DOI Artikel:
Woziński, Andrzej: Michał z Augsburga, Mistrz Paweł i epilog gotyckiej rzeźby gdańskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14536#0034
28
ANDRZEJ WOZIŃSKI
30. Archanioł z kościoła św. Jana w Gdańsku
Dziełem, które ma rozliczne, nie tylko warsztatowe, powiązania z samym retabulum maryjnym, jest
wykonany w piaskowcu relief, osadzony z tyłu mensy ołtarza głównego w kościele Mariackim w Gdańsku
(il. 29). Wykute wyobrażenia pozostają w ścisłym związku treściowym z przedstawieniami na predelli re-
tabulum. Zdobią ją sceny: Maria z Dzieciątkiem w otoczeniu świętych i aniołów oraz, po bokach, Sw. Jan
Ewangelista i Ścięcie św. Jana Chrzciciela znajdują odpowiednik i dopełnienie w reliefie pośrodku, wyobra-
żającym Chrystusa z uczniami w Ogrójcu, na flankach zaś św. Jana Ewangelistę i św. Jana Chrzciciela.
Obecność sceny ogrójcowej w ołtarzu wiąże się z symboliką liturgii, w której msza św. pojmowana była
jako powtórzenie i upamiętnienie Pasji, kapłan zaś zbliżający się do ołtarza i rozpoczynający u jego stóp
mszę św. porównywany bywał z Jezusem modlącym się do Boga w Ogrodzie Oliwnym113. Relief jest zapew-
ne dziełem tego samego rzeźbiarza, który wykonał główne przedstawienia szafy i płaskorzeźby na skrzy-
dłach. Świadczyć o tym może porównanie św. Jana Ewangelisty w Ogrójcu oraz w Zaśnięciu Marii (il. 22).
Jest to ta sama łukiem wygięta postać o obwisłych policzkach i podbródku, długich włosach prosto ściętych
nad czołem. Twarz klęczącego Chrystusa, jego szaty oraz wystająca spod nich stopa wykazują bliskie po-
winowactwo z postacią klęczącego na pierwszym planie apostoła w scenie Zaśnięcia. Ponadto szaty obu
stojących po bokach św. Janów są bardzo podobnie udrapowane, jak u Marii i św. Elżbiety w scenie Nawie-
dzenia (il. 13-14).
1 D.Munk, Die Ôlberg-Darstellung in der Monumentalplastik Stiddeutschland, Darmstadt 1968, s. 34 i п., zwłaszcza 44-
45. Badacz ten dowodzi również związków przedstawień Ogrójca z wielkanocnym dramatem liturgicznym (s. 52 i п.). Nie wyklu-
czone, że inscenizacje liturgiczne odbywały się w gdańskiej świątyni Mariackiej za ołtarzem przy kamiennym wyobrażeniu.
ANDRZEJ WOZIŃSKI
30. Archanioł z kościoła św. Jana w Gdańsku
Dziełem, które ma rozliczne, nie tylko warsztatowe, powiązania z samym retabulum maryjnym, jest
wykonany w piaskowcu relief, osadzony z tyłu mensy ołtarza głównego w kościele Mariackim w Gdańsku
(il. 29). Wykute wyobrażenia pozostają w ścisłym związku treściowym z przedstawieniami na predelli re-
tabulum. Zdobią ją sceny: Maria z Dzieciątkiem w otoczeniu świętych i aniołów oraz, po bokach, Sw. Jan
Ewangelista i Ścięcie św. Jana Chrzciciela znajdują odpowiednik i dopełnienie w reliefie pośrodku, wyobra-
żającym Chrystusa z uczniami w Ogrójcu, na flankach zaś św. Jana Ewangelistę i św. Jana Chrzciciela.
Obecność sceny ogrójcowej w ołtarzu wiąże się z symboliką liturgii, w której msza św. pojmowana była
jako powtórzenie i upamiętnienie Pasji, kapłan zaś zbliżający się do ołtarza i rozpoczynający u jego stóp
mszę św. porównywany bywał z Jezusem modlącym się do Boga w Ogrodzie Oliwnym113. Relief jest zapew-
ne dziełem tego samego rzeźbiarza, który wykonał główne przedstawienia szafy i płaskorzeźby na skrzy-
dłach. Świadczyć o tym może porównanie św. Jana Ewangelisty w Ogrójcu oraz w Zaśnięciu Marii (il. 22).
Jest to ta sama łukiem wygięta postać o obwisłych policzkach i podbródku, długich włosach prosto ściętych
nad czołem. Twarz klęczącego Chrystusa, jego szaty oraz wystająca spod nich stopa wykazują bliskie po-
winowactwo z postacią klęczącego na pierwszym planie apostoła w scenie Zaśnięcia. Ponadto szaty obu
stojących po bokach św. Janów są bardzo podobnie udrapowane, jak u Marii i św. Elżbiety w scenie Nawie-
dzenia (il. 13-14).
1 D.Munk, Die Ôlberg-Darstellung in der Monumentalplastik Stiddeutschland, Darmstadt 1968, s. 34 i п., zwłaszcza 44-
45. Badacz ten dowodzi również związków przedstawień Ogrójca z wielkanocnym dramatem liturgicznym (s. 52 i п.). Nie wyklu-
czone, że inscenizacje liturgiczne odbywały się w gdańskiej świątyni Mariackiej za ołtarzem przy kamiennym wyobrażeniu.