżej widnieją: Prezentacja Marii w świątyni (il. 15), Zwiastowanie (il. 16), Pokłon Trzech Króli (ił. 17),
Boże Narodzenie (il. 18), zaś w dolnym pasie Dwunastoletni Jezus w świątyni (il. 19), Chrystofania Marii
(il. 20), Zesłanie Ducha Świętego (ił. 21) i Zaśnięcie Marii (il. 22)32. W scenach dominującą rolę odgrywają
postaci, ściśnięte w płytkiej i wąskiej przestrzeni. Większość scen rozgrywa się we wnętrzach, zaś nieliczne
w pejzażu. Tło zajmuje niewiele miejsca, niemniej jednak twórca zadbał o jego określony wyraz, starannie
wydobywając z tworzywa porośnięty roślinami grunt, spękane bloki skalne, drzewa, sylwety miasta i zam-
ku, architekturę wnętrz, meble, wypełnione witrażami okna. Pod tym względem wyjątek stanowi scena
30 A. Hinz, Die Schatzkammer der Mańenkirche zu Danzig, Danzig 1870, s. 12; Chody ń s ki, Straty..., s. 393.
31 Według Pr u s i e w i с z a, op. cit., s. 34, święci na skrzydłach mogli być patronami ołtarzy kościoła mariackiego, gdańskich
kościołów, klasztorów i bractw.
32 Skrzydła nastawy nie są obecnie zamykane, co sprawia, że reliefy na ich rewersach są trudne do sfotografowania z powodu
braku miejsca, by się od nich oddalić i uniknąć w ten sposób skrótów perspektywicznych - z tego powodu wykorzystano skom-
pilowany materiał ilustracyjny, pochodzący z różnych okresów, w niektórych wypadkach sprzed konserwacji powojennej.
ANDRZEJ WOZIŃSKI
3. Retabulum Michała z Augsburga: anioł ze sceny 4. Retabulum Michała z Augsburga: anioł ze sceny
Koronacji Marii, kościół NMP w Gdańsku Koronacji Marii, kościół NMP w Gdańsku
nia inwentarz z 1577 r. W prawym skrzydle stali śś. Brygida, Andrzej, Tomasz, Jakub, Paweł, Piotr, Jan
i wspomniany Chrystus Salvator, w lewym natomiast Walenty, Szymon, Juda Tadeusz, Bartłomiej i Ber-
nard30. Towarzyszyły im małe, drewniane figurki świętych (il. 9-11), po osiem w kwaterach większych
(il. 12) i po pięć w mniejszych. Ich twórcą był ten sam artysta, który wyrzeźbił postacie aniołów na ścianach
korpusu. Ten rozbudowany program uroczystego otwarcia retabulum nawiązywał do wezwania kościoła
NMP i Wszystkich Świętych31.
Rewersy wewnętrznych skrzydeł pokryte są reliefami, wyobrażającymi sceny z życia Marii: w dwóch
małych kwaterach na wierzchołku skrzydeł pojawiała się po ich złożeniu scena Nawiedzenia (ił. 13-14),
poniżej widnieją: Prezentacja Marii w świątyni (il. 15), Zwiastowanie (il. 16), Pokłon Trzech Króli (ił. 17),
Boże Narodzenie (il. 18), zaś w dolnym pasie Dwunastoletni Jezus w świątyni (il. 19), Chrystofania Marii
(il. 20), Zesłanie Ducha Świętego (ił. 21) i Zaśnięcie Marii (il. 22)32. W scenach dominującą rolę odgrywają
postaci, ściśnięte w płytkiej i wąskiej przestrzeni. Większość scen rozgrywa się we wnętrzach, zaś nieliczne
w pejzażu. Tło zajmuje niewiele miejsca, niemniej jednak twórca zadbał o jego określony wyraz, starannie
wydobywając z tworzywa porośnięty roślinami grunt, spękane bloki skalne, drzewa, sylwety miasta i zam-
ku, architekturę wnętrz, meble, wypełnione witrażami okna. Pod tym względem wyjątek stanowi scena
30 A. Hinz, Die Schatzkammer der Mańenkirche zu Danzig, Danzig 1870, s. 12; Chody ń s ki, Straty..., s. 393.
31 Według Pr u s i e w i с z a, op. cit., s. 34, święci na skrzydłach mogli być patronami ołtarzy kościoła mariackiego, gdańskich
kościołów, klasztorów i bractw.
32 Skrzydła nastawy nie są obecnie zamykane, co sprawia, że reliefy na ich rewersach są trudne do sfotografowania z powodu
braku miejsca, by się od nich oddalić i uniknąć w ten sposób skrótów perspektywicznych - z tego powodu wykorzystano skom-
pilowany materiał ilustracyjny, pochodzący z różnych okresów, w niektórych wypadkach sprzed konserwacji powojennej.